“5” θα πει τα πέντε πιο αγαπημένα βιβλία ενός εικονογράφου. Κάθε μήνα ένας Έλληνας ή μία Ελληνίδα δημιουργός επιλέγει και παρουσιάζει πέντε εικονογραφημένα βιβλία – ελληνικά ή ξένα, καινούρια ή παλιότερα, για παιδιά ή ενήλικες. Μέσα από αυτές τις επιλογές και τα μικρά κείμενα που συνοδεύουν τα βιβλία – ένα είδος λεζάντας – παίρνουμε μια μικρή γεύση από τις αναγνωστικές προτιμήσεις των καλλιτεχνών, τα βιβλία των οποίων έχουμε στα σπίτια μας και ξεφυλλίζουμε σχεδόν καθημερινά με ή χωρίς τα παιδιά μας. Μας δίνουν με αυτόν τον τρόπο μια ιδέα από τις επιρροές τους, τους καλλιτέχνες που θαυμάζουν και τα έργα που αγαπούν να έχουν στη βιβλιοθήκη τους. Παράλληλα, μέσα από τις επιλογές αυτές γνωρίζουμε βιβλία και δημιουργούς που ίσως να μην είχαμε συναντήσει ως τώρα. Ένα ταχύρυθμο μάθημα εικαστικών, μια εισαγωγή στον υπέροχο κόσμο της εικονογράφησης, που μόνο οι ίδιοι οι εικονογράφοι μπορούν να προσφέρουν.
Επιμέλεια στήλης: Ζωή Κοσκινίδου
Τον Νοέμβριο τα βιβλία επιλέγει η ‘Αρτεμις Πρόβου. Η εικονογράφος που γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη, σπούδασε Αρχιτεκτονική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και εικονογράφηση στο Kingston University του Λονδίνου, ενώ τα τελευταία χρόνια ζει και εργάζεται ως εικονογράφος στο Πόρτο της Πορτογαλίας, με τη δουλειά της να επικεντρώνεται στην εικονογράφηση για παιδιά. Ανάμεσα σε άλλα, έχει δημιουργήσει εικονοβιβλία, βιβλία γνώσεων, επιτραπέζια παιχνίδια, εικαστικά εργαστήρια για παιδιά και εικονογράφηση για σκηνογραφία παραστάσεων χορού, σε συνεργασία με το Δημοτικό Θέατρο του Πόρτο. Το 2023 έλαβε το βραβείο βιβλίου Public στην κατηγορία της ελληνικής παιδικής λογοτεχνίας, για το βιβλίο ‘Η αγκαλιά που ψήλωνε’ (Μάριος Μάζαρης εκδ. Παπαδόπουλος), ενώ την ίδια χρονιά μπήκε στη βραχεία λίστα των Κρατικών Βραβείων εικονογραφημένου παιδικού βιβλίου, για το βιβλίο ‘Μάικο’ του Δημήτρη Μπασλάμ (εκδ. Επόμενος Σταθμός). Η πρώτη της όμως δουλειά και εκείνη που την έκανε να ξεχωρίσει και να τη γνωρίσει το ελληνικό κοινό ήταν τη Μπάμπουσκα της Ξένιας Καλογεροπούλου (εκδ. Μάρτης, 2017). Με αφορμή τη στήλη “5” επιλέγει τα πέντε αγαπημένα της εικονογραφημένα βιβλία και μιλάει για τους λόγους που τα επέλεξε.
Verdade?! – Bernardo P. Carvalho, εκδόσεις Pato Lógico, 2015.
΄Ένας ψαράς και ένας σκύλος κάθονται σε ένα μπαρ…΄ Κάπως έτσι θα περιέγραφα την τελευταία σκηνή αυτού του τρίχρωμου ‘σιωπηλού’ βιβλίου. Η δουλειά του B. Carvalho γενικώς μου αρέσει πολύ και σε άλλα ‘σιωπηλά’ βιβλία, (όπως πχ το ‘Olhe, por favor, não viu uma luzinha a piscar?’, Planeta Tangerina, 2013). Μου φαίνεται πολύ εκφραστική, με μεγάλη μαεστρία σε πινελιά και χρώμα, παρ’όλη τη φαινομενική ‘απλότητα’ των γραμμών του. Ξεκινώντας από το τέλος του βιβλίου, αυτοί οι δυο φίλοι διηγούνται στους θαμώνες ενός μπαρ τις απίστευτες περιπέτειες που έζησαν(;) στο τελευταίο θαλασσινό τους ταξίδι για ψάρεμα… Με τη χρήση μόνο μπλε και κόκκινου χρώματος πάνω στο λευκό, ο εικονογράφος δημιουργεί εικόνες με μεγάλες εντάσεις, μεταφέροντας στον αναγνώστη όλη τη φόρτιση που κατακλύζει τους χαρακτήρες, καθώς αυτή κορυφώνεται· για όποιον θέλει να τους πιστέψει, βέβαια!
Μια τίγρη στον κήπο – Lizzy Stewart, εκδόσεις Μικρή Σελήνη, 2018.
