Συγγραφέας: Κάρθιν Ράντελ
Μετάφραση: Δημήτρης Μελικέρτης
Εκδόσεις: Ψυχογιός
Χρονιά έκδοσης: 2024
Ηλικίες: 10+, 12+
Eίχε ξημερώσει μια καλή μερά, μέχρι που κάτι προσπάθησε να τον κατασπαράξει. Είχε ξημερώσει μια καλή μέρα μέχρι που κάποιος προσπάθησε να τη δολοφονήσει. Ο Κρίστοφερ Φόρεστερ και η Μαλ Αρβόριαν ζουν σε δύο τελείως διαφορετικούς κόσμους, δεν έχουν συναντηθεί ποτέ, όμως υπάρχει κάτι που τους συνδέει. Και αυτό το κάτι θα αποκαλυφθεί την ημέρα που ο Κρίστοφερ θα σώσει από βέβαιο πνιγμό ένα… μυθικό πλάσμα· έναν γρύπα.
Η αποκάλυψη ότι ό,τι του είχε συμβεί ως τώρα – η ικανότητά του να καταλαβαίνει τα ζώα και αυτά με τη σειρά τους να τον αναζητούν κάνοντας τους γύρω του να τον κοιτούν με δυσπιστία – έχει τελικά μια λογική εξήγηση. Στο Αρχιπέλαγος θα γνωρίσει τη Μαλ, που χάρη σε ένα μαγικό παλτό μπορεί να πετάει, την Ίριαν, τη μοναδική απο τους μεγάλους που φαίνεται να τους πιστεύει, τον Φίντενς Νυχτοχέρη που είναι ο φύλακας άγγελος της Μαλ και τη Ράτγουιν το ρατατόσκα, πιστή σύντροφο του Νυχτοχέρη. Όλοι μαζί θα ξεκινήσουν ένα ταξίδι αναζήτησης: της αλήθειας και της Αθάνατης Ψυχής. Στο δρόμο τους θα συναντήσουν ένα σωρό μυθικά πλάσματα, από μονόκερους και γρύπες, Σφίγγες, Νηριήδες και δρυάδες μέχρι αλ-μιράζ, κενταύρους, δράκους όλων των ειδών και μεγεθών, κράκεν, κλουντ και βρομερά κάρκανταν. Θα καταφέρουν να φτάσουν στο Νησί του Χρυσού και να απελευθερώσουν το Δέντρο της ζωής από το κακό;
Η συγγραφική δεινότητα της Βρετανής Κάθριν Ράντελ, που όχι άδικα συγκρίνεται πλέον με τον Φίλιπ Πούλμαν ακόμα και με τον Τόλκιν, είναι πλέον δεδομένη. Μας έχει κάνει μέσα από τα βιβλία της – όσα έχουμε την τύχη να μπορούμε να διαβάσουμε και στα ελληνικά (Ο εξερευνητής, Λύκοι στο χιόνι, Μια χριστουγεννιάτικη ευχή, Παιδιά στις στέγες)- φανατικούς θαυμαστές της και αυτό γιατί γνωρίζει την τέχνη της παιδικής λογοτεχνίας και πώς να γράφει με σεβασμό απένταντι στους αναγνώστες της (μικρούς και μεγάλους), δημιουργώντας ιστορίες καθηλωτικές, που τόσο αυτές όσο και οι πρωταγωνιστές τους χαράσσονται για πάντα στο μυαλό.
Στο πρώτο βιβλίο της σειράς “Απίθανα πλάσματα” η Ράντελ καταπιάνεται για πρώτη φορά με το δύσκολο λογοτεχνικό είδος του φανταστικού, δημιουργώντας έναν εντελώς νέο κόσμο. Το Αρχιπέλαγος και τα 34 νησιά του, που απεικονίζονται στις πρώτες σελίδες του βιβλίου σε ένα λεπτομερή χάρτη (χαρακτηριστικό των βιβλίων φαντασίας), αποτελούν το σκηνικό στο οποίο στήνεται και ξεδιπλώνεται σιγά σιγά η ιστορία της. Εκεί όπου ζουν, μακριά από τα ανθρώπινα βλέμματα αλλά πολύ κοντά στον δικό μας κόσμο, πλάσματα μυθικά, περίεργα, άλλα καλά και άλλα πονηρά και ανάμεσά τους η Μαλ, το κορίτσι που ως άλλη Λάιρα Μπελάκουα, θα ξεπεράσει τις δυσκολίες που θα συναντήσει, θα αναμετρηθεί με τον ίδιο της το εαυτό και παρέα με τον Κρίστοφερ και τους υπόλοιπους θα διασχίσουν θάλασσες και θα έρθουν αντιμέτωποι ακόμα και με τον θάνατο, προκειμένου να φτάσουν στον προορισμό του ταξιδιού τους: το δέντρο της ζωής και τη σωτηρία του θήλγετρου που τρέφει όλους τους κατοίκους του Αρχιπελάγους.
