Κείμενο: Εύη Πίνη
Εικονογράφηση: Λέλα Στρούτση
Εκδόσεις: Πατάκη
Χρονιά έκδοσης: 2024
Ηλικίες: 9+
Τρεις αλληλένδετες ιστορίες που διαδραματίζονται στην Ελλάδα των αρχών του 18ου αιώνα, λίγο μετά την Επανάσταση του 1821. Σε τρεις αρχαιολογικώς σημαντικές τοποθεσίες: την Ελευσίνα, την Αίγινα και τη Μήλο. Η συγγραφέας έχει κάνει εκτενή έρευνα πάνω στις αληθινές συνθήκες της ανακάλυψης τριών διαφορετικών αρχαιοτήτων και οι λογοτεχνικές ελευθερίες που έχει πάρει χάριν αφηγηματικότητας και αληθοφάνειας είναι απολύτως στο κλίμα των πραγματικών ιστορίων. Ο σεβασμός που επιδεικνύει σε αυτά τα σημεία φαίνεται και στην ευγενική αναφορά τους στον επίλογο.
Οι χαρακτήρες είναι κατά πλειονότητα πραγματικοί (ο ορυκτολόγος Έντουαρντ Κλαρκ και ο βοηθός του Τζον Κριπς, μαζί με τον Ιταλό ζωγράφο Λουζιέρι στην ιστορία της Ελευσίνας – οι τέσσερις λάτρεις της αρχιτεκτονικής Άγγλοι μιλόρδοι και ο Ελληνογερμανός ζωγράφος Γκρόπιους στην Αίγινα και ο Γάλλος πρόξενος Λουί Μπρεστ και ο πρίγκιπας Νικολάκης Μουρούζης στη Μήλο). Εντυπωσιακό όμως ότι και οι μικρότεροι, πιο άγνωστοι ιστορικά χαρακτήρες είναι πραγματικά πρόσωπα, που ανέδειξε η έρευνα της Πίνη, όπως οι διερμηνείς των ξένων στην αρχαιολογική έρευνα των Άγγλων, οι υπηρέτες, τα αφεντικά αλλά και ο αγρότης Γιώργος Κεντρωτάς στου οποίου το χωράφι βρέθηκε το πασίγνωστο άγαλμα στη Μήλο.
Τα ευρήματα είναι παγκοσμίως γνωστά: η Κυρά της Ελευσίνας του τίτλου δεν είναι άλλη από την ρωμαϊκή Καρυάτιδα του Κέιμπριτζ, παρότι οι πρωταγωνιστές της ιστορίας πίστευαν λαθεμένα ότι επρόκειτο για άγαλμα της θεάς Δήμητρας. Λαθεμένα μα βάσιμα, καθώς το άγαλμα βρέθηκε στα προπύλαια του ιερού της Δήμητρας, στην Ελευσίνα, και αποκαλύφθηκε ότι επρόκειτο για μία από τις Καρυάτιδες που στήριζαν τα προπύλαια 91 χρόνια αργότερα, όταν ανακαλύφθηκε και η δεύτερη και λύθηκε το μυστήριο. Στο δεύτερο αφήγημα, βλέπουμε την ανακάλυψη των Αιγινητών και τη μεταφορά τους στη Μάλτα, μέσω πολλών δυσκολιών. Πρόκειται για τα γλυπτά που στόλιζαν τα αετώματα του ναού της Αφαίας , που εντυπωσίασαν τον κόσμο λόγω της καλής διατήρησης των έντονων χρωμάτων – και που διέψευσαν την πεποίθηση ότι τα αγάλματα και τα γλυπτά της αρχαίας Ελλάδας ήταν ολόλευκα. Τέλος, στην τρίτη ιστορία συναντάμε τη διάσημη Αφροδίτη της Μήλου, όπου κατοχυρώθηκε στον (επίσης υπαρκτό) Γάλλο κόμη Ντε Μαρσελλίς και προκάλεσε τη ζήλια και τη μήνι του πρίγκιπα Μουρούζη απέναντι στους δημογέροντες της Μήλου.
Η Εύη Πίνη χρησιμοποιεί λόγο μελετημένο, αρκετά σύγχρονο και ευκολοδιάβαστο, χωρίς όμως να χάνει σε ατμόσφαιρα, καθώς διατηρεί ακέραιες τις συνθήκες, τα έθιμα και τις πεποιθήσεις των ανθρώπων της εποχής. Χρησιμοποιεί μάλιστα και με τρόπο ισορροπημένο και τη ντοπιολαλιά των περιοχών και της εποχής, δίνοντας τις απαραίτητες σημειώσεις όπου χρειάζεται. Ευχάριστο βιβλίο, ευκολοδιάβαστο και σίγουρα μια πολύ ωραία ευκαιρία για κάθε παιδί άνω των 9 ετών ώστε να ενδιαφερθεί και να μάθει την Ιστορία του τόπου του, το πώς αυτός λεηλατήθηκε και ποιοι τον καπηλεύτηκαν. Πολύ ωραίος και ο επίλογος της συγγραφέα με τις επιπλέον πληροφορίες για το πώς η Ελληνική Επανάσταση ανέκοψε τη δράση των αρχαιοκάπηλων, μεταξύ άλλων, και πώς το ελληνικό κράτος αργότερα ανέδειξε τους θησαυρούς του με την ίδρυση τοπικών αρχαιολογικών μουσείων, αλλά και πώς θέσπισε νόμους που απαγόρευαν την ανασκαφή δίχως άδεια αλλά και τη μετακίνηση και εξαγωγή των αρχαιοτήτων, κάτι που απαγόρευσε και απαγορεύει την αρχαιοκαπηλία ως σήμερα.
Πολύ ωραία επιμελημένο βιβλίο και η λιτή εικονογράφηση (κυρίως στο εξώφυλλο) της Λέλας Στρούτση υπογραμμίζει τη δωρικότητα αλλά και το παιχνιδιάρικο, σχεδόν θεατρικό εν μέρει, ύφος του κειμένου της Πίνη.
