
Κείμενο: Βάννα Κατσαρού
Εικονογράφηση: Μαίη Σταθοπούλου
Εκδόσεις: Διόπτρα
Χρονιά έκδοσης: 2024
Ηλικίες: 15+, 17+ και ενήλικες
“Ένα παιδί συναντά στον δρόμο του ένα κρι κρι, που γίνεται ο οδηγός του σ’ ένα μακρύ, θαυμαστό ταξίδι. Οι δυο τους θα βαδίσουν σε δάση, ψηλά βουνά κι ακρογιάλια, θα κάνουν φίλους, θα ξεπεράσουν εμπόδια και φόβους”. Έτσι παρουσιάζεται στο οπισθόφυλλο το βιβλίο της Βάννας Κατσαρού “Το Παιδί και το Κρι Κρι”, ένα βιβλίο με εικονογράφηση εμπνευσμένο από το έργο του Νίκου Καζαντζάκη. Το παιδί εδώ και οι ερωτήσεις του περί πάντων είναι η αφορμή να παρατεθεί συνοπτικά ο φιλοσοφικός και αποφθεγματικός λόγος του Καζαντζάκη. Με φόντο το τοπίο της Κρήτης και τα κρητικά ζώα (κρι κρι, άρκαλος, φουρόγατος), το παιδί ρωτάει και παίρνει απαντήσεις για τη ζωή, τον θάνατο, το φως, την ευτυχία, την ελευθερία, την ευθύνη και πολλά άλλα. Βασικές εμπνεύσεις της συγγραφέα ήταν τα έργα του Καζαντζάκη Αναφορά στον Γκρέκο, Ασκητική και Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά, όπως άλλωστε αναφέρει και η ίδια στον επίλογό της.
Ο εκδοτικός οίκος το κατατάσσει ηλικιακά σε παιδιά άνω των επτά ετών και εκεί, κατά τη γνώμη μου, ξεκινάει το πρόβλημα. Δεν αρκεί η (ομολογουμένως πανέμορφη) εικονογράφηση της Μαίης Σταθοπούλου για να σταθεί το συγκεκριμένο βιβλίο ως παιδικό. Ωστόσο, θα ήθελα να μείνω λίγο στην εν λόγω εικονογράφηση, καθώς τη θεωρώ το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του βιβλίου. Με τεχνικές που θυμίζουν απλά σκίτσα με κάρβουνο, με λίγο αλλά ωραίο και δυνατό χρώμα, με πολλή εκφραστικότητα και μια Κρήτη αναγνωρίσιμη στα σχέδια και μαγευτικά δοσμένη, η εικονογράφος επιτέλεσε εξαιρετικά το έργο του ντυσίματος του κειμένου.
Το κείμενο της Βάννας Κατσαρού μοιάζει περισσότερο με μια συλλογή αποφθεγμάτων του Καζαντζάκη, δοσμένα με μια μορφή μάλλον πρόχειρη. Παρότι η ιδέα του κρι κρι ως πνευματικού και κυριολεκτικού οδηγού στο ταξίδι του παιδιού είναι όμορφη και έξυπνη, οι διάλογοι φαίνονται βεβιασμένοι. Το παιδί ρωτά με τρόπο που να βολεύει την απάντηση, οι διάλογοι είναι μάλλον περιγραφικοί και οι χαρακτήρες άτεχνα σκαριφήματα. Ο άρκαλος είναι μακράν ο πιο συμπαθής και αληθοφανής χαρακτήρας. Με ξενίζει ιδιαίτερα ότι ένα μικρό παιδί κάνει ερωτήσεις όπως “Υπάρχει τίποτα αληθινότερο από την αλήθεια;” ή “Τι είναι το φως;”. Με ξενίζει το κρι κρι που μιλάει με φράσεις-τσιτάτα όπως “Η αληθινή ελευθερία είναι να νιώσεις πως είσαι ζεμένος στον ζυγό της αρμονίας”. Και γιατί με ξενίζουν; Γιατί δεν αφορά το παιδικό κοινό. Δεν μπορούμε να λέμε ότι δεν αφορά τα παιδιά μόνο ό,τι έχει βία ή ακατάλληλες σκηνές και νοήματα. Δεν αφορά, επίσης, τα παιδιά οτιδήποτε δεν άπτεται ηλικιακά των ενδιαφερόντων τους, όπως η αυτογνωσία και το ταξίδι προς τον θάνατο και την μάχη για ελευθερία. Κι αν άπτεται, τότε πρέπει να δοθεί με ένα τρόπο που να ενδιαφέρει τα παιδιά, ώστε να μάθουν να τα αφορά, με τον τρόπο δηλαδή που περνούν τα μηνύματα μέσω μύθων και παραμυθιών. Εδώ έχουμε απλά μια ανταλλαγή φιλοσοφικών φράσεων που μοιάζει ύποπτα με βιβλίο αυτοβελτίωσης για παιδιά. Και σίγουρα δεν αφορά παιδιά 7 ετών.
Νομίζω ωστόσο ότι το βιβλίο αυτό αδικείται καθώς είναι λάθος κατηγοριοποιημένο. Θεωρώ ότι είναι ένα όμορφο βιβλίο για αυτούς που αγαπούν ήδη το έργο του Καζαντζάκη. Αυτοί είναι που θα αγαπήσουν αυτήν τη χαριτωμένη, εικονογραφημένη του εκδοχή. Ηλικιακά επίσης, θεωρώ ότι αγγίζει μεγάλους εφήβους και ενήλικες αποκλειστικά, γι’ αυτό προσωπικά το κρίνω ως κατάλληλο για ανθρώπους άνω των 16 ετών. Αυτούς μάλιστα μπορεί να τους εμπνεύσει σαν απαρχή να ανακαλύψουν τον συγγραφέα Καζαντζάκη.