Η Δήμητρα Μουσιώλη είναι καταρχάς δικηγόρος και διαπιστευμένη διαμεσολαβήτρια του Υπουργείου Δικαιοσύνης, εξειδικευμένη στην οικογενειακή & σχολική διαμεσολάβηση και στη διαχείριση διαζυγίου και χωρισμού γονέων. Πέρα από όλα αυτά όμως είναι και η συγγραφέας του εικονογραφημένου βιβλίου Ο ελέφαντας που φυσούσε ουράνια τόξα. Το βιβλίο, που εικονογράφησε η Βανέσσα Ιωάννου (Ανάτυπο, 2018), μιλάει για τη διαμεσολάβηση με έναν τρόπο που να μπορεί να γίνει εύκολα κατανοητός από τους μικρούς σε ηλικία αναγνώστες.
Γιατί όταν μάλωσαν ο ασβός και η νυφίτσα, αντί να δώσει τη λύση στο πρόβλημά τους η σοφή κουκουβάγια, τα ζώα μας αποφάσισαν να ταξιδέψουν στη μακρινή ζούγκλα και να βρουν τον ελέφαντα που φυσούσε ουράνια τόξα;… Και ποια περίεργη λέξη χρησιμοποίησε η χελώνα για να τους πείσει να κάνουν το ταξίδι αυτό; Μήπως το ουράνιο τόξο που περίμεναν τα ζώα μας να δουν δεν ήταν τελικά εκεί που το έψαχναν; Αυτές και άλλες πολλές απαντήσεις θα βρουν οι αναγνώστες στην ιστορία της Δήμητρα Μουσιώλη, ανακαλύπτοντας καθώς αυτή ξεδιπλώνεται, τον μαγικό τρόπο να βρίσκουμε τη λύση όταν μαλώνουμε ο οποίος ακούει στο όνομα: διαμεσολάβηση! Με αφορμή την έκδοση αυτή, μιλήσαμε με την κ. Μουσιώλη, η οποία μας κατατόπισε πάνω στο θέμα της διαμεσολάβησης και μας εξήγησε πόσο εύκολα γίνεται αποδεκτή από τα παιδιά.
Καταρχάς εξηγήστε μας τι είναι η διαμεσολάβηση και σε ποιες περιπτώσεις εφαρμόζεται;
Στον κόσμο των ενηλίκων είναι το δικαίωμα, που ο νομοθέτης μας δίνει, να λύνουμε εκτός των δικαστηρίων τις διαφορές που μπορεί να έχουμε με τον/τη σύζυγό μας, τον γείτονά μας, τον εργοδότη μας. Πρόκειται για την οικογενειακή, γειτονική, εργασιακή κλπ διαμεσολάβηση σύμφωνα με τον Ν.4640/2019. Στον κόσμο των παιδιών είναι η υπέροχη εμπειρία οι ίδιοι οι μαθητές να δημιουργούν ένα σχολείο ειρηνικό και ασφαλές, παίρνοντας τα ίδια τα παιδιά την ευθύνη να βοηθούν τους συμμαθητές τους να λύνουν τους τσακωμούς τους χωρίς την παρέμβαση της δασκάλας, του δάσκαλου τους ή των διευθυντών τους και σε αυτήν την περίπτωση μιλάμε για τη σχολική διαμεσολάβηση (peer mediation).
Πώς προέκυψε η ιδέα για τη συγγραφή ενός εικονογραφημένου βιβλίου με αυτό το θέμα;
Ο σκοπός του δικού μου βιβλίου ήταν από τη μια να μιλήσω με ένα πιο ευχάριστο τρόπο για έναν θεσμό που με νόμο πια υπάρχει και στο δικό μας νομικό σύστημα και άρα τα παιδιά θα πρέπει να γνωρίζουν την ύπαρξη του και από την άλλη να δείξω, τόσο στα παιδιά όσο και στους μεγάλους, τη μεταμόρφωση που η εκπαίδευση στη διαμεσολάβηση μπορεί να επιφέρει στις ζωές τους, έχοντας ως αφετηρία τη δική μου, προσωπική αλλαγή. Γιατί η διαμεσολάβηση και ειδικότερα η εκπαίδευση της – την οποία εμείς οι διαμεσολαβητές είχαμε την τύχη να ολοκληρώσουμε – αφορά όλους μα όλους μας. Γιατί έχει να κάνει με τις ανθρώπινες σχέσεις (την κύρια πηγή της προσωπικής μας ευτυχίας) και με το πώς να μην τις τραυματίζουμε αλλά να τις κάνουμε πιο όμορφες και αρμονικές. Και αυτό το καταφέρνει μαθαίνοντάς μάς δεξιότητες (soft skills) τόσο πολύτιμες στην παιδική ζωή μας αλλά και στην ενήλικη αργότερα, που νιώθω ότι θα ήταν σοβαρή αβλεψία αν δεν την μοιραζόμασταν με όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους γύρω μας. Και βάζω την υπογραφή μου σε αυτό, ότι έτσι ο κόσμος σίγουρα θα ήταν πολύ-πολύ καλύτερος. Εκτός από το κείμενο, το βιβλίο αυτό εικονογραφήθηκε χάρη στην Βανέσσα Ιωάννου. Εγινε με πολλή προσπάθεια και δουλειά, με ατελείωτα emails μπρος και πίσω μιας και όλα γινόντουσαν από απόσταση αφού έμενα τότε στην Αγγλία, με μεγάλη προσοχή στη λεπτομέρεια, ώστε τα παιδιά να μπορούν και μέσα από την εικόνα να καταλαβαίνουν κάποιες ίσως πιο δύσκολες έννοιες και πιστεύω ότι το αποτέλεσμα μας αντάμειψε.
