Λογοτεχνία και ενσυναίσθηση ως εργαλεία κοινωνικής ενσωμάτωσης

Πώς προσεγγίζεται η διαφορετικότητα μέσα από τις τέχνες και τη λογοτεχνία; Και πώς, ειδικά, η διαπολιτισμική λογοτεχνία για νέους και παιδιά ανοίγει το δρόμο στην κοινωνική ενσωμάτωση και αποδοχή με την εμπλοκή της κοινότητας; Πότε ο πρόσφυγας σταματά να “φέρει” την ταμπέλα του πρόσφυγα και πώς βασικές διαπολιτισμικές έννοιες, όπως η ενσυναίσθηση, η αναγνώριση, η καταπολέμηση των προκαταλήψεων μπορούν να καλλιεργηθούν μέσω της ανάγνωσης ενός βιβλίου;

Αυτά τα καίρια ερωτήματα θα αποτελέσουν τη μαγιά για μία ανοικτή και φιλική συζήτηση (στα αγγλικά), μεταξύ πέντε καλεσμένων από το χώρο της λογοτεχνίας, των κοινωνικών δομών διαχείρισης του προσφυγικού ζητήματος και του κοινού που θα παρευρεθεί στις 2 Μαρτίου στις 12 το μεσημέρι, στο παλιό club Guru, στην Πλατεία Θεάτρου 10. Το παλιό γνωστό στέκι, που παρέμενε κλειστό για σχεδόν 10 χρόνια, ξαναζωντάνεψε χάρη στο πιλοτικό πρόγραμμα ΠΟΛΗ² του Δήμου Αθηναίων και σήμερα φιλοξενεί έναν όμορφο πολυχώρο εκπαίδευσης, ευαισθητοποίησης, κοινωνικοποίησης, δημιουργίας και χαράς, το Book & Play.  

Το θέμα της ανοιχτής συζήτησης, που διοργανώνει ο κοινωφελής οργανισμός We Need Books είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον και επίκαιρο, αφού η πολυπολιτισμικότητα, δηλαδή η συνύπαρξη πολλών διαφορετικών “άλλων” είναι μία δεδομένη κατάσταση στην Ελλάδα, αφού μόνο στην Αττική είναι καταγεγραμμένοι περίπου 20,000 πρόσφυγες και πάνω από 100,000 μετανάστες. Αυτό που δεν είναι δεδομένο αλλά είναι το ζητούμενο είναι η διαπολιτισμικότητα, η ανταλλαγή δηλαδή στοιχείων και η αναζήτηση κοινών σημείων μεταξύ των διαφορετικών “άλλων”, με απώτερους στόχους φυσικά: την αποδοχή και το σεβασμό της διαφορετικότητας- ισονομία, την παροχή ίσων ευκαιριών, την αλληλοαποδοχή, αλληλοκατανόηση και αλληλεγγύη.

Οι κεντρικοί ομιλητές της συζήτησης είναι η Μαρία Αγγελίδου, πολυβραβευμένη συγγραφέας και μεταφράστρια πλήθους λογοτεχνικών και παιδικών βιβλίων, ο Λευτέρης Παπαγιαννάκης, Αντιδήμαρχος Αθηναίων Υπεύθυνος για θέματα Μεταναστών και Προσφύγων, ο Gulwali Passarlay, ακτιβιστής Αφγανικής καταγωγής, συγγραφέας του αυτοβιογραφικού “Α Lightless Sky”, η Σοφία Κουβελάκη, Διευθύντρια της Κοινωφελούς Οργάνωσης The HOME Project, που παρέχει φιλοξενία, ασφάλεια και υποστήριξη σε δεκάδες ασυνόδευτους ανηλίκους και η Κατερίνα Μαλακατέ, συγγραφέας, συνιδιοκτήτρια του βιβλiοπωλείου Booktalks και blogger, η οποία θα συντονίσει τη συζήτηση.