‘Ένα γλυκό βιβλίο για την αξία της ονειροπόλησης και της φαντασίας στα παιδιά και για τους κόσμους που μπορούν να πλάσουν μέσα σε έναν κατά τα άλλα ‘κανονικό’ κήπο. Η εικονογράφος δημιουργεί έναν κόσμο με φανταστικές λεπτομέρειες, τον οποίο εξερευνεί η μικρή πρωταγωνίστρια μετά από την παρότρυνση της γιαγιάς της, ως απάντηση στη βαρεμάρα της μικρής. Τα έντονα χρώματα, η πλουραλιστική εικονογραφική περιγραφή του κήπου, το στοιχείο της έκπληξης, αλλά και μια ζεστή απεικόνιση των σχέσεων είναι νομίζω τα χαρακτηριστικά της εικονογράφησης του βιβλίου. Είναι και ένα από τα αγαπημένα βιβλία των κορών μου. Το αγαπημένο μου σημείο του: ‘Μα… οι τίγρεις δε ζουν στους κήπους, συνέχισε να μονολογεί η Νόρα. ‘Είσαι αληθινή;’ ‘Αυτό δεν το γνωρίζω’, απάντησε η τίγρη. ‘Εσύ είσαι αληθινή;’
Ο νάνος δεν κοιμάται – Astrid Lindgren & Kitty Crowther, εκδόσεις Μάρτης, 2015.
Η Kitty Crowther είναι μια από τις αγαπημένες μου εικονογράφους, για τη ζεστασιά, την αμεσότητα, την ατμόσφαιρα και το χιούμορ των εικόνων της. Στο βιβλίο αυτό δημιουργεί μια πολύ χειμωνιάτικη ατμόσφαιρα, γεμάτη θαλπωρή και απίστευτη γαλήνη, βγάζοντας ταυτοχρόνως μια μεγάλη αγάπη για όλα τα ζωντανά πλάσματα ενός αγροκτήματος στη μέση του δάσους. Όλα συμβαίνουν μια παγωμένη χειμωνιάτικη νύχτα που το χιόνι πέφτει πυκνό, αλλά η εικονογράφος καταφέρνει οι εικόνες της να αποπνέουν φοβερή ζεστασιά, λόγω των χρωμάτων, της επιλογής ενός πιο παραδοσιακού σχεδίου (σε σχέση και με την υπόλοιπη δουλειά της) και της ιδιαίτερα τρυφερής απεικόνισης των αισθημάτων του νάνου για όλα τα πλάσματα. Φοβερή ατμόσφαιρα για να μπει κανείς πριν κοιμηθεί, αλλά και για όταν θέλει να ξαναθυμηθεί τα βασικά αυτού του κόσμου.
Η βαλίτσα – Chris Naylor Ballesteros, εκδόσεις Διόπτρα, 2020.
Σε αυτό το βιβλίο ο εικονογράφος και συγγραφέας διηγείται την ιστορία ενός ‘παράξενου ξένου ζώου’ το οποίο εμφανίζεται μια μέρα με τη βαλίτσα του, μετά από ένα πολύ μακρινό ταξίδι. Η περιέργεια και καχυποψία των άλλων ζώων, που συναντά στο καινούριο του μέρος, για το περιεχόμενο της βαλίτσας αυτής, τα παρασύρει σε δρόμους για τους οποίους δεν είναι περήφανα… Οι εικόνες είναι μινιμαλιστικές, πολύ συμβολικές και συναισθηματικές και θεωρώ πως μεταφέρουν στον αναγνώστη με απλό και δυνατό τρόπο την κατάσταση του ‘ξένου’, περιγράφοντας και στοιχεία από το παρελθόν του και αλλάζοντας τη χρωματική παλέτα σε μονόχρωμη όταν αναφέρονται σε αυτό. Δυνατή και ταυτοχρόνως τρυφερή εικονογράφηση, με την ελπίδα και την καλοσύνη να κυριαρχούν στο τέλος.
Mère Méduse – Kitty Crowther, εκδόσεις Pastel, l’école des loisirs, 2014.
Και για τελευταίο, άλλο ένα βιβλίο της αγαπημένης Kitty Crowther, το οποίο απέκτησα με μεγάλο ενθουσιασμό πολύ πρόσφατα και που ακόμα το ανακαλύπτω σιγά σιγά… Το βιβλίο μιλάει για τη σχέση μιας μητέρας, της ‘Μέδουσας’ με τη μικρή της κόρη. Η εικονογράφηση έχει φοβερά δουλεμένες και πλούσιες λεπτομέρειες των θαλασσινών, κυρίως, τοπίων όπου τριγυρνάει αυτό το παράξενο δίδυμο, όπως και των προσώπων της πόλης, που συναντούν. Η εικονογράφος πετυχαίνει, θεωρώ, με αυτή την επιλογή πρωταγωνιστών και σκηνικού, να διηγηθεί με έντονο συμβολισμό και πολύ ποιητικό τρόπο την ιστορία ‘απογαλακτισμού’ μιας μητέρας, που έχει συνηθίσει να αγκαλιάζει συνεχώς την κόρη της με τα πλοκάμια της (στην κυριολεξία), μέχρι που κατανοεί τη μετατόπιση στις ανάγκες της μικρής και δέχεται να αλλάξει και η ίδια.
