“5” θα πει τα πέντε πιο αγαπημένα βιβλία ενός εικονογράφου. Κάθε μήνα ένας Έλληνας ή μία Ελληνίδα δημιουργός επιλέγει και παρουσιάζει πέντε εικονογραφημένα βιβλία – ελληνικά ή ξένα, καινούρια ή παλιότερα, για παιδιά ή ενήλικες. Μέσα από αυτές τις επιλογές και τα μικρά κείμενα που συνοδεύουν τα βιβλία – ένα είδος λεζάντας – παίρνουμε μια μικρή γεύση από τις αναγνωστικές προτιμήσεις των καλλιτεχνών, τα βιβλία των οποίων έχουμε στα σπίτια μας και ξεφυλλίζουμε σχεδόν καθημερινά με ή χωρίς τα παιδιά μας. Μας δίνουν με αυτόν τον τρόπο μια ιδέα από τις επιρροές τους, τους καλλιτέχνες που θαυμάζουν και τα έργα που αγαπούν να έχουν στη βιβλιοθήκη τους. Παράλληλα, μέσα από τις επιλογές αυτές γνωρίζουμε βιβλία και δημιουργούς που ίσως να μην είχαμε συναντήσει ως τώρα. Ένα ταχύρυθμο μάθημα εικαστικών, μια εισαγωγή στον υπέροχο κόσμο της εικονογράφησης, που μόνο οι ίδιοι οι εικονογράφοι μπορούν να προσφέρουν.
Επιμέλεια στήλης: Ζωή Κοσκινίδου
O Kώστας Μαρκόπουλος γεννήθηκε στην Καλαμάτα το 1977 και σπούδασε ζωγραφική στη Σχολή Καλών Τεχνών στο ΑΠΘ. Μεταξύ άλλων τον απασχόλησε η σχέση μεταξύ κειμένου και εικόνας και η θέση των εικόνων μέσα στα βιβλια. Για αυτό ασχολήθηκε και με την εικονογράφηση. Εκανε την πρώτη του εικονογραφική απόπειρα το 2011. Στα περισσότερα από δέκα χρόνια ενασχόλησής του με την εικονογράφηση βιβλίων για παιδιά και ενήλικες έχει συνεργαστεί με διάφορους εκδότες και συγγραφείς. Τιμήθηκε με Κρατικό Βραβείο Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου για το βιβλίο «Η Θυμωμένη Μπετονιέρα» και με το ΕΒΓΕ εικονογράφησης βιβλίου για τα «Κάπου πολύ μακριά» και «Πως φτιάχνεται ένα παιδικό βιβλίο»
Εδώ παίρνει τη σκυτάλη από τη Φωτεινή Τίκκου και μας παρουσιάζει τα δικά του πέντε αγαπημένα εικονογραφημένα βιβλία, εξηγώντας μας τους λόγους για τους οποίους τα ξεχώρισε.
Um dia um guarda-chuva – Davide Cali, Valerio Vidali, Planeta Tangerina, 2011
Ένα μεσαίου μεγέθους τετράγωνο βιβλίο, το οποίο ξεκινά με μια ξεχασμένη ομπρέλα σε ένα λεωφορείο. Σε κάθε ένα από τα επόμενα δέκα σαλόνια παρουσιάζεται το πέρασμα της ομπρέλας σε άλλα χέρια και η ανορθόδοξη χρήση της, μέχρι συμπτωματικά να τη βρει ξανά ο ιδιοκτήτης της. Κάθε σαλόνι είναι ένα στιγμιότυπο από μια εν δυνάμει άλλη ιστορία. Θα ήθελα να σταθώ όμως σε μια συγκεκριμένη εικόνα, αυτή του παίκτη του γκολφ. Προσπάθησα να καταλάβω πώς φτιάχτηκε, με ποιο τρόπο και σειρά έγινε η εναπόθεση των χρωμάτων, και με ποιες χειρονομίες. Ποιο είναι το φυσικό μέγεθος της εικόνας, και πώς ο Vidali κατάφερε να αποδώσει ένα τόσο ζωτικό και ταυτόχρονα ήσυχο πράσινο; Αναρωτιέμαι πόσο και αν κουράστηκε ο εικονογράφος να βρει αυτή την απολαυστική χωροτακτική σχέση της εικόνας με τα γράμματα. Μου φαίνεται καθόλου!
