Κείμενο: Τζόρι Τζον
Εικονογράφηση: Πιτ Όσγουολντ
Μετάφραση: Αλέξανδρος Πανούσης
Εκδόσεις: Διάπλαση
Χρονιά έκδοσης: 2024
Ηλικία: 1+, 3+
ΤΟ ΚΟΥΛ ΦΑΣΟΛΙ. Πρόκειται για ένα φασόλι ντροπαλό και ‘μαζεμένο’. Οι τρεις (πρώην) κολλητοί του ήταν κουλ και τους θαύμαζε. «Ζούσα τη ζωή μου κι όλα ήταν απλά… όκει» αν και «Μου έλειπαν. Λιγάκι». Ωστόσο, δυσκολευόταν να τους ακολουθήσει γιατί ένιωθε ότι το στυλ και η εμφάνισή του δεν ήταν καθόλου κουλ. Ώσπου κάποια στιγμή, του έδωσαν σημασία. Τον βοήθησαν, τον περιποιήθηκαν και τον νοιάστηκαν. Τότε, το φασόλι ένιωσε χαρά, ένιωσε αυτοπεποίθηση και κατάλαβε: ‘κουλ’ δεν είναι η εμφάνιση, τα ρούχα και τα αξεσουάρ. ‘Κουλ’ είναι το νοιάξιμο, η συμπαράσταση, η καλοσύνη και η αλληλεγγύη. Ακόμα περισσότερο, ‘κουλ’ είναι να εμπνέεις σε κάποιον την αλλαγή, όπως έκαναν οι (πρώην) κολλητοί του στον ίδιο.
Η ΑΡΑΧΤΗ ΠΑΤΑΤΑ. Η Πατάτα αυτό-προσδιορίζεται ως ‘αραχτή’ στον καναπέ και μόνο, έχοντας φροντίσει να έχει γύρω της όλα όσα χρειάζεται: τηλε-κοντρόλ, κοντρόλ κονσόλας, ακουστικά και κινητό, ώστε να είναι συνεχώς διασυνδεδεμένη με τη «θάλασσα από γυαλιστερές οθόνες» που έχει στον απέναντι τοίχο. «Αυτή είναι ζωή», λέει. Αλλά αμέσως συμπληρώνει «τουλάχιστον έτσι πίστευα…», γιατί μια διακοπή ρεύματος την εξανάγκασε να ανοίξει την κουρτίνα, να βγάλει τον σκύλο βόλτα και να περιπλανηθεί. Αυτά έφεραν ήχους, μυρωδιές, τοπία, ηλιοβασίλεμα, πεζοπορίες με φίλους! Τελικά, ζει κανείς «αληθινά» όταν περνάει την ώρα του μπροστά σε οθόνες; Η πατάτα έχει ήδη αποφασίσει: «Ο έξω κόσμος είναι μεγάλος και σπουδαίος κι εγώ θέλω να τον γνωρίσω από κοντά».
