“5” θα πει τα πέντε πιο αγαπημένα βιβλία ενός εικονογράφου. Κάθε μήνα ένας Έλληνας ή μία Ελληνίδα δημιουργός επιλέγει και παρουσιάζει πέντε εικονογραφημένα βιβλία – ελληνικά ή ξένα, καινούρια ή παλιότερα, για παιδιά ή ενήλικες. Μέσα από αυτές τις επιλογές και τα μικρά κείμενα που συνοδεύουν τα βιβλία – ένα είδος λεζάντας – παίρνουμε μια μικρή γεύση από τις αναγνωστικές προτιμήσεις των καλλιτεχνών, τα βιβλία των οποίων έχουμε στα σπίτια μας και ξεφυλλίζουμε σχεδόν καθημερινά με ή χωρίς τα παιδιά μας. Μας δίνουν με αυτόν τον τρόπο μια ιδέα από τις επιρροές τους, τους καλλιτέχνες που θαυμάζουν και τα έργα που αγαπούν να έχουν στη βιβλιοθήκη τους. Παράλληλα, μέσα από τις επιλογές αυτές γνωρίζουμε βιβλία και δημιουργούς που ίσως να μην ξέραμε ως τώρα. Ένα ταχύρυθμο μάθημα εικαστικών, μια εισαγωγή στον υπέροχο κόσμο της εικονογράφησης, που μόνο οι ίδιοι οι εικονογράφοι μπορούν να προσφέρουν.
Επιμέλεια στήλης: Ζωή Κοσκινίδου
Η Ναταλία Μαυρωτά έχει ένα πολύ ιδιαίτερο στυλ εικονογράφησης που ξεχωρίζει για τα έντονα χρώματα και τις έντονες γραμμές των σχεδίων της. Τη γνωρίσαμε μέσα από τα βιβλία δραστηριοτήτων για μικρούς και μεγάλους που δημιούργησε μαζί με την ομάδα “Η Γεωγραφία είναι Πολύ Κουλ”, καθώς και το “Πολύ Κουλ” συνδρομητικό περιοδικό γνώσεων, το μοναδικό στο είδος στην Ελλάδα, στο οποίο έχει τη θέση της Art Director. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα, όπου σπούδασε και εργάζεται ως εικονογράφος. Ζωγραφίζει σε τοίχους, συσκευασίες και οτιδήποτε άλλο χρειάζεται εικόνες για να “μιλήσει”, έχει εργαστεί ως μέλος διάφορων δημιουργικών ομάδων ως γραφίστρια και εικονογράφος, ενώ το 2019 πήρε υποτροφία για το μεταπτυχιακό πρόγραμμα στη σχολή Βακαλό με εξειδίκευση στον σχεδιασμό βιβλίου και την εικονογράφηση. Η μεταπτυχιακή της εργασία με θέμα τα δημοτικά τραγούδια της Ηπείρου ως διαδραστικό κόμικ με τίτλο “Πέρα σε κείνο το Βουνό” διακρίθηκε στα World Illustration Award 2022, τον παγκόσμιο διαγωνισμό εικονογράφησης. Η Ναταλία Μαυρωτά παίρνει τη σκυτάλη από τη Σοφία Τουλιάτου και μιλάει για τα δικά της πέντε αγαπημένα εικονογραφημένα βιβλία.
Η Νύχτα τρέχει να συναντήσει την Ημέρα – Μάρω Λοίζου & Κέλλυ Ματαθία Κόβο, Εκδόσεις Καλέντης, 1986
Το πρώτο βιβλίο που μου έρχεται στο μυαλό για την στήλη 5, είναι το αγαπημένο μου βιβλίο από την παιδική μου ηλικία. Είναι “Η Νύχτα τρέχει να συναντήσει την Ημέρα”, σε εικονογράφηση της Κέλλυ Ματαθία Κόβο, που συμπτωματικά έχει επίσης γράψει σε αυτή την στήλη, γεγονός που με συγκίνησε βαθιά. Όπως θα δείτε και στις φωτογραφίες, το βιβλίο αυτό το είχα μουντζουρώσει, σημειώσει και γενικότερα λιώσει, και ακόμα το παίρνω μαζί μου σε όσες πόλεις και σπίτια και να έχω αλλάξει. Πρόκειται για μια ιστορία που με πρόφαση τα φυσικά φαινόμενα της νύχτας και της μέρας, δημιουργεί ένα ποιητικό έργο για την περηφάνεια, τη ζήλεια και την αγάπη. Ακόμα μπορώ να θυμηθώ πως με έκανε να νιώθω. Η μαγεία του βρίσκεται για μένα στο πως οι λέξεις και εικόνες δουλεύουν μαζί για να δημιουργήσουν έναν κόσμο τόσο απτό και πλούσιο, που θέλεις να τον εξερευνείς συνεχώς. Τις μικρές λεπτομέρειες, όλα τα πλάσματα και τα σύμβολα που ζουν μέσα του. Επιπλέον, τα χρώματα της Κέλλυ ντύνουν την ιστορία αυτή με ένα γοητευτικό πέπλο μυστηρίου. Το βιβλίο αυτό με έκανε όντως να ονειρεύομαι με τα μάτια ανοιχτά.
