Δημιουργός: Pei – Yu Chang
Μετάφραση: Θάνος Καραγιαννόπουλος
Εκδόσεις: Φουρφούρι
Χρονιά έκδοσης: 2022
Ηλικίες: 5+, 7+
To βιβλίο “Η βαλίτσα με τα μυστικά του κύριου Μπένγιαμιν” είναι μια εικονογραφημένη ιστορία βασισμένη σε ένα γεγονός της ζωής του Γερμανού φιλόσοφου Βάλτερ Μπένγιαμιν. O κύριος Μπένγιαμιν μας συστήνεται από την πρώτη σελίδα του βιβλίου: είναι ένας φιλόσοφος, ο οποίος είχε πάρα πολλές πρωτότυπες ιδέες. Έζησε, όχι πριν πολλά χρόνια, σε μια χώρα, όπου μια μέρα οι κυβερνώντες αποφάσισαν πως οι πρωτότυπες ιδέες ήταν πολύ επικίνδυνες. Για να αποφύγει τη σύλληψη έπρεπε να φύγει από τη χώρα του. Ο κύριος Μπένγιαμιν φεύγει για ένα μακρύ, δύσκολο ταξίδι μέσα από τα Πυρηναία για τα ισπανικά σύνορα κουβαλώντας μαζί του μια μυστηριώδη βαλίτσα, πολύ μεγάλη, που κανείς δεν ξέρει τι έχει μέσα.
Αυτός είναι, λοιπόν, το κεντρικό πρόσωπο της ιστορίας, ο πρωταγωνιστής της. Το άλλο σημαντικό πρόσωπο είναι η Λίζα Φίτκο, με το κόκκινο φόρεμα και το κόκκινο καπέλο. Η κυρία Φίτκο βοηθάει με κίνδυνο της ζωής της, όσους θέλουν να γλιτώσουν από το φασιστικό καθεστώς, οδηγώντας τους σε μια μακρινή διαδρομή, έξω από τη χώρα. Κεντρικό σημείο στο κάδρο της ιστορίας και κέντρο βάρους της είναι η μεγάλη, μυστηριώδης κόκκινη βαλίτσα που κουβαλάει ο Βάλτερ Μπένγιαμιν πάνω στα βουνά. Αρνείται κατηγορηματικά να την αφήσει για να ελαφρώσει και να κάνει τη διαδρομή της φυγής του πιο εύκολη. Την υπερασπίζεται ως «το πιο σημαντικό κι από τη ζωή του», γιατί έχει μέσα κάτι «που μπορεί να αλλάξει τα πάντα».
Αν, λοιπόν, θέλαμε να έχουμε μια εικόνα από αυτήν την παράδοξη ιστορία θα κάναμε κολάζ τον κύριο Μπένγιαμιν, την κυρία Φίτκο και τη βαλίτσα. Και που θα τους κολλούσαμε; Σε όποια ιστορία της Ιστορίας κυνηγήθηκε η ελεύθερη σκέψη. Όπου οι αντίθετες ιδέες θεωρήθηκαν/θεωρούνται επικίνδυνες από φασιστικά καθεστώτα, που θέλησαν/θέλουν να τις εξαφανίσουν. Θα τους βάζαμε όπου υπήρξαν/υπάρχουν άνθρωποι που αρνήθηκαν να αποκηρύξουν τις ιδέες τους, γιατί πίστευαν/πιστεύουν ότι με αυτές μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο, να τον κάνουν καλύτερο. Σε όποιον χώρο και χρόνο υπήρξαν/υπάρχουν άνθρωποι που βοηθούν, κρύβουν, φυγαδεύουν και σώζουν – όχι εύκολα, όχι ακίνδυνα, όχι χωρίς κόστος – την ανθρώπινη ύπαρξη και την ελεύθερη σκέψη.
Η ιστορία του Βάλτερ Μπένγιαμιν θα μπορούσε να έχει ειπωθεί και αλλιώς. Να έχουμε συγκεκριμένο χρόνο: 1940, συγκεκριμένο τόπο: Γερμανία, συγκεκριμένο καθεστώς: Ναζισμός, συγκεκριμένο διώκτη: τους Ναζί του Χίτλερ και συγκεκριμένους διωκόμενους: τους Εβραίους. Γιατί αυτή είναι η αληθινή εκδοχή της ιστορίας του Βάλτερ Μπένγιαμιν. Η Pei – Yu Chang επέλεξε, ωστόσο, να μη ζωγραφίσει τη σβάστικα, αλλά κάτι παρόμοιο, ζωγράφισε το ναζιστικό χαιρετισμό και το μουστάκι, μας είπε ότι ο κύριος Μπένγιαμιν είναι φιλόσοφος, γρουσούζης, αδέξιος, ίσως ο εξυπνότερος άνθρωπος που υπήρξε ποτέ, μας τον ζωγράφισε με το μεγάλο καπέλο του αλλά δεν μας είπε πουθενά ότι ήταν Γερμανοεβραίος. Γιατί άραγε; Ίσως γιατί αφήνει να αναζητήσουμε μόνοι μας περισσότερα γύρω από αυτήν την περίεργη προσωπικότητα και το παράξενο γεγονός της ιστορίας – μας δίνει άλλωστε πληροφορίες για τους δύο πρωταγωνιστές στο τέλος του βιβλίου. Όσοι «τσιμπήσουν» μπορούν να ψάξουν περισσότερα για τον Γερμανό φιλόσοφο, τις ιδέες του, τα γραπτά του και τη ζωή του.
Ίσως πάλι μας προκαλεί να αναζητήσουμε και να μιλήσουμε γι’ αυτό το κομμάτι της Ιστορίας, όπου το ναζιστικό καθεστώς κυνήγησε, εξόντωσε και ανάγκασε τους ανθρώπους να εγκαταλείψουν τον τόπο τους μήπως καταφέρουν να σώσουν τις ζωές τους. Μπορεί να θέλει να μας αφήσει να εστιάσουμε στη μεγάλη κόκκινη βαλίτσα. Δεν έχει σημασία ποιος κρατάει τη βαλίτσα με τις σκέψεις, τους στοχασμούς, τις ιδέες ούτε ποιος τις κυνηγάει. Σημασία έχει το περιεχόμενο – αυτό πρέπει να προστατευτεί πάση θυσία, οι ιδέες. Φιλόσοφοι, άνθρωποι των γραμμάτων, της επιστήμης, των τεχνών τις υπερασπίζονται και άνθρωποι, όπως η κυρία Φίτκο, τις διασώζουν. Η Pei – Yu Chang υποστηρίζει αυτήν την παράξενη ιστορία με εικόνες γεμάτες χρώματα, ωραία κολάζ, απλές γραμμές και με βέλη που μας καθοδηγούν στην εξέλιξή της. Ο μικρός αναγνώστης θα αναρωτηθεί για τον διωγμό και την απειλή, για το πείσμα του κυρίου Μπένγιαμιν και για το περιεχόμενο της βαλίτσας. Οι μεγαλύτεροι συν-αναγνώστες θα έχουν πολλά να τους πουν.
Να σημειωθεί εδώ ότι το 2017 διοργανώθηκε έκθεση με θέμα τη βαλίτσα του κυρίου Μπένγιαμιν. Η έκθεση φιλοξενήθηκε στον σιδηροδρομικό σταθμό του Πορτ Μπού στα γαλλο-ισπανικά σύνορα, εκεί όπου ο Walter Benjamin δεν μπόρεσε να πάρει άδεια διέλευσης από τις ισπανικές αρχές.
