Συγγραφέας: Κάλλια Σπανουδάκη
Εικονογράφος: Χρήστος Κούρτογλου
Εκδόσεις: Ίκαρος
Χρονιά έκδοσης: 2023 και 2024
Ηλικία: 5+, 7+
Ο Μαξ και η Λόη ταξιδεύουν στο χώρο και στο χρόνο γιατί θέλουν να μάθουν για το Σύμπαν. Το ταξίδι τους είναι ‘αληθινό’: επιβιβάζονται σε μία χρονομηχανή! Ζουν από κοντά τη Μεγάλη Έκρηξη και τη συνέχειά της (1ο βιβλίο της σειράς). Πλησιάζουν με περιέργεια το ηλιακό νεφέλωμα για να ανακαλύψουν τους πλανήτες του δικού μας συστήματος (2ο βιβλίο). Επιστρέφοντας στη Γη, στρέφουν την προσοχή τους, που αλλού; Στον ουρανό. Διαβάζουν για τους αστερισμούς και προσπαθούν να τους εντοπίσουν. Έχουν πάντα δίπλα τους τον Επιστήμονα Χομπ να τους λύνει κάθε απορία για τη δημιουργία των αστεριών και τα χαρακτηριστικά τους (3ο βιβλίο). Όμως, είναι ώρα για ένα ακόμα ταξιδάκι με τη χρονομηχανή. Αυτή τη φορά στο παρελθόν της Γης. Πώς γεννιούνται τα πρώτα πλάσματα; Η θεωρία του Δαρβίνου περνά μπροστά από τα μάτια των παιδιών, τα οποία κοιτούν τους δεινόσαυρους με δέος μέχρι και την εξαφάνισή τους (4ο βιβλίο)
Τα τέσσερα (προς το παρόν) βιβλία της σειράς είναι της ίδιας φιλοσοφίας και διαβάζονται τόσο διαδοχικά, όσο και ανεξάρτητα. Αν και βιβλία γνώσεων, οι διάλογοι είναι πλούσιοι και υπάρχει η στοιχειώδης πλοκή ώστε να αποφεύγεται ο στείρος βομβαρδισμός πληροφορίας. Η εμπλοκή της χρονομηχανής και του ταξιδιού στο χωρο-χρόνο προσομοιάζει τη βιωματική γνώση και υποβοηθά τη μάθηση για το σύμπαν και το διάστημα, ακόμα και για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας. Εικόνα και κείμενο, άνθρωποι και σύμπαν, ισορροπούν σε κάθε δισέλιδο. Τόσο η πλοκή, όσο και η επιστημονική πληροφορία εκφράζονται μέσω των εικόνων, πλούσιων σε χρώμα, διακοσμητικά στοιχεία και παιδικότητα.
Τέσσερα τα βιβλία, τέσσερις και οι προβληματισμοί μου για αυτά:
- Η πολύ-πολιτισμικότητα του κόσμου μας αναδεικνύεται μέσα από την επιστήμη της Αστροφυσικής, για την πρόοδο της οποίας συνεργάζονται επιστήμονες από όλον τον κόσμο. Αυτό δίνει μια ευκαιρία στο παιδικό βιβλίο για συμπερίληψη και αντιπροσώπευση, απεικόνιση χαρακτήρων με ποικίλα εμφανισιακά χαρακτηριστικά, πράγμα που σε αυτή τη σειρά δυστυχώς δε συμβαίνει.
- Κάτι ανάλογο ισχύει και για την έμφυλη αντιπροσώπευση. Η εικόνα του ενήλικα άνδρα επιστήμονα μας είναι αρκετά οικεία. Τα παιδικά βιβλία που πραγματεύονται τη γνώση -και ιδιαίτερα την Αστρονομία- έχουν τεράστια ευκαιρία να αναδείξουν την γυναίκα επιστημόνισσα. Πού είναι το πρότυπο της Λόης και ποια η έμπνευσή της για να γίνει επιστημόνισσα η ίδια; Εφόσον το ανήλικο αναγνωστικό κοινό δε βλέπει τις γυναίκες ενεργές σε βιβλία που πραγματεύονται τις Επιστήμες, γιατί να μην τις φανταστεί -για παράδειγμα- στο σπίτι, όπως επιτάσσουν τα στερεότυπα, τα οποία καλά κρατούν ακόμα στην ελληνική κοινωνία;
- Πιάνοντας το πρώτο από τα βιβλία στα χέρια μου, αναζήτησα με αγωνία, αλλά μάταια, τον φορέα που επόπτευσε και καθοδήγησε τη συγγραφή αυτής της επιστημονικής σειράς. Όσες γενικές γνώσεις και αν έχουμε ή μπορούμε να βρούμε στο διαδίκτυο, η εμπλοκή ενός εξειδικευμένου επιστημονικού φορέα προσδίδει αξιοπιστία και κύρος σε οποιοδήποτε εγχείρημα με στόχο τη διάδοση της γνώσης και η Ελλάδα έχει πλήθος Ακαδημαϊκών και Ερευνητικών Οργανισμών που ειδικεύονται στην Αστροφυσική.
- Τέλος, γιατί ‘Μαξ’; Γιατί ‘Λόη’; Και γιατί ‘Επιστήμονας Χομπ’; Οι ελληνικές προσπάθειες παιδικών βιβλίων γνώσης για το σύμπαν υστερούν κατά πολύ σε νούμερα σε σχέση με τα αντίστοιχα ξενόγλωσσα και μεταφρασμένα, με μοιραίο επακόλουθο την επικράτηση ξένων ονομάτων, τόσο των πρωταγωνιστών όσο και των επιστημόνων που συναντάμε σε αυτά. Υπάρχει κάποιος λόγος που οι μικροί ‘Κώστας και Άννα’ (τυχαία η επιλογή των ονομάτων) δεν μπορούν να δουν τον εαυτό τους ή τους φίλους τους στα συγκεκριμένα παιδικά βιβλία; Κάθε ελληνικό δημιούργημα έχει την ευκαιρία να αναδείξει τον – αδιαμφισβήτητα σημαντικό – ρόλο της Ελλάδας στον τομέα της επιστήμης (εδώ, της Αστροφυσικής). Να εμπνεύσει τα παιδιά ότι αν θέλουν, μπορούν. Γιατί η επιστήμη είναι κάτι οικείο που συμβαίνει (και) εδώ, δεν είναι κάτι ‘ξένο’, μακρινό και πιθανώς άπιαστο. Γιατί λοιπόν να μην οδηγεί και εμπνέει τα παιδιά μας η επιστημόνισσα Μαρία;
Ποιοτική γνώση και σπάσιμο στερεοτύπων, λοιπόν, μεταξύ των ζητούμενων για αυτό και για όλα τα παιδικά βιβλία.