Με λόγο πλούσιο, περιγραφικό, σφιχτή αφήγηση και με πολλές ανατροπές, η Ράντελ κατορθώνει να μας βάλει από τις πρώτες κιόλας σελίδες στον νέο κόσμο που έπλασε, έναν κόσμο που μπορεί να μοιάζει παραμυθένιος, βάλλεται όμως από προβλήματα πέρα για πέρα πραγματικά, γήινα, αν θέλετε. Με την ίδια λογική που η Γη και οι κάτοικοί της αντιμετωπίζουν την κλιμαστική κρίση και τις συνέπειές της, το Αρχιπέλαγος χάνει το θήλγετρό του. Η μοναδική πηγή δύναμης και μαγείας στον κόσμο αυτό συνεχώς και μειώνεται, με αποτέλεσμα τα μαγικά πλάσματα που κατοικούν στις θάλασσες και στα νησιά του να βιώνουν τις καταστροφικές συνέπειες της απόφασης της προηγούμενης Αθάνατης Ψυχής να πιεί το φίλτρο της λησμονιάς, ώστε να ξεχάσει τα πάντα, το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Εν τη απουσία της καλής αυτής δύναμης, μια άλλη σκοτεινή έχει καταφέρει να παρεισφρήσει στους σκοτεινούς διαδρόμους του λαβύρινθου που προστατεύει το δέντρο της ζωής και απειλεί να εξαφανίσει κάθε μαγεία από τον κόσμο και μαζί με αυτή όλα τα μαγικά πλασματα του Αρχιπελάγους.
Το “Απίθαναν πλάσματα” είναι ένα εκπληκτικό βιβλίο για παιδιά, που μπορεί εύκολα να σταθεί επάξια δίπλα στην Tριλογία του Κόσμου του Φίλιπ Πούλμαν. Έχει όλα τα απαραίτητα στοιχεία που θα κεντρίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη: μαγεία, περιπέτεια, φιλίες, μάχες, σασπένς και αριστοτεχνικά φτιαγμένους ήρωες. Είναι σίγουρα ένα από τα καλύτερα της χρονιάς που φεύγει, από τα ελάχιστα που βγήκαν φέτος στην ελληνική αγορά και απευθύνονται σε παιδιά 9+ ετών, κάτι που μας κάνει να αδημονούμε για το δεύτερο βιβλίο που στην Αγγλία θα κυκλοφορήσει στις 11 Σεπτεμβρίου του 2025.
Όμως…
Υπάρχει δυστυχώς ένα “όμως”. Αν και το βιβλίο στο σύνολό του είναι πραγματικά από τα καλύτερα που έπεσε στα χέρια μας φέτος, υπάρχει ένα στοιχείο που χάλασε τη μαγεία της ανάγνωσή του και δεν έχει να κάνει καθόλου με την ποιότητα του γραπτού λόγου της Ράντελ, ούτε με την πλοκή της ιστορίας και τους χαρακτήρες, αλλά με τη μετάφρασή του στα ελληνικά. Έτσι λοιπόν αυτό που έχουμε στα χέρια μας είναι ένα βιβλίο που σε πολλά σημεία το κείμενο δε ρέει, σε άλλα είναι δυσνόητο αναγκάζοντας τον αναγνώστη να πηγαίνει συνεχώς πίσω στις σελίδες του για να επιβεβαίωσει όσα έχει διαβάσει, ενώ έπεσε στην αντίληψή μας και ένα κραυγαλέο μεταφραστικό λάθος, που δείχνει την επιπολαιότητα με την οποία ξεπετάχτηκε το βιβλίο της Ράντελ (υπάρχει η φράση “γαμήλια τρένα“, όταν στο πρωτότυπο κείμενο η λέξη “train” αναφέρεται σε γαμήλιο φόρεμα, όπου train σημαίνει “ουρά φορέματος“). Καλώς ή κακώς, οι ενήλικες αναγνώστες που γνωρίζουν τη γλώσσα του πρωτότυπου κειμένου ίσως να μπορούν να υποθέσουν τι διαβάζουν. Με τα παιδιά που θα το διαβάσουν όμως τι κάνουμε; Πώς είναι δυνατόν να δίνουμε ένα τέτοιο υλικό στα χέρια τους; Ναι, μπορεί κατά τη συνήθη τακτική τους να υπερπηδούν άγνωστες λέξεις ή φράσεις περίεργες, δίνοντας βάση στα συμφραζόμενα για να καταλάβουν την πλοκή, όμως είναι άλλο ένα σωστά και όμορφα μεταφρασμένο κείμενο και άλλο λόγω άτεχνης μετάφρασης και ελλειπούς επιμέλειας να τους βάζουμε σε αυτή την αναγνωστική περιπέτεια, που το πιθανότερο είναι να τα δυσκολέψει σε σημείο να το παρατήσουν.
Όπως απαιτούμε ως ενήλικες η λογοτεχνία (και γενικά τα βιβλία που διαβάζουμε) να είναι σωστά μεταφρασμένα και άρτια επιμελημένα, έτσι απαιτούμε και τα βιβλία που προτείνουμε σε παιδιά να είναι επάξια του επιπέδου τους. Να τα σεβόμαστε για να σεβαστούν και αυτά στο μέλλον τη λογοτεχνία που θα διαβάσουν. Να τους δίνουμε βιβλία μεταφρασμένα με φροντίδα και γνώση. Δυστυχώς σε αυτό το σημείο, η ελληνική έκδοση του βιβλίου της Ράντελ έχασε πολλούς πόντους.
