Πριν από ακριβώς έναν χρόνο, στις 17 Δεκεμβρίου του 2018, ξεκίνησε η πλήρης λειτουργία της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος και του Τμήματος Δανειστικής Συλλογής για εξωτερικό δανεισμό βιβλίων. Περισσότερα από 37.000 τεκμήρια έγιναν διαθέσιμα στο ευρύ κοινό, δίνοντας την ευκαιρία στους Αθηναίους να έχουν ελεύθερη πρόσβαση στον κόσμο της πληροφορίας, αλλά και της ψυχαγωγίας και να μπορούν να δανείζονται τα βιβλία που επιθυμούν. Με αφορμή την πρώτη αυτή επέτειο, η Κόκκινη Αλεπού μίλησε με την κ. Ειρήνη Παυλάκου, Προϊσταμένη Τμήματος Αναγνωστηρίων της ΕΒΕ.
Συνέντευξη στη Ζωή Κοσκινίδου
Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (ΕΒΕ) μέχρι και την μετεγκατάστασή της στο νέο κτήριο, στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, δεν είχε ούτε δανειστικό τμήμα και φυσικά ούτε παιδικό.
Γενικά, σε όλον τον κόσμο, δεν είναι συνηθισμένο οι Εθνικές Βιβλιοθήκες να έχουν δανειστικά τμήματα. Ο ρόλος μιας Εθνικής Βιβλιοθήκης είναι διπλός: έχει την υποχρέωση αφενός να διατηρεί και να φυλάσσει το υλικό της, και αφετέρου να παρέχει πληροφόρηση σε ερευνητές, καθώς και στο ευρύτερο αναγνωστικό κοινό. Οπότε,σύμφωνα με τον νόμο, όταν καταθέτουν τα αντίτυπα των τεκμηρίων τους οι συγγραφείς ή οι εκδότες, οφείλουμε εμείς ως Βιβλιοθήκη να διαφυλάσσουμε αυτό το υλικό. Σε ό,τι αφορά τώρα στο Τμήμα Δανειστικής Συλλογής, η συλλογή του είναι ανεξάρτητη από τα βιβλία που έχουν κατατεθεί σύμφωνα με το νόμο στην ΕΒΕ και προέρχονται από πολλαπλά αντίτυπα της Βιβλιοθήκης, αλλά και από αγορές.
Τι άλλαξε και δημιουργήθηκε η ανάγκη για ένα δανειστικό τμήμα μέσα στην ΕΒΕ;
Οι δημόσιες και δημοτικές βιβλιοθήκες παρά τις μεγάλες προσπάθειες που κάνουν, με το λίγο προσωπικό που διαθέτουν, δεν έχουν φτάσει στο επίπεδο ανάπτυξης που θα έπρεπε να έχουν. Η Εθνική Βιβιλιοθήκη της Ελλάδος, ως επικεφαλής του Δικτύου Ελληνικών Βιβλιοθηκών και γενικά όλων των βιβλιοθηκών της χώρας, αποφάσισε να τις υποστηρίξει με τη δημιουργία ενός προτύπου. Και έτσι δημιουργήθηκε το Τμήμα Δανειστικής Συλλογής, το οποίο φέρει όλες τις αξίες μιας βιβλιοθήκης, ενώ παράλληλα προσφέρει ηρεμία και χαλάρωση στους αναγνώστες όλων των ηλικιών που την επισκέπτονται. Αυτός ο χώρος αποτελεί πρότυπο, γιατί εκτός από τα βιβλία που μπορούν να δανειστούν οι εγγεγραμμένοι χρήστες, υπάρχουν και άλλες υπηρεσίες διαθέσιμες προς το κοινό, όπως τα τρία στούντιο (στούντιο κινηματογράφησης, μουσικής και ραδιοφωνικό σταθμό), στα οποία ήδη υλοποιούνται κάποια προγράμματα.
