Aπό την εικονογράφηση του Oscar “Oski” Conti για το βιβλίο του Oscar Wilde
Χωρίς να το ξέρω τότε, δυο από τα αγαπημένα μου παραμύθια όταν ήμουν μικρή (όταν λέμε αγαπημένα εννοούμε αυτά που με έκαναν να κλαίω απαρηγόρητα, γιατί ως γνωστόν αν κλάψεις σημαίνει ότι το βιβλίο είναι πάρα πολύ καλό) ήταν του Oscar Wilde. Το ένα ήταν O Ευτυχισμένος Πρίγκιπας, το οποίο κάθε φορά που το άκουγα από την κασέτα των Άμπρα Κατάμπρα με βύθιζε στη θλίψη, αλλά για κάποιο λόγο, αντί να το αποφεύγω, επέλεγα να επιστρέφω πάλι σε αυτό. Το άλλο ήταν ο – αρκετά πιο light – Εγωιστής Γίγαντας, το οποίο είχα (και έχω ακόμα) σε μια συμπαθέστατη εικονογράφηση των εκδόσεων Μίνωα που κυκλοφορεί ακόμα.
Μεγαλώνοντας και μαθαίνοντας κάποια πράγματα για τον Oscar Wilde βρήκα πολύ ταιριαστό το να έχει γράψει αυτά τα παραμύθια που ξεχώριζαν από όλα τα υπόλοιπα στον τρόπο που προσέγγιζαν τη φιλία, την αγάπη και τον θάνατο. Το Φάντασμα των Κάντερβιλ δεν έτυχε να το διαβάσω αν και είχα αγοράσει το βιβλίο το 2004 – ένα από αυτά τα μικρά βιβλιαράκια με σκληρό εξώφυλλο και εικονογράφηση των εκδόσεων Γράμματα. Πριν δυο χρόνια περίπου είδαμε μια εξαιρετική διασκευή του στην παιδική σκηνή του θεάτρου Κάρολος Κουν και κάπως έτσι ήρθε η κατάλληλη στιγμή να το διαβάσουμε.
Η ιστορία πάνω-κάτω είναι γνωστή, η πολυμελής οικογένεια των Αμερικανών Ότις μετακομίζει σε μια έπαυλη στην αγγλική εξοχή και μαζί με το σπίτι παίρνει και το Φάντασμα του. Το Φάντασμα κάνει ό,τι μπορεί για να τρομοκρατήσει την οικογένεια και να κάνει αφόρητη τη διαμονή τους, εκείνοι όμως αντιμετωπίζουν με χαρακτηριστική ψυχραιμία τα κόλπα του (ως κάτοικοι του Νέου Κόσμου με μοντέρνες αντιλήψεις αρνούνται να πιστέψουν στην ύπαρξη φαντασμάτων ή έστω να υποταχθούν σε αυτό) οδηγώντας το σταδιακά στην απελπισία. Το κείμενο είναι πραγματικά αστείο και αριστοτεχνικά γραμμένο. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις αντιθέσεις μεταξύ Αμερικανών και Άγγλων, προσεγγίζοντας κωμικά και τις δυο πλευρές. Τα δίδυμα αγόρια των Ότις σκαρώνουν ένα σωρό φάρσες στο Φάντασμα, το οποίο νιώθει να χάνει την αίγλη που το περιέβαλλε για αιώνες. Τελικά όμως αυτό που το Φάντασμα επιθυμεί δεν είναι να κατοικοεδρεύει στο σπίτι και να τρομοκρατεί τους ενοίκους, αλλά να βρει τη λύτρωση και να ξεκουραστεί μετά από 300 χρόνια αϋπνίας. Σε αυτό τον βοηθά η 15χρονη Βιρτζίνια με την οποία καταφέρνει να έρθει κοντά, γλυκιά και καλή και ευγενική, το Φάντασμα της ζητά “να κλάψει για τις αμαρτίες του γιατί δεν έχει δάκρυα και να προσευχηθεί για την ψυχή του γιατί δεν έχει πίστη” και καταφέρνει τελικά να απελευθερωθεί από τα δεσμά του. Όσο για τη μικρή Βιρτζίνια, μαθαίνει από το Φάντασμα “τι είναι Ζωή και τι σημαίνει Θάνατος, και γιατί η Αγάπη είναι πιο δυνατή κι από τα δυο” κι αυτό νομίζω είναι το πιο χαρακτηριστικό απόφθεγμα της ιστορίας.
Έτσι όπως είναι γραμμένο το βιβλίο ξεφεύγει από την παραδοσιακή μορφή της ιστορίας τρόμου και φαντασμάτων και εστιάζει στο χιούμορ (και στο τέλος στη συγκίνηση), επομένως δε θα το έβρισκα ακατάλληλο για παιδιά ακόμα και μικρών ηλικιών. Ειδικά ο χαρακτήρας του Φαντάσματος είναι τόσο συμπαθής (παρότι όσο ζούσε ήταν κακός άνθρωπος κι αυτό αναφέρεται αρκετές φορές) που κάθε άλλο παρά φόβο προκαλεί. Όμως η γλώσσα του είναι αρκετά περίτεχνη και στο σύνολο του ήταν δύσκολο να κρατήσει τη συγκέντρωση των παιδιών. Σίγουρα το κρατάω σαν αγαπημένη ιστορία και θα το ξαναδιαβάσουμε στο μέλλον. Στο τέλος του βιβλίου υπάρχουν σημειώσεις σχετικά με όλα τα πραγματικά πρόσωπα και γεγονότα που αναφέρει ο Wilde στο κείμενο του.
Κάποιες ενδιαφέρουσες πληροφορίες που άντλησα από εκεί είναι:
- Το 1887, χρονιά που γράφτηκε και δημοσιεύτηκε το βιβλίο, ο κόσμος είχε πάψει πια να πιστεύει στα φαντάσματα. Αλλά μόνο θεωρητικά.
- Εάν κάποιος άτυχος ερχόταν αντιμέτωπος με φάντασμα μπορούσε να απευθυνθεί στην Βρετανική Εταιρεία Ψυχικών Ερευνών, της οποίας οι ιδρυτές αναλάμβαναν να ερευνήσουν κάθε υπερφυσικό φαινόμενο που τους γνωστοποιούσαν δι’ αλληλογραφίας.
- Ο χαρακτήρας της λαίδης Στάτφηλντ επανεμφανίζεται σε δυο μελλοντικά θεατρικά έργα του Wilde με διαφορετικό βιογραφικό. Διάφοροι χαρακτήρες που παρελαύνουν από την ιστορία είναι δανεισμένοι από γνωστά έργα άλλων δημιουργών της εποχής.
- Το Gretna Green της Σκωτίας, στο οποίο αναφέρεται ότι κλέφτηκε μια παρ’ ολίγον νύφη της οικογένειας των Κάντερβιλ που όμως δεν ήθελε να συγγενεύσει με ένα φάντασμα, ήταν ένα είδος Λας Βέγκας της εποχής. Εκεί κατέφευγαν όλα τα ζευγάρια που κλέβονταν μιας και η σκωτσέζικη νομοθεσία ήταν πιο ελαστική και τους επέτρεπε να παντρευτούν χωρίς τη συγκατάθεση των γονιών τους. Ακόμα και σήμερα το Gretna Green είναι προορισμός για ρομαντικούς γάμους.
- Μέσα στο κείμενο κρύβονται διάφορα λογοπαίγνια όπως αυτό στο όνομα του Λόρδου Τατλ (tattle = κουτσομπολεύω).
