Ο Θανάσης Πέτρου, ένας από τους πιο διακεκριμένους δημιουργούς graphic novel στην Ελλάδα, έχει αφήσει έντονο το αποτύπωμά του στον χώρο της επωνομαζόμενης και 9ης Τέχνης. Καλλιτέχνης με πολύ ιδιαίτερη ματια, είτε κάνει διασκευή λογοτεχνικών έργων, είτε δημιουργεί κάτι απο την αρχή, γνωρίζει πώς να κεντρίζει το ενδιαφέρον του αναγνώστη από τις πρώτες σελίδες.
Δε θα μιλήσω για το σύνολο του έργου του, που προτείνω ανεπιφύλακτα να αναζητήσετε, αλλά για μια συγκεκριμένη σειρά. Πρόκειται για τη σειρά graphic novels που ξεκίνησε με το «Οι όμηροι του Γκαίρλιτς» (2019) και συνεχίστηκε με τα “1922”, “1923” και “1936”, ένα συναρπαστικό χρονικό της ελληνικής Ιστορίας, το οποίο δίνει έμφαση στις ανθρώπινες πτυχές μεγάλων ιστορικών γεγονότων. Και όχι των γνωστών, επικών, προπαγανδιστικών γεγονότων. Ο Πέτρου σηκώνει το χαλί και βρίσκει αυτές τις άλλες ιστορίες, αυτές που παραχώσαμε.
Ήρωας είναι ο Αμπατζής και τον ακολουθούμε από το Γκαίρλιτς κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στη Μικρασιατική Καταστροφή και την προσφυγιά, έως τη μεσοπολεμική Ελλάδα και τα πολιτικά γεγονότα που οδήγησαν στη δικτατορία του Μεταξά.
Αυτό που αγάπησα στη σειρά είναι ακριβώς αυτός ο Αμπατζής. Δεν είναι απλά ένα τέχνασμα, ένα όχημα για να μας ταξιδέψει ο δημιουργός στα χρόνια εκείνα. Είναι ένα ζωντανός, εναργής χαρακτήρας και τη δική του ιστορία θέλω να διαβάσω, όχι το ιστορικο-κοινωνικό γίγνεσθαι. Αλλά μέσα από αυτόν όλα τα βλέπω. Τα καλά, τα κακά, τα σάπια και ανθισμένα. Ο Αμπατζής δεν είναι ένας απλός ήρωας, αλλά ένας σύνθετος και ανθρώπινος χαρακτήρας που αναμετριέται με τις αντιφάσεις της εποχής του. Είναι ένας νέος άντρας που βιώνει τα ιστορικά γεγονότα από πρώτο χέρι, χωρίς ποτέ να χάνει τη δική του προσωπική ματιά.
Δεν είναι ένας τέλειος ήρωας. Κάνει λάθη, αμφιταλαντεύεται και, συχνά, καλείται να πάρει δύσκολες αποφάσεις που φέρνουν σε σύγκρουση το αίσθημα καθήκοντος με την επιθυμία για προσωπική επιβίωση. Αλλά και τι να κάνει; Προϊόν της κοινωνίας του είναι. Και δεν είναι μόνο ο Αμπατζής «πραγματικός». Είναι όλοι οι χαρακτήρες που συναντά και τον συναντούν.
Αυτή η προσέγγιση συνδυάζει τη λεπτομερή αναπαράσταση των γεγονότων με την ψυχολογική εμβάθυνση στους χαρακτήρες, επιτρέποντας στον αναγνώστη να κατανοήσει τα ιστορικά γεγονότα μέσα από τις προσωπικές επιλογές και συγκρούσεις των πρωταγωνιστών. Είναι ο ορισμός του πολυεπιπεδου. Και δεν είναι μόνο η έρευνα που έχει γίνει, αλλά και το σχέδιο. Η προσοχή στη λεπτομέρεια, τόσο στην απόδοση του αστικού τοπίου όσο και στα ρούχα, τις χειρονομίες και τις εκφράσεις των χαρακτήρων, δίνει ζωή στις σελίδες, ενώ οι σκηνές πλήθους και οι δυναμικές συνθέσεις καρέ προσφέρουν μια κινηματογραφική εμπειρία στον αναγνώστη. Θα υπογραμμίσω τη λέξη εμπειρία. Πολλές φορές.
Σκληρές ιστορίες. Πολύ. Για γερά στομάχια. Αλλά πρέπει. Σήμερα πιο πολύ από ποτέ ίσως θα χρειαστεί να χτίσουμε την ίδια αντοχή, επιμονή που έχει και ο αντι-ήρωας του Πέτρου μπας και μπορέσουμε να αποφύγουμε τη μοίρα του. Ίσως χρειαστεί να παλέψουμε σαν εκείνον. Κάτι έχει να μας διδάξει ο Αμπατζής. Έκανε φυλακή με τον Σακαφλιά άλλωστε.
Η προσφυγιά, ο πόλεμος, η κοινωνική αδικία και οι πολιτικές κρίσεις είναι θέματα που, ενώ αναφέρονται σε συγκεκριμένες ιστορικές περιόδους, συνομιλούν με την πραγματικότητα του σύγχρονου κόσμου. Σαν να μην έχει περάσει μια μέρα από τότε. Μέσα από τα graphic novels του, ο Πέτρου ενθαρρύνει τους αναγνώστες να προβληματιστούν και να συζητήσουν πάνω σε θέματα ταυτότητας, δημοκρατίας και δικαιωμάτων.
Ας του κάνουμε τη χάρη. Πάρτε τα έργα αυτά. Χαρίστε τα σε εφήβους (αφήστε τα μικρά ακόμα στα συννεφάκια τους) και διαβάστε τα μαζί. Συζητήστε. Αυτό θα μας σώσει. Να μιλήσουμε, να μιλάμε.
Οι όμηροι του Γκαίρλιτς (2019), 1922: Το τέλος ενός ονείρου (2021), 1923: Εχθρική πατρίδα (2022), 1936: Ετοιμόρροπη δημοκρατία (2024). Όλα κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Ίκαρος.