Αυτό που αντιλαμβάνεται κάποιος από τη μετεγκατάσταση της ΕΒΕ και μετά είναι πως η Bιβλιοθήκη άλλαξε πρόσωπο κι έγινε πιο προσιτή στον πολίτη, τον αναγνώστη. Ειδικά το Τμήμα Δανειστικής Συλλογής άλλαξε τον τρόπο που γονείς και εκπαιδευτικοί βλέπουν τη βιβλιοθήκη σαν τόπο συνάντησης, γνώσης ακόμα και ψυχαγωγίας. Θα ήθελα να συζητήσουμε το θέμα της αρχιτεκτονικής και του σχεδιασμού του συγκεκριμένου χώρου που φιλοξενεί την Παιδική Βιβλιοθήκη. Υπήρξε μελέτη για τον εσωτερικό χώρο στα πρότυπα άλλων παιδικών βιβλιοθηκών που λειτουργούν στο εξωτερικό; Ποιος σχεδίασε τον τρόπο που στήθηκε η Παιδική Βιβλιοθήκη και τι ήταν αυτό που καθόρισε τον τρόπο που τελικά στήθηκε;
Η μελέτη και ο σχεδιασμός του εσωτερικού της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος έγινε, όπως και όλος ο σχεδιασμός του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, από το αρχιτεκτονικό γραφείο Renzo Piano Building Workshop. Σύμφωνα με αυτό τον σχεδιασμό, το Τμήμα Δανειστικής Συλλογής χωρίζεται ανάλογα με τις ηλικίες και οριοθετείται από νοητές γραμμές. Υπάρχει ο χώρος που αφορά σε γονείς με βρέφη και ένας χώρος για παιδιά, ο οποίος με τη σειρά του οδηγεί στο χώρο των εφήβων και των ενηλίκων. Η δημιουργία αυτών των ζωνών έχει δημιουργηθεί ανάλογα με τον θόρυβο. Δηλαδή, στο μπροστινό μέρος είναι τα παιδιά, ενώ πιο απομονωμένα και προς τα πίσω βρίσκονται οι ενήλικες. Αμβλύνεται όσο προχωράμε προς τα μέσα ο θόρυβος, ώστε να παρέχεται ένα ήσυχο περιβάλλον στους ενήλικες που διαβάζουν.
Πώς έγινε η επιλογή των βιβλίων που υπάρχουν στο Τμήμα Δανειστικής Συλλογής της ΕΒΕ;
Πριν να ξεκινήσει η μετεγκατάσταση της ΕΒΕ στο νέο της χώρο, έγινε μια έρευνα κοινού στην οποία συμμετείχαν ερευνητές, βιβλιοθηκονόμοι και κοινό. Έτσι, μέρος της επιλογής των βιβλίων έγινε από τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας. Έπειτα, θέσαμε κι εμείς ως Βιβλιοθήκη τα κριτήριά μας για την επιλογή του υλικού και φυσικά υπήρξαν και δύο ομάδες ανάπτυξης της συλλογής, αποτελούμενες από κριτικούς λογοτεχνίας, συγγραφείς, εκπαιδευτικούς, φιλολόγους και επαγγελματίες από το χώρο των βιβλιοθηκών και του βιβλίου, οι οποίοι είχαν πολύ καλή γνώση της εκδοτικής παραγωγής.
Πόσοι ενήλικες έρχονται στη βιβλιοθήκη με τα παιδιά τους; Πώς αντιμετωπίζουν το χώρο, πώς τον χρησιμοποιούν; Ποια είναι τα σχόλια που λαμβάνετε από τους χρήστες της;
Οι ενήλικοι που έρχονται με τα παιδιά τους, είτε είναι γονείς, είτε παππούδες και γιαγιάδες, είτε εκπαιδευτικοί, οι περισσότεροι έχουν μια παιδεία από βιβλιοθήκες. Και σύμφωνα με αυτά που αναφέρουν και οι συνάδελφοι βιβλιοθηκονόμοι που δουλεύουν στον χώρο, ακολουθούν τις οδηγίες, ενώ μαθαίνουν και ποιες υπηρεσίες μπορούμε να τους προσφέρουμε. Περνούν αρκετό χρόνο με τα παιδιά τους, διαβάζουν και μετά επιλέγουν κάποια βιβλία που χρειάζονται και τα δανείζονται.
Πόσοι δανεισμοί έχουν γίνει στην Παιδική Βιβλιοθήκη; Τι στοιχεία σας δίνουν τα στατιστικά που συλλέγετε για το κοινό και τις επιλογές του;
Είναι πολύ νωρίς για να δοθούν ακόμη στατιστικά στοιχεία. Βρισκόμαστε στην αρχή ενός μεγάλου ταξιδιού, στο οποίο το κοινό ανταποκρίνεται θετικά και διαρκώς προσελκύεται. Αυτό που μπορούμε να αναφέρουμε είναι ότι από τις 17 Δεκεμβρίου 2018, που ξεκίνησε η πλήρης λειτουργία του Τμήματος Δανειστικής Συλλογής, το οποίο περιλαμβάνει και την Παιδική Βιβλιοθήκη, έχει δανειστεί η μισή συλλογή του Τμήματος. Η συλλογή περιλαμβάνει στο σύνολό της περισσότερα από 37.000 βιβλία (ενηλίκων και παιδικά). Τα παιδικά είναι περίπου 6.500 βιβλία και από αυτά περίπου τα 1.200 είναι ξενόγλωσσα (αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά και ισπανικά) και κινούμαστε τώρα προς την αγορά βιβλίων σε αραβικές και ασιατικές γλώσσες, ώστε να εμπλουτιστεί η συλλογή. Το Τμήμα Δανειστικής Συλλογής διαθέτει βιβλία με έμφαση στις ανθρωπιστικές επιστήμες και στις τέχνες, στην ελληνική, την ξένη και την παιδική λογοτεχνία, καθώς και στα κόμικ. Επίσης, συμπεριλαμβάνει έντυπους τίτλους ελληνικών και ξενόγλωσσων περιοδικών γενικού ενδιαφέροντος. Παράλληλα, διαθέτει επιτραπέζια παιχνίδια γνώσεων και ηλεκτρονικά παιχνίδια.