Αν και είναι πολλές οι περιπτώσεις που έχουμε επιχειρηματολογήσει εδώ στην Κόκκινη Αλεπού υπέρ των ανθρώπων ως ήρωες των παιδικών ιστοριών (έτσι ενισχύεται π.χ. η ταύτιση, η αυτοεκτίμηση και η ενσυναίσθηση), στις συγκεκριμένες περιπτώσεις η αντίθετη επιλογή είναι πολύ εύστοχη και πιθανώς πιο επιδραστική. Ο λόγος είναι πως όταν ένα βιβλίο επιθυμεί να εμπνεύσει την αλλαγή σε στάση ζωής, η διδαχή δε βοηθά. Επομένως, η αποστασιοποίηση του αναγνώστη από τον ήρωα – που εδώ είναι μια Πατάτα και ένα Φασόλι- δίνει μεν στοιχεία επαφής (π.χ. την εξάρτηση από τις οθόνες της Αραχτής Πατάτας και το αίσθημα ντροπής και συστολής του Φασολιού πριν νιώσει και αυτό κουλ), αλλά η προτροπή για την αλλαγή γίνεται έμμεσα, μιας και οι ήρωες – αν και κάνουν κάποια κοινά πράγματα με εμάς- είναι πολύ διαφορετικοί από εμάς. Η επιλογή των βρώσιμων πρωταγωνιστών κάνει πιθανά την ανάγνωση πιο ευχάριστη, μιας και η αποστασιοποίηση από την ανθρώπινη μορφή που έχουμε συνηθίσει στα βιβλία, γίνεται μέσω του ζωικού βασιλείου, ενώ η σειρά αυτή μας κάνει μια -ευχάριστη- έκπληξη. Η αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο -από την ίδια την Πατάτα ή το Φασόλι- χωρίς μάλιστα να υπάρχει κανείς (μεγάλο ή άλλο άτομο) να τους κατευθύνει για να σταματήσουν ‘τα λάθη’, τις ‘ίδιες’ συμπεριφορές, δείχνει τη δυνατότητα που έχουμε όλοι μέσα μας να συνειδητοποιούμε καταστάσεις καθώς τις βιώνουμε οι ίδιοι και να τολμάμε τις αλλαγές, χωρίς συμβουλές και οδηγίες, αλλά αυτοβούλως και δυναμικά.
Η διαφορετικότητα -ακόμη και εντός της ίδιας της οικογένειας- υπηρετείται σημαντικά από την εικονογράφηση. Οι συγγενείς της πατάτας, είναι τελείως διαφορετικοί από την ίδια: σε διαστάσεις (ο μικρός αδελφός), μορφή (ο θείος Πουρές), αλλά ακόμη και σε καταγωγή (η μητέρα είναι μια Γλυκοπατάτα). Η περίπτωση των φασολιών παρόμοια: προέρχονται από το ίδιο πράσινο φασόλι και όμως, έχουν διαφορετικό χρώμα, σχήμα, αλλά και στυλ και χαρακτήρα! Το χιούμορ δε λείπει από τη σειρά, με την εικονογράφηση να συμβάλει κυρίως σε αυτό: Η Αραχτή Πατάτα παρακολουθεί τη σειρά «Τα Πατατάκια» και διαβάζει τις «Πατάτες της Οργής» (παράφραση του τίτλου του έργου του Στάινμπεκ “Τα σταφύλια της οργής). Τα γυαλιά του πρωταγωνιστή-φασόλι είναι μάρκας “Ray-Bean” (από τα γνωστά RayBan), ως ‘αδύναμος’ χρειάζεται αντιηλιακό δείκτη SPF200 για να πάει στην παραλία, ενώ διαβάζει την «Ιστορία Δύο Οσπρίων» (παράφραση του τίτλου του έργου του Ντίκενς “Ιστορία δύο πόλεων”) μεταξύ άλλων φασολο-βιβλίων!
Τα βιβλία αυτά συστήνονται ανεπιφύλακτα για μεγαλόφωνη ανάγνωση, π.χ. στην τάξη από μαθητές σε μαθητές ή στο σπίτι μεταξύ αδελφών. Η ελάχιστη παρέμβαση του ενήλικα στην ανάγνωση αυτών των βιβλίων συνεχίζει αυτό που ξεκίνησαν οι δημιουργοί του: την επικέντρωση στο βίωμα του ίδιου του ατόμου, που από την τη μία φάση της ζωής του (αραχτή Πατάτα γύρω από οθόνες ή ντροπαλό και -σίγουρα όχι κουλ- Φασόλι) αποφασίζει το ίδιο –ή απλά του συμβαίνει- να αρχίζει να αλλάζει, να ζει και να απολαμβάνει τις χαρές της ζωής, της φύσης, της φιλίας -και κυρίως- να απολαμβάνει και να χαίρεται τον ίδιο του τον εαυτό.
*Στην ίδια σειρά κυκλοφορούν επίσης τα βιβλία “Ο κακός Σπόρος” και “Το καλό Αυγό”.