29 τρελές ιστορίες – Ursula Wolfel, Betina Anrich Wolfel, μτφρ. Ηώ Αμανάκη, εκδόσεις Παπαδόπουλος, 1984
Αυτό το βιβλίο το θυμάμαι από τα παιδικά μου χρόνια. Η δομή του είναι η εξής: σε κάθε αριστερή σελίδα έχει κείμενο και σε κάθε δεξιά εικόνα. Σύνολο 29 μικρές αυτοτελείς ιστορίες. Αρκετές για να χαθεί κανείς μέσα τους, αλλά και για αναπτυχθεί ένας κοινός τύπος χαρακτήρων. Οι ιστορίες μιλούν κυρίως για ανθρώπους που αντιμετωπίζουν, διαχειρίζονται ή όχι τις συνέπειες των εμμονών τους. Θυμάμαι πως ήταν ανακουφιστικό να μαθαίνω ότι και στον κόσμο των μεγάλων υπάρχουν εμμονές, λάθος διαχείριση, αλλά και ασυνήθιστοι δρόμοι να είναι κάποιος ευτυχισμένος. Οι εικόνες έχουν όλο το βάρος της τεχνολογίας εκτύπωσης της εποχής τους. Χωρίς να έχουν τα εργαλεία μιας «εικονογράφησης για παιδιά» έχουν ταυτόχρονα μια λογική σύνταξη και έναν υποδόριο εξπρεσιονισμό, που κυρίως αυτό είναι που με γοήτευε σε αυτές.
Βρήκαμε ένα καπέλο – Jon Klassen, μτφρ. Γιώργος Κουραβέλος, εκδόσεις Κόκκινο, 2016
Ένα βιβλίο που ακολουθεί την τρίπρακτη δομή αφήγησης. Δεν περισσεύει τίποτα. Καμιά εικόνα. Καμία λέξη ή κίνηση. Δουλεμένο με πολλή προσοχή και γνώση της αφηγηματικής τέχνης. Aπο τότε που το έχω δίπλα μου δεν έχει χάσει καθόλου την αξία του και την συγκίνηση που μου προκαλεί (ειδικά η τελευταία εικόνα). Βιβλίο για πολλή ή και καθόλου συζήτηση.
Η Γλώσσα μου για την Β Δημοτικού (δεύτερο μέρος), εικονογράφηση Τζένη Δρόσου, ΟΕΔΒ (Οργανισμός Εκδόσεων Διδακτικών Βιβλίων), 1984
Αυτό το βιβλίο το έπιασα στα χέρια μου 8 χρόνων. Το περιβάλλον που πλαισίωνε αυτήν τη σχέση είναι ήσυχοι μικροί δρόμοι με πολλά χόρτα στις άκρες, κήποι με πορτοκαλιές και μούσμουλα τριγύρω και στο βάθος τα χρώματα που άλλαζε ο Ταΰγετος. Δεν ήταν η σχέση απλά με ένα βιβλίο που μας μάθαινε τη γλώσσα. Τα γαιώδη και καθόλου επιθετικά χρώματα της Τζένης Δρόσου, οι άφοβα μουντές εικόνες, τα αφηγηματικά καρέ που δημιουργούσε μέσα σε κάθε εικόνα χωρίς αυτή να χάνει την εικαστική της διάσταση. Πάνω από όλα, τώρα που το ξαναβλέπω, η Τζένη Δρόσου ζωγράφιζε σχέσεις. Η στοιχειοθεσία του βιβλίου και η χωροταξία κειμένων – εικόνων ήταν το καλύτερο μάθημα οπτικής σύνταξης.
Nuit de reve – Laurent Μoreau, Actes sud, 2016
Είναι ένα μικρού μεγέθους silent book. Ο Moreau στήνει την κάμερά του (ζωγραφίζει δηλαδή) το δωμάτιο ενός μικρού κοριτσιού τη στιγμή που οι γονείς τη βάζουν να κοιμηθεί. Την έχουν σκεπάσει καλά, την καληνυχτούν, κλείνουν το φως και βγαίνουν. Για τα επόμενα 13 σαλόνια η “κάμερα” του Moreau θα είναι στημένη στο ίδιο σημείο. Αλλά από το σκοτάδι θα αρχίσουν να εμφανίζονται και να ενεργοποιούνται μόνα τους τα παιχνίδια που υπάρχουν στο δωμάτιο, μαζί με τοπία, νέες μορφές και φαινόμενα. Όλο αυτό θα φτάσει σε έναν παροξυσμό ενός άκακου φιλικού εφιάλτη (για εμένα τουλάχιστον). Θα σβήσει αυτόματα με την εμφάνιση ξανά των γονιών από τη μισάνοιχτη πόρτα.