Στη σειρά εργαστηρίων «Ο ρόλος και οι αξίες των δημόσιων βιβλιοθηκών: Το παράδειγμα των Βορείων Χωρών» (Δεκ. 2018), που είχαν πραγματοποιηθεί στην ΕΒΕ, είχε συζητηθεί σχεδόν από όλους τους συμμετέχοντες, αλλά και από τον Πρέσβη της Νορβηγίας που άνοιξε τις εργασίες των εργαστηρίων, ο ρόλος των βιβλιοθηκών και ιδιαίτερα των παιδικών βιβλιοθηκών στην κοινωνία, τη γειτονιά, την πόλη. Ποια πιστεύετε ότι είναι η θέση της Παιδικής Βιβλιοθήκης της ΕΒΕ στην κοινωνία, στην Αθήνα, στη γειτονιά του Πάρκου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος;
Υπάρχει τεράστια διαφορά ανάμεσα στις δημοτικές και δημόσιες βιβλιοθήκες που υπάρχουν στις πόλεις ανά την Ελλάδα και στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος. Εκεί τα παιδιά μπορούν να μπουν μέσα ακόμα και μόνα τους, να πάνε στο παιδικό τμήμα, να διαλέξουν τα βιβλία τους και να τα δανειστούν. Εδώ, επειδή ο χώρος είναι πολύ μεγαλύτερος και επειδή είναι ένας κοινός χώρος, που μόνο νοητά χωρίζεται η Παιδική Βιβλιοθήκη από των ενηλίκων, πάντα τα παιδιά μπαίνουν συνοδεία με τους γονείς ή τους εκπαιδευτικούς που είναι μαζί τους. Φυσικά, με τη βοήθεια των βιβλιοθηκονόμων, τα παιδιά μπορούν να βρουν πού είναι τα βιβλία που τα αφορούν και να διαλέξουν μόνα τους. Επειδή, όπως προανέφερα, ο ρόλος της ΕΒΕ είναι διπλός, δεν έχουμε το ίδιο προφίλ με μια δημοτική βιβλιοθήκη, όμως, ακόμα και εδώ τα παιδιά μαθαίνουν. Μαθαίνουν το χώρο, την έννοια της βιβλιοθήκης, εκπαιδεύονται για το πώς λειτουργεί μια βιβλιοθήκη και με αυτόν τον τρόπο προετοιμάζουμε και δημιουργούμε τους μελλοντικούς αναγνώστες και χρήστες της ΕΒΕ.
Ας μιλήσουμε για πιο πρακτικά ζητήματα: πώς μπορεί κάποιος να δανειστεί βιβλία από την Παιδική Βιβλιοθήκη;
Τα βιβλία τα δανείζονται οι γονείς/κηδεμόνες, καθώς πρέπει να γίνει εγγραφή μέσω του συστήματος TAXIS. Οι γονείς/κηδεμόνες μπορούν να δανειστούν για λογαριασμό των παιδιών τους μέχρι τρία βιβλία, για 14 ημέρες, με τη δυνατότητα επέκτασης του χρόνου δανεισμού για ακόμα επτά ημέρες.
Τι πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί που φέρνουν τα παιδιά τους στην ΕΒΕ;
Πρέπει αρχικά να κατανοήσουμε ότι ο χώρος δεν είναι παιδότοπος. Είναι ένας φιλόξενος χώρος ανάγνωσης για τους γονείς και τα παιδιά τους. Πρέπει λοιπόν να σεβόμαστε αυτόν το χώρο, τον κανονισμό λειτουργίας του, τον κόσμο που έχει έρθει για να διαβάσει και να δανειστεί, αλλά και τους επαγγελματίες βιβλιοθηκονόμους που βρίσκονται εδώ για να εξυπηρετήσουν το κοινό και να δεχόμαστε τις προτροπές τους για τη σωστή λειτουργία του χώρου.
Διαβάστε εδώ πώς γίνεται η εγγραφή των αναγνωστών και εδώ η έκδοση ταυτότητας αναγνώστη.
