«Η οικοκριτική είναι μια σχετικά νεότερη τάση στην προσέγγιση των λογοτεχνικών κειμένων, που έρχεται να προστεθεί στον περιβαλλοντισμό. Πρόκειται στην πράξη για μια ιδεολογική ανάγνωση των κειμένων που αναγνωρίζει τη σημασία της λογοτεχνίας στη δημιουργία, προώθηση ή υπονόμευση των κυρίαρχων αναπαραστάσεων σε ό,τι αφορά το φυσικό περιβάλλον και τη σχέση μας με αυτό. Βρίσκεται σε διάλογο με πεδία όπως η περιβαλλοντική και κοινωνική ιστορία, η βιολογία και η ιστορία των βιολογικών θεωριών, η γεωγραφία, η ανθρωπολογία, η φιλοσοφία, η θρησκειολογία. Στο πλαίσιο της οικοκριτικής μπορεί επίσης να χρησιμοποιούνται έννοιες που αντλούνται από τον χώρο της οικολογίας, όπως η συμβίωση, το οικοσύστημα, η ενέργεια, η ανακύκλωση, κ.ά., προκειμένου να συζητηθούν λογοτεχνικά ζητήματα».
Αποσπάσματα από άρθρο της κας Αναστασίας Νάτσινα, Επίκουρης Καθηγήτριας στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης (βλ. neapaideia-glossa.gr).
Τον όρο οικοκριτική τάση στην προσέγγιση των λογοτεχνικών κειμένων με θεματική και αναπαραστάσεις του φυσικού κόσμου τον άκουσα για πρώτη φορά στην ομιλία της Σίσσυς Τσιφλίδου, εκπαιδευτικού και Δρ Παιδικής Λογοτεχνίας, με τίτλο «Διαβάζοντας με τα παιδιά βιβλία για τα δέντρα: προτάσεις ανάγνωσης από το Διαβάζοντας Μεγαλώνω» που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Vegan Festival στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηαναίων τον περασμένο μήνα. Η Σίσσυ Τσιφλίδου είναι ο άνθρωπος που με οδηγεί συχνά -και την ευχαριστώ γι’ αυτό- σε πολλούς κι ενδιαφέροντες αναγνωστικούς τόπους.
Η πρώτη εμπειρία μίας οικοκριτικής ανάγνωσης για τους μικρούς μας φίλους ξεκινάει. Κρατάω στα χέρια μου τα χαρτονέ εικονοβιβλία (concept books, τα πρώτα τους βιβλία γνώσεων) «Ο λαγός» και «Το μυρμήγκι» της νέας σειράς «Η μικρή μου φύση» των εκδόσεων Διάπλαση σε μετάφραση του Αλέξανδρου Πανούση. Ελάτε να κάνουμε έναν κύκλο, χτυπάω το τύμπανό μου ρυθμικά και μαλακά και προσκαλώ την παρέα των πολύ μικρών ακροατών-αναγνωστών και των φροντιστών τους.
Τραγουδάω για λαγούς και μυρμήγκια για ιστορίες και μοιράσματα και τα βιβλία ανοίγουν. Είναι μικρά σε μέγεθος κι έχουν ένα ωραίο στρογγυλό παράθυρο στο εξώφυλλο που λειτουργεί σαν μεγεθυντικός φακός που μας καλεί να παρατηρήσουμε.
Ποιος είναι εδώ; Ω! Ένας λαγός, που μας συστήνεται και μας μιλάει σε πρώτο πρόσωπο. Γευόμαστε ένα ωραίο άμεσο κείμενο, απλό και σύντομο. Η εικόνα, τα ανοίγματα που μπορούμε μέσα από αυτά να δούμε τα παιδιά ή να βάλουμε και να βάλουν τα δάχτυλά τους, οι εγκοπές, η εμφάνιση της φωλιάς, ιδιαίτερα του μυρμηγκιού είναι ευχάριστες εκπλήξεις. Ανακαλύπτουμε πού και πώς ζούνε τα δύο ζώα. Δε χορταίνουμε να ανοίγουμε τις χαρτονέ τους σελίδες ξανά και ξανά και να παρατηρούμε τα άλλα ζώα που υπάρχουν στις εικόνες, τους καρπούς και τα φύλλα. Παρατηρούμε μία κούνια στο δέντρο που δηλώνει καθημερινότητα κι έναν άνθρωπο. Είναι ενήλικας ή παιδί; Έχει σημασία η ηλικία του ή όχι; Καταλαβαίνουμε πως φροντίζει και αγαπάει το φυσικό περιβάλλον και τα πλάσματα που ζουν σ’ αυτό .
Κάνουμε τις φωνές των ζώων, δείχνουμε με τα δάχτυλα πως περπατάει ο λαγός και το μυρμήγκι. Χτυπάμε με τα χέρια ή στο τύμπανο το ρυθμό που περπατάνε τα δύο ζώα. Και μ’ αυτό το περπάτημα μπορούμε ν’ αποχαιρετιστούμε με την ομάδα και να βγούμε από τον χώρο της ανάγνωσης σαν λαγός και μυρμήγκι.
Ραντεβού στο επόμενο βιβλίο!