H Κόκκινη Αλεπού είχε την ευκαιρία να μιλήσει με τρεις από τους συμμετάσχοντες στο πάνελ, για την αυριανή συζήτηση. Η κ. Ιωάννα Νισυρίου, συνιδρύτρια της ΜΚΟ We Need Books, μας μίλησε για την ανάγκη εκείνη που οδήγησε στην διοργάνωση της συζήτησης αυτής και τον στόχο της εκδήλωσης: “Η κοινωνία μας αλλάζει με μεγαλύτερη ταχύτητα ίσως από αυτήν που πολλοί άνθρωποι γύρω μας μπορούν να ακολουθήσουν. Κι ενώ μιλάμε για αποδοχή της διαφορετικότητας και τα καλά της πολυπολιτισμικότητας, βλέπουμε ότι στην καθημερινότητά τους πολλοί, πάρα πολλοί, συνάνθρωποί μας παραμένουν κλειστοί και φοβικοί. Ένας τρόπος για να αλλάξει αυτό είναι να δημιουργηθούν ευκαιρίες να “μπει” ο ένας στη θέση του “άλλου” κι ένα “εργαλείο” που μας βοηθά σε αυτό είναι η λογοτεχνία. Είτε το “άλλο” είναι ένα παιδί με αυτισμό (Ποιος σκότωσε τον σκύλο τα μεσάνυχτα;, Μαρκ Χάντον, εκδ. Ψυχογιός), ένα διαφυλικό άτομο (Το κορίτσι από τη Δανία, Ντέιβιντ Εμεπρσοφ, εκδ. Αλεξάνδρεια) ή άνθρωποι από μια μακρινή και ξένη προς εμάς χώρα (Ο θεός των μικρών πραγμάτων, Αρουντάτι Ρόι, εκδ. Ψυχογιός), διαβάζοντας ιστορίες που μας βάζουν στη θέση κάποιου άλλου, μαζί με το μυαλό μπορεί να ανοίξει λίγο και η καρδιά. Η λογοτεχνία δεν είναι το μόνο  τέτοιο “εργαλείο”. Σε αυτή την προσπάθεια βοηθά κι ο κινηματογράφος, το θέατρο και θα μπορούσε να βοηθήσει και η τηλεόραση, όπως γίνεται σε άλλες χώρες. Στόχος της εκδήλωσης είναι να ξεκινήσουν να γίνονται τέτοιες συζητήσεις μεταξύ μας. Πέρα από το να διαμαρτυρόμαστε και να ανησυχούμε για φαινόμενα που παρατηρούμε γύρω μας, όπως η ξενοφοβία, τι μπορούμε να κάνουμε για τα ελαττώσουμε, σε αριθμό και σε ένταση; Τι μπορεί να κάνει ένας εκπαιδευτικός, ένας δημοσιογράφος, ένας εκδότης, ένας απλός πολίτης για να δυναμώσει τον “μυ” της ενσυναίσθησης των ανθρώπων γύρω του; Για να τους βοηθήσει να ξεπεράσουν τους φόβους τους; Και γιατί είναι σημαντικό αυτό; Τι διακυβέυεται αν η κοινωνία μας εξακολουθήσει να δαιμονοποιεί και να περιθωριοποιεί τη διαφορετικότητα; Αυτά είναι ερωτήματα που μας ταλανίζουν από την ίδρυση του οργανισμού και χαιρόμαστε πολύ που θα μπορέσουμε να τα μοιραστούμε με τους ομιλητές μας και με το κοινό”.

Ανάμεσα στους καλεσμένους είναι και ο Gulwali Passarlay, Αφγανός ακριβιστής που έζησε την εμπειρία του να είσαι πρόσφυγας σε πολύ μικρή ηλικία. Πέρασε από την Ελλάδα όταν ήταν μόλις 12 ετών και έναν χρόνο αργότερα βρέθηκε τελικά στη Μεγάλη Βρετανία, όπου ζει και σπουδάζει σήμερα. Τον ρωτήσαμε πώς προσεγγίζεται η διαφορετικότητα μέσα από τις τέχνες και τη λογοτεχνία. Κι εκείνος μας μίλησε για την ανάγκη “να λαμβάνουμε υποψη μας τη διαφορετικότητα, καθώς δεν είναι μόνο μια καλή πράξη, αλλά αυτό που πρέπει να γίνει, γιατί είναι το σωστό. Εγραψα το βιβλίο μου, The Lightless Sky, για να μοιραστώ την ιστορία μου, τη διαδρομή μου και τις εμπειρίες μου ως παιδί-πρόσφυγας, αλλά και για να δώσω φωνή σε τόσους πρόσφυγες που δεν έχουν ούτε φωνή, ούτε πρόσωπο. Λόγω της μεταπτυχιακής μου διατριβής πάνω στη Διαχείρηση της Παγκόσμιας Πολυμορφίας έχω όχι μόνο προσωπική εμπειρία, αλλά και ακαδημαϊκή, ώστε να μπορέσω να προσεγγίσω τη διαφορετικότητα και την επανένταξη των προσφύγων σε καινούργιες για αυτούς κοινωνίες. Πώς μπορεί όμως ένα παιδί και κυρίως ένας έφηβος που έχει βιώσει τη μετανάστευση να καθρεφτιστεί στις σελίδες ενός βιβλίου και να νιώσει μέσα από τους ήρωες της ιστορίας που διαβάζει ότι είναι ένας από αυτούς; Ο κ.
Passarlay αναφέρει πως “το να διαβάζεις ένα βιβλίο είναι ένας μη-απειλητικός τρόπος να κατανοήσεις άλλες κουλτούρες και διαφορετικές απόψεις. Κάποιες φορές μπορεί να είναι δύσκολο για ένα νεαρό άτομο να σχετιστεί με ένα βιβλίο αν δεν έχει τις εμπειρίες ή τον τρόπο ζωής του συγγραφέα. Παρ’ όλα αυτά, αν το βιβλίο που διαβάζει ένα παιδί ή ένας έφηβος πρόσφυγας έχει σαν πρωταγωνιστή ένα άλλο παιδί ή έφηβο πρόσφυγα, θα το βοηθήσει να ταυτιστεί. Υπάρχει τρόπος να καταπολεμηθούν οι προκαταλήψεις μέσα από την ανάγνωση ενός βιβλίου; Το σχολείο, οι σπουδές και οι γνώσεις που κερδίζεις μέσα από την ανάγνωση βιβλίων μπορούν να συμβάλουν στη μείωση των προκαταλήψεων ή τουλάχιστον να προκαλέσουν τη σκέψη και να δείξουν ότι η διαφορετικότητα του άλλου δεν είναι απαραιτήτως κακό πράγμα. Η άποψή μας για τον κόσμο βασίζεται στην ανατροφή και στο περιβάλλον μας. Ωστόσο, η προκατάληψη και ο ρατσισμός πρέπει να αμφισβητηθεί από όλους μας και πρέπει να μάθουμε να ανεχόμαστε και να δεχόμαστε ανθρώπους διαφορετικής πίστης, πολιτισμού και εθνικότητας.