Πώς εφαρμόζεται η διαμεσολάβηση στα μικρά σε ηλικία παιδιά, πώς μπορούν να κατανοήσουν τους όρους και να την εφαρμόσουν;
Ερχόμενη στην Αγγλία πριν εννέα χρόνια περίπου είχα τη δυνατότητα να γνωρίσω το θαύμα που το πρόγραμμα της σχολικής διαμεσολάβησης καταφέρνει να δημιουργήσει τόσο στους εκπαιδευτικούς όσο και στα παιδιά και αμέσως γεννήθηκε μέσα μου η ανάγκη αυτό που έβλεπα να το μεταφέρω και στην Ελλάδα. Και τι έβλεπα; Παιδιά με τέτοια αυτοπεποίθηση και αυτοέλεγχο, που θα ζήλευαν άνθρωποι με τα τριπλάσια χρόνια τους. Γιατί ήδη από την ηλικία των 8 αυτά τα παιδιά μάθαιναν πως να λύνουν τα προβλήματά τους, πως να βάζουν όρια, πως να ακούν τον άλλον χωρίς να τον κρίνουν, πως να «μπαίνουν στα παπούτσια» του συμμαθητή τους και το κυριότερο πως να μην αφήνουν τον θυμό να κάνει παιχνίδια με το μυαλό τους και άρα με τη συμπεριφορά τους.
Ο τρόπος που τα παιδιά εκπαιδεύονται στο να γίνουν σχολικοί διαμεσολαβητές (peer mediators) είναι τόσο ευχάριστος και συνεργατικός, που αμέσως δημιουργείται μια ζεστή οικογένεια, μια φυλή όπου όλοι νιώθουν αποδοχή και αγάπη ώστε να μπορέσουν να ανθίσουν. Επίσης, οι κανόνες και η διαδικασία που πρέπει να εφαρμόζουν, όταν κάθε φορά καλούνται να βοηθήσουν τους συμμαθητές τους, είναι τόσο εύκολα κατανοητοί από τα παιδιά ακριβώς γιατί η διαμεσολάβηση καταφέρνει να αγγίξει κάτι που όλοι οι άνθρωποι έχουμε βαθιά μέσα μας από την πρώτη μέρα που γεννιόμαστε: την εσωτερική σοφία και το αίσθημα της δικαιοσύνης. Σε όσα χρόνια εκπαιδεύω στη σχολική διαμεσολάβηση αλλά και τώρα που μιλάω σε πολλά σχολεία ως συγγραφέας, ούτε ένα παιδί ποτέ δεν βρέθηκε να μου πει ότι δεν καταλαβαίνει τη φιλοσοφία της διαμεσολάβησης. Ξέρετε, τα παιδιά είναι πιο ανοικτά στις νέες ιδέες και πιο πρόθυμα να δεχτούν προγράμματα που οι μεγάλοι ορίζουν ως ανεδαφικά, χρησιμοποιώντας μάλιστα και τη φράση που πάντα με αφήνει αποσβολωμένη όταν την ακούω: «Δεν γίνονται αυτά εδώ …».
Γιατί επιλέξατε το παιδικό βιβλίο για να μιλήσετε στα παιδιά για το συγκεκριμένο θέμα;
Ο παππούς μου, στον οποίον και αφιέρωσα το παραμύθι μου, ήταν δάσκαλος και πάντα όταν πηγαίναμε να τον δούμε μου διάβαζε παραμύθια, μου έλεγε ιστορίες από την ελληνική μυθολογία και πάντα δίπλα του υπήρχαν βιβλία, εφημερίδες και λογιών -λογιών χαρτάκια στα οποία σκάρωνε ποιήματα και στιχάκια. Όπως καταλαβαίνετε, το βιβλίο το αγάπησα μέσα από τη φιγούρα αυτή του παππού μου και μέχρι και σήμερα, αν με ρωτήσει κάποιος ποια είναι μια ευτυχισμένη εικόνα που θα ήθελες η ζωή σου να έχει, είναι να κάθομαι με τον καφέ μου κοντά σε ένα παράθυρο που θα βλέπει θάλασσα, αγκαλιά με τα βιβλία μου και τις σημειώσεις μου. Από την άλλη, ως μαμά και η ίδια, ο δεσμός που έχτιζα με τον γιο μου όταν ήταν μικρούλης και του διάβαζα ξανά και ξανά τα αγαπημένα του παραμύθια, είναι κάτι που δίνει καρπούς ακόμα και σήμερα που η προ-εφηβεία σιγά-σιγά μας χτυπάει την πόρτα. Αυτό λοιπόν ελπίζω και για τον Ελέφαντά μου… Να ψιθυρίσει στα παιδιά πως η ζωή τους πάντα θα έχει συγκρούσεις και προβλήματα, γιατί έτσι εξελισσόμαστε αλλά εκείνα δε θα χρειάζεται να ανησυχούν… Γιατί ήδη στο μυαλό και στην ψυχή τους θα έχουν τον τρόπο να τα ξεπερνούν και να προχωρούν.
Το βιβλίο της Δήμητρας Μουσιώλη “Ο Ελέφαντας που φυσούσε ουράνια τόξα” εγκρίθηκε από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής και πλέον χρησιμοποιείται ως εκπαιδευτικό υλικό από τα σχολεία της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης όλης της χώρας για την εκπαίδευση των μαθητών νηπιαγωγείων και δημοτικών τόσο στη σχολική διαμεσολάβηση όσο και στις κοινωνικές δεξιότητες.
Περισσότερες πληροφορίες για τη διαμεσολάβηση μπορείτε να βρείτε εδώ.
