“5” θα πει τα πέντε πιο αγαπημένα βιβλία ενός εικονογράφου. Κάθε μήνα ένας Έλληνας ή μία Ελληνίδα δημιουργός επιλέγει και παρουσιάζει πέντε εικονογραφημένα βιβλία – ελληνικά ή ξένα, καινούρια ή παλιότερα, για παιδιά ή ενήλικες. Μέσα από αυτές τις επιλογές και τα μικρά κείμενα που συνοδεύουν τα βιβλία – ένα είδος λεζάντας – παίρνουμε μια μικρή γεύση από τις αναγνωστικές προτιμήσεις των καλλιτεχνών, τα βιβλία των οποίων έχουμε στα σπίτια μας και ξεφυλλίζουμε σχεδόν καθημερινά με ή χωρίς τα παιδιά μας. Μας δίνουν με αυτόν τον τρόπο μια ιδέα από τις επιρροές τους, τους καλλιτέχνες που θαυμάζουν και τα έργα που αγαπούν να έχουν στη βιβλιοθήκη τους. Παράλληλα, μέσα από τις επιλογές αυτές γνωρίζουμε βιβλία και δημιουργούς που ίσως να μην είχαμε συναντήσει ως τώρα. Ένα ταχύρυθμο μάθημα εικαστικών, μια εισαγωγή στον υπέροχο κόσμο της εικονογράφησης, που μόνο οι ίδιοι οι εικονογράφοι μπορούν να προσφέρουν.
Επιμέλεια στήλης: Ζωή Κοσκινίδου
Η Αγγελική Μπόζου σπούδασε εικαστικές τέχνες στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, γραφιστική στη Σχολή Βακαλό και υποκριτική στην Εταιρεία Θεάτρου Άσκηση. Το 2011 πήρε το πρώτο βραβείο του Ιδρύματος Γιάννη και Ζωής Σπυρόπουλου και το 2019 βραβεύθηκε από την ομάδα ARTWORKS στο πλαίσιο του Προγράμματος Υποστήριξης Καλλιτεχνών Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Είναι εμπνευστής και ιδρυτικό μέλος του Playroom για το οποίο δημιούργησε εκπαιδευτικά προγράμματα και εργαστήρια τέχνης μέχρι το 2017. Κατασκευάζει σκηνικά, μάσκες και κούκλες για θεατρικές ομάδες, δημιουργεί παραστάσεις χειροποίητου σινεμά (Vlefaro live cinema), συνεργάζεται με μουσικούς για τις ανάγκες των επιτελεστικών της έργων και τα βίντεο της έχουν παρουσιαστεί στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Εικονογράφησε το πρώτο της βιβλίο το 2009. Πρόκειται για το “Η μουσικοπολιτεία της κυρίας Σολεδάδ” της Θεώνης Μπεντούλη (εκδ. Fagotto), ενώ ακολούθησαν τα “Παβ ο φάλτσος τζίτζικας και η περιπέτεια με τα τυφλά μυρμήγκια” του Φώτη Δούσου (2019, Μικρή Σελήνη), “Μισές ζωγραφιές ψάχνουν ζωγράφους” (2021, Μάρτης), η σειρά βιβλίων ποίησης για παιδιά “Το όνομά μου είναι…” (Μπονάνος, Μαθιουδάκης, 2023-2024, Ίκαρος). Το 2025 το βιβλίο της “Τι κοιτάζουν” (2024, Μικρή Σελήνη) συγκαταλέχθηκε στα 150 καλύτερα εικονοβιβλία του κόσμου, στο πλαίσιο του BRAW Amazing Bookself της Διεθνούς Έκθεσης Παιδικού Βιβλίου της Μπολόνια. Οι επιλογές της Αγγελικής Μπόζου κλείνουν το 2025 και μαζί τη δεύτερη χρονιά της στήλης, που θα συνεχίσει ακάθεκτη και το 2026!
Two stories from the Garden Gang, Jayne Fisher, Ladybird Books, 1979
Ήμουν σχεδόν πέντε χρονών όταν οι γονείς μου μου σύστησαν τη δασκάλα των Αγγλικών. Ο πατέρας μου, υπάλληλος της Ολυμπιακής Αεροπορίας στις αρχές της δεκαετίας του ΄90, είχε κάποιον συνάδελφο που μόλις είχε παντρευτεί την Elizabeth. Ήρθε στο σπίτι μας με το ποδήλατό της. Μάθαινα μαζί της Αγγλικά για πολλά χρόνια, χρησιμοποιώντας τα δικά της αναγνωστικά, τα αγαπημένα της βιβλία και παραμύθια. Μου ζητούσε να της λέω ιστορίες και όταν πια μπορούσα και να τις γράφω, πάντα υπήρχε χώρος στο τετράδιο για την εικονογράφηση. Δεν μιλήσαμε ελληνικά ούτε μια στιγμή, άλλωστε δεν ήξερε λέξη. Μας ένωσε η αγάπη μας για τις ιστορίες. Το βιβλίο αυτό ήταν δικό της και έμεινε στα χέρια μου όταν έφυγε για πάντα. Η Jayne Fisher ήταν μόλις 9 χρονών όταν το έγραψε και το εικονογράφησε. Έχω παρατηρήσει με τις ώρες τις λεπτομέρειες στις εικόνες του, έχω ζηλέψει την Jayne που μπορούσε να φτιάχνει τα δικά της πραγματικά βιβλία και φυσικά το έχω διαβάσει στα παιδιά μου χωρίς να καταλαβαίνουν τι λέει. Η γλώσσα της αφήγησης είναι παγκόσμια.