Η κ. Σοφία Κουβελάκη, Διευθύντρια της Κοινωφελούς Οργάνωσης The HOME Project, μας μίλησε για τον τρόπο με τον οποίο υποστηρίζει η οργάνωση τους ασυνόδευτους ανήλικους που φτάνουν στην Ελλάδα.
H The HOME Project είναι μία μη κερδοσκοπική οργάνωση που ιδρύθηκε για να καλύψει τις ανάγκες παιδιών προσφύγων και μεταναστών, που φτάνουν στην Ελλάδα μόνα τους. Στους ξενώνες που δημιουργούμε παρέχουμε προστασία, ιατρική και ψυχολογική υποστήριξη, εκπαίδευση και υπηρεσίες κοινωνικής ένταξης σε παιδιά που προηγουμένως ζούσαν στο δρόμο, σε καταυλισμούς, αστυνομικά τμήματα και κέντρα κράτησης.Στο θεραπευτικό περιβάλλον των 11 ξενώνων της Τhe HOME Project, η Μονάδα Παιδικής Προστασίας της οργάνωσης δημιουργεί ένα εξατομικευμένο πλάνο δράσης για κάθε παιδί, που στοχεύει στην κοινωνική ένταξη, την απόκτηση δεξιοτήτων και την εξεύρεση εργασίας. Τα παιδιά πηγαίνουν σε δημόσια ή σε διαπολιτισμικά σχολεία, αλλά και στα ανοιχτά σχολεία του Δήμου Αθηναίων. Επίσης, έχουμε διασφαλίσει 18 υποτροφίες και τη συμμετοχή των παιδιών στα εκπαιδευτικά προγραμμάτα «Youth to Youth» & «Business to Youth» στο ACS Athens καθώς και στο πρόγραμμα “School Project” στο Κολλέγιο Αθηνών. Παράλληλα, με την εκμάθηση γλωσσών, την απόκτηση τεχνικών δεξιοτήτων, αλλά και τη συμμετοχή σε κοινωνικές και πολιτιστικές δραστηριότητες προσφέρουμε στα παιδιά τα απαραίτητα εργαλεία και τις ευκαιρίες να ενταχθούν στην κοινωνία και να ονειρευτούν το μέλλον τους”.

ΜΟΙΡΑΣΕ ΤΟ

O Isaac Palmiola στην Αθήνα

Αναρωτηθήκατε ποτέ ποιος κρύβεται πίσω από τις συναρπαστικές περιπέτειες του Σέργουφ Χολμς; Ο Isaac Palmiola, συγγραφέας της πολύ επιτυχημένης σειράς βιβλίων “Λέσχη Μυστηρίου Σέργουφ Χόλμς”, έρχεται στην Ελλάδα!

ΙΒΒΥ – Κύκλος Παιδικού Βιβλίου: οι βραχείες λίστες

Το Ελληνικό Τμήμα της ΙΒΒΥ – Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου ανακοίνωσε τους βραχείς καταλόγους των βραβείων του για τη συγγραφή, εικονογράφηση, διασκευή και μετάφραση λογοτεχνικών βιβλίων για παιδιά και νέους (έργα έκδοσης 2023).