Κρατάω στα χέρια μου ένα εικονοβιβλίο. Ο τίτλος του είναι «Υπάρχουν αρκούδες στην Αφρική;», των εκδόσεων Κάστωρ (2006). Το θέμα του αγγίζει την ομορφιά και την αποδοχή της διαφορετικότητας.
Ένα μεγάλο αυτοκίνητο, «με πολύ ντυμένους λευκούς τουρίστες», φτάνει μέσα σ’ ένα σύννεφο από χώμα σ’ ένα μικρό χωριό της αφρικανικής σαβάνας. Οι ταξιδιώτες κατεβαίνουν και βγάζουν φωτογραφίες με την οικογένεια του Μέτο, ενός μικρού Αφρικανού που ζει εκεί .Έπειτα γρήγορα- γρήγορα, όπως ήρθανε φεύγουν. Ανάμεσα τους υπάρχει ένα κορίτσι στην ηλικία του Μέτο. Ο Μέτο έχει μια αληθινή κατσίκα, καθώς είναι κτηνοτρόφοι οι δικοί του. Το κορίτσι πάλι έχει μια ψεύτικη αρκούδα με μια κόκκινη κορδέλα στο λαιμό. Πριν φύγει η μικρή, η αρκούδα της πέφτει από τα χέρια κι εκείνη δεν το καταλαβαίνει. Ο Μέτο τη βλέπει, τη σηκώνει και τρέχει για να προλάβει να της τη δώσει. Ρωτάει τους φίλους του, τα ζώα που συναντάει στον δρόμο, να του πουν προς τα πού πήγε το κορίτσι. Η Τουίγκα, η Καμηλοπάρδαλη στα σουαχίλι, για να βοηθήσει τον Μέτο τον ανεβάζει στην ράχη της κι έτσι παραδίδουν έγκαιρα την αρκούδα. Η μικρή προσφέρει στο αγόρι, σαν ένδειξη ευγνωμοσύνης, την κόκκινη κορδέλα που φοράει στα μαλλιά για να την βάλει στο λαιμό της κατσίκας του. Τώρα μια κόκκινη κορδέλα συνδέει την κατσίκα του Μέτο και την αρκούδα της μικρής. Σαν ένα άλλο νήμα αφήγησης συνδέει επίσης τα δύο παιδιά μέσα από την κοινή τους ιστορία.
Το κορίτσι του μαθαίνει πως το μικρό λούτρινο ζώο της ονομάζεται αρκούδα. Κι αφού δεν υπάρχει αυτό το είδος στην Αφρική, όλοι συμφωνούν πως είναι η πρώτη κι η τελευταία αρκούδα που πάτησε ποτέ το πόδι της στη αφρικανική σαβάνα!
Η ιστορία αυτή δημιουργήθηκε από την πολυταξιδεμένη Γιαπωνέζα εικονογράφο και συγγραφέα παιδικών βιβλίων Satomi Ishikawa. Η ίδια ζει και δημιουργεί στο Παρίσι, όμως οι ήρωες των βιβλίων της ζούν σε διάφορες χώρες και ηπείρους. Είναι πρόσωπα υπαρκτά που τα έχει γνωρίσει στα ταξίδια της.
Σε αντίθεση με τους επισκέπτες του συγκεκριμένου βιβλίου, δεν της αρέσει να κάνει τουρισμό, αλλά να μοιράζεται τη γλώσσα, τις σκέψεις και την καθημερινότητα των ανθρώπων που συναντά. Όσο πιο πολύ διαφέρει η ζωή τους από την δική της τόσο μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχει για εκείνη. Και τις φωτογραφίες δεν τις αγαπά καθόλου! Προτιμά να ζωγραφίζει τις εμπειρίες της. Κάθε της ταξίδι αποτελεί μια έμπνευση για ένα καινούργιο βιβλίο. Πρώτα ετοιμάζει ένα χειροποίητο χάρτινο προσχέδιο. Με αυτό παρουσιάζει στον εκδότη την επόμενη δουλειά της, πριν ακόμη δημιουργηθεί το πραγματικό βιβλίο.
Με αφορμή αυτήν την προσέγγιση της Ishikawa θα μπορούσαμε να προτείνουμε στους μικρούς μας αναγνώστες να φτιάξουν κι αυτοί ένα χειροποίητο χάρτινο βιβλίο. Μπορούν ν’ αφηγηθούν ένα δικό τους ταξίδι που θα ήθελαν να μοιραστούν, όχι απαραίτητα μακρινό, να ζωγραφίσουν τις εικόνες και να γράψουν το κείμενο. Μπορεί να είναι και μια ιστορία που θα την αφηγηθούν μόνο με εικόνες.
Από την πρώτη φορά που διάβασα το βιβλίο, μου ήρθε στο μυαλό ένα παιχνίδι που μ’ αρέσει πολύ. Θα μπορούσαμε να διαβάσουμε το βιβλίο ξεκινώντας ανάποδα από το τέλος! Το τελευταίο σαλόνι άλλωστε περικλείει το νόημα της ιστορίας. Χωρίς ν’ αναφερθούμε στο κείμενο, ρωτάμε τα παιδιά τι παρατηρούν σε κάθε εικόνα. Όταν φτάσουμε στην αρχή- αν θέλουν τα παιδιά- διαβάζουμε και το μέρος του κειμένου ξεκινώντας πάλι να παρακολουθούμε την αφήγηση από την αρχή. Εάν όχι, αφήνουμε αυτήν την ανάγνωση για την επόμενη φορά.
