Κρατάω στα χέρια μου ένα φροντισμένο χαρτόδετο βιβλίο, ένα εικονογράφημα σε φόρμα graphic novel. Η επιλογή του είδους εύστοχη γιατί η ιστορία απευθύνεται σε εφηβικό (προεφηβικό) και ενήλικο κοινό. Το βιβλίο πραγματεύεται ένα ευαίσθητο θέμα, την άσκηση σωματικής βίας στα παιδιά. Ο Δανός συγγραφέας Morten Dürr καταφέρνει να χειριστεί το θέμα του λιτά, με μεγάλη μαεστρία και διακριτικότητα. Αναφέρεται στη βία χωρίς να την δείχνει.
Ο τίτλος «Το χαλασμένο τηλέφωνο» μας παραπέμπει στο γνωστό παιχνίδι. Με αυτό, το ανώδυνο παιχνίδι, η Βέρα, η ηρωίδα του βιβλίου, και η παρέα της περνούν την ώρα τους στο διάλειμμα. Όμως πολύ γρήγορα όταν η Άννα, η συμμαθήτριά τους, αποφασίζει να παίξει και να εκμυστηρευτεί το «οδυνηρό μυστικό της», η χαρά και η ανεμελιά δίνουν τη θέση τους στην απελπισία. Η Βέρα ακούει καθαρά από τα χείλη της Άννας την φράση «η μαμά μου με δέρνει» και ξαφνιάζεται. Πώς να διαχειριστεί μία τέτοιου είδους πληροφορία; Περνάει από διάφορα στάδια. Αρχικά αρνείται αυτό που άκουσε, μετά το αμφισβητεί και τελικά αποδέχεται ότι συμβαίνει και πως πρέπει -αν και δεν ξέρει τον τρόπο- να βοηθήσει την Άννα.
Ο συγγραφέας και η εικονογράφος Sofia Louise Dam απευθύνονται πρωτίστως σε παιδιά αλλά και σε ενήλικες που θέλουν να συζητούν και για τα «δύσκολα θέματα». Μέσα από τον κόσμο της Βέρας και της Άννας μιλάνε για ενσυναίσθηση και για συμπαράσταση στα παιδιά που υφίστανται σωματική βία στο σπίτι. Προσπαθούν να ευαισθητοποιήσουν τους αναγνώστες τους και να μιλήσουν για την σημασία του σεβασμού και της αγάπης στον οποιοδήποτε άλλον είτε αυτός είναι ενήλικας είτε παιδί. Η βία μαθαίνει στη βία και ο φόβος οδηγεί στην έλλειψη αυτοεκτίμησης. Την συγκεκριμένη χρονική περίοδο το θέμα της βίας είναι πιο επίκαιρο από ποτέ σε πολλά επίπεδα. Είναι χρήσιμο να παρατηρήσουμε το πως τα ενήλικα πρόσωπα της ιστορίας (καθηγητές, γονείς, γιαγιά) και η ανήλικη Βέρα με τις συμμαθήτριές της αντιδράνε σ’ αυτό που συμβαίνει.
«Το χαλασμένο τηλέφωνο» των Morten Durr και Sofia Louise Dam είναι αναμφίβολα ένα ενδιαφέρον graphic novel που έχει τη θέση του σε κάθε σχολική βιβλιοθήκη κι αποτελεί ένα χρήσιμο ανάγνωσμα για να συζητηθεί σε μια εφηβική λέσχη ανάγνωσης.
Με αφορμή αυτό το βιβλίο θα μπορούσαμε να ζητήσουμε από τους έφηβους συνομιλητές μας να περάσουν όλοι από τη θέση της Βέρας και της Άννας. Αρχικά διαβάζοντας τα λόγια τους και στη συνέχεια «παίζοντας» τους διαλόγους. Θα μπορούσαν επίσης να παρατηρήσουν τις εικόνες και να περιγράψουν τα συναισθήματα που διαφαίνονται στο πρόσωπο και στις στάσεις του σώματος. Ή να ζωντανέψουν τα πρόσωπα της ιστορίας και να μας εκμυστηρευτούν με δικά τους λόγια τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους. Άραγε τι θα έκαναν εκείνοι στη θέση της Βέρας; Θα ήθελαν να δώσουν ένα διαφορετικό τέλος στην ιστορία;
Ως γονείς και ως ενήλικες με ψυχραιμία κι υπευθυνότητα γνωρίζουμε ότι μπορούμε ν’ απευθυνθούμε σε δομές και ειδικούς, μαζί ή χωρίς τα παιδιά μας, για ν’ αναζητήσουμε στήριξη και δρόμους επικοινωνίας στην αντιμετώπιση των δύσκολων θεμάτων.
Στις τελευταίες σελίδες καταγράφονται τα δικαιώματα των παιδιών και μια λίστα με τηλεφωνικές γραμμές και φορείς που μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά-θύματα κακοποίησης.
Δεν μπορώ να μην αναφέρω τις ακόλουθες φράσεις που διαβάζω στο οπισθόφυλλο.
«Η βία δεν διαπαιδαγωγεί αλλά ταπεινώνει και πληγώνει το παιδί…Το ξύλο αφήνει σημάδια στο σώμα και στην ψυχή».
«Το χαλασμένο τηλέφωνο»
Σενάριο: Morten Dürr
Εικονογράφηση: Sofia Louise Dam
Εκδόσεις Ηλίβατον
Απόδοση στα ελληνικά: Γεωργία Τσάκωνα