Can you keep a straight face?, E. Gehin & B. Duisit, Thames & Hudson, 2017
Βρέθηκε «σαν τη μύγα μέσα στο γάλα» στο βιβλιοπωλείο μιας αλυσίδας καταστημάτων. Ένα βιβλίο-παιχνίδι που δεν το «διαβάζεις» με τον αναμενόμενο τρόπο, αλλά σε κάθε του σαλόνι – συμβάν σου αποκαλύπτεται ένας διαφορετικός ήρωας· κάποιος που κάθεται δίπλα σου στο μετρό, κάποια που περνάει περπατώντας έξω από το παράθυρό σου ή εκείνος που βρίσκεται στα τελευταία καθίσματα του θεάτρου που παρακολούθησες χθες βράδυ. Καθώς το κοιτούσα, τα ονόματα των φίλων μου άρχισαν να εμφανίζονται ακούσια· έτσι τους σύστησα και στα παιδιά μου: η Σοφία, ο Αλέξης, η Ευδοκία, ο μπαμπάς της Εύας που ήταν ναυτικός, η Κική – και εκείνα πρόσθεσαν: ο Αλέξανδρος! Και η Δήμητρα, με το καινούριο της κούρεμα! Τα βιβλία που πετυχαίνουν τον σκοπό τους λειτουργούν σαν καθρέφτες, όπου αναγνωρίζεις – μέσα στις ιστορίες των άλλων – τον εαυτό σου και τον κόσμο γύρω σου.
Mud Book, How to make pies and cakes, John Cage & Lois Long, 1983
Αυτό το εικονοβιβλίο που κλείνει το μάτι στα βιβλία συνταγών αλλά και στην σοβαροφάνεια των artist books, θα αποτελούσε την προσωπική μου «Βίβλο» παραλίας, αν το είχα στα χέρια μου στην παιδική μου ηλικία, καθώς οι λασποσυνταγές και τα φαγητά από βότσαλα ήταν από τις πιο συχνές μου ασχολίες. Το ότι η ιδέα του Mud Book ανήκει στον John Cage, φανερώνει μια προφανή υπέρβαση — κι επιβεβαιώνει και τις δικές μου διαθέσεις απέναντι στα βιβλία που θεωρώ «σημαντικά». Εκείνα, δηλαδή, των οποίων η σημαντικότητα βρίσκεται ακριβώς στην ασημαντότητα των θεμάτων τους. Το παιχνίδι, το υπαινικτικό χιούμορ, το αναπάντεχο, η έκπληξη — όλα αυτά δημιουργούν τη γέφυρα ανάμεσα στην παιδική ηλικία και στον κόσμο των ενηλίκων.
Le cose che passano, Beatrice Alemagna, Topipittori, 2019
Το βιβλίο αυτό ανήκει στην αγαπημένη μου κατηγορία εικονοβιβλίων, εκείνων όπου λίστες πραγμάτων μοιράζονται ένα κοινό στοιχείο. Η Beatrice Alemagna καταγράφει μια λίστα από ορατά και αόρατα πράγματα που περνούν και φεύγουν, που δεν μένουν στάσιμα· αλλάζουν συνεχώς, μεταβάλλονται — όπως ακριβώς ο χρόνος που κυλά. Οι συμβολισμοί και τα νοήματα του βιβλίου είναι απόλυτα συνδεδεμένα με τον τρόπο που η Alemagna εικονογραφεί. Η ρευστότητα των χρωμάτων της σε κάνει να πιστεύεις πως οι εικόνες, κάθε φορά που τις κοιτάς, έχουν ελαφρώς αλλάξει. Οι ενδιάμεσες διαφάνειες, με τα στοιχεία που μετακινούνται, δημιουργούν μια αίσθηση πρώιμης κινούμενης εικόνας. Παράλληλα, η δημιουργός διαβεβαιώνει τους αναγνώστες ότι τα δάκρυα θα στεγνώσουν, οι γρατζουνιές θα ξεθωριάσουν, η βροχή θα σταματήσει — αποδεικνύοντας πως στα βιβλία για παιδιά χωρούν οι μεγαλύτερες αλήθειες.
Η υπόσχεση, Nicola Davies & Laura Carlin, Εκδόσεις Πατάκη, 2021
Το βιβλίο αυτό το είχα δει για πρώτη φορά στην ετήσια Έκθεση Παιδικού Βιβλίου της Μπολόνια, πριν μεταφραστεί στα ελληνικά, και μου είχε φανεί πολύ σκοτεινό. Για τον λόγο αυτό δεν περίμενα να το δω ποτέ στα ελληνικά. Ακόμη περισσότερο, δεν περίμενα να το συναντήσω στο ράφι ενός σούπερ μάρκετ της ελληνικής επαρχίας! Τότε, μάλλον ένιωσα ότι δεν θα το έπαιρνε κανείς και ότι θα κατέληγε σε κάποια αποθήκη, μαζί με ληγμένα μακαρόνια και ξεχασμένα μπαχαρικά — κι έτσι το αγόρασα. Ευτυχώς. Γιατί μετά την πρώτη, πιο προσεκτική ανάγνωση, άρχισα να βλέπω το φως του: την ιστορία που περιέχει μόνο ελπίδα, τις γκρίζες εικόνες που μετατρέπονται σε χρωματιστά εξωτικά πουλιά. Έγινε ένα από τα αγαπημένα μας βιβλία για καληνύχτα. Τελικά, τα βιβλία αξίζουν πολλές ευκαιρίες.