Home – Carson Ellis, Walker Books Ltd (εδώ η γεραμανική έκδοση), 2016
Μια από τις αγαπημένες μου δημιουργούς στον χώρο του παιδικού βιβλίου είναι η Carson Ellis, και το zuhause (home) είναι δυστυχώς το μόνο βιβλίο της που έχω σε φυσικό αντίτυπο. Μάλιστα αυτή η έκδοση είναι στα γερμανικά γιατί το βρήκα τυχαία στο Βερολίνο, και ακόμα και να μην ήξερα τι έλεγε, δεν μπορούσα να αντισταθώ στις πανέμορφες εικόνες. Όταν βέβαια πέρασα παραπάνω χρόνο με το βιβλίο, μπόρεσα να καταλάβω τι λέει και χωρίς να ξέρω την γλώσσα. Οι λεπτομερείς εικονογραφήσεις των διαφορετικών σπιτιών και κατοίκων τους σε κάθε σελίδα, τονίζουν και ρίχνουν ακόμα περισσότερο φως στην έννοια “Σπίτι”. Το βρίσκω πολύ όμορφο, που ενώ είναι μια τόσο βασική έννοια, κάτι τόσο αυτονόητο, βάζει τον αναγνώστη σε μια διαδικασία σκέψης γύρω από αυτό. Θεωρώ ότι εμπνέει στους μικρούς αναγνώστες την περιέργεια ενώ παράλληλα καλλιεργεί ενσυναίσθηση.
The Tiger Who Would Be King – James Thurber & JooHee Yoon, Enchanted Lion Books, 2015
Σε αυτό το βιβλίο η JooHee Yoon διασκευάζει εικονογραφικά μια κλασσική ιστορία του θρυλικού καρτουνίστα του περιοδικού New Yorker και συγγραφέα James Thurber. Ένας μύθος για την ματαιότητα του πολέμου, ένα φιλοσοφικό βιβλίο στην πραγματικότητα, που ξεπερνάει τα όρια της ηλικίας και τι θεωρούμε παιδικό. Η εικονογράφηση της Yoon συμβάλει σε μεγάλο βαθμό να εμπλουτιστεί ο ρυθμός και η ένταση της ιστορίας. Οι συνθέσεις της αποτυπώνουν την αγωνία και την αναταραχή, κρατώντας όμως την ισορροπία για τους μικρούς αναγνώστες, χωρίς να δημιουργεί δηλαδή τρόμο. Ταυτόχρονα, οι εικόνες της κλείνουν το μάτι στους ενήλικους αναγνώστες που μπορούν να εντοπίσουν αναφορές σε κλασικά έργα όπως η Guernica του Πικάσο. Το “The Tiger Who Would Be King” είναι για μένα ένα παράδειγμα εικονογραφημένης λογοτεχνίας που καταφέρνει να είναι διαγενεακή και διαχρονική.
O mundo ao contrário, ATAK, Planeta Tangerina, 2015
Το βιβλίο “O mundo ao contrário” είναι στα πορτογαλικά, αλλά αυτό δεν έχει καμία σημασία, γιατί στην πραγματικότητα δεν έχει καθόλου κείμενο. Είναι ένα silent book, και για την ακρίβεια είναι ένα καλλιτεχνικό έντυπο μεταμφιεσμένο σε παιδικό βιβλίο. O ATAK είναι ένας punk καλλιτέχνης και με το βιβλίο αυτό, θεωρώ, πως φέρνει τα παιδιά κοντά στον χώρο της τέχνης. Όχι μόνο με τις πανέμορφες, τεχνικά άρτιες εικόνες, αλλά και από τις νοηματικές συνδηλώσεις τους. Ένας κόσμος άνω κάτω, με ιπτάμενα αμάξια, ανθρώπους σε κλουβιά με θεατές τα ζώα, τα μωρά να φροντίζουν τους γονείς. Με οδηγό το χιούμορ, ο αναγνώστης, μικρός και μεγάλος, καλείται να απορρίψει ό,τι θεωρεί δεδομένο για τον κόσμο, το σωστό και το λάθος, να αμφισβητήσει και να δώσει καινούργια νοήματα.
Pokko and the Drum, Matthew Forsythe, Simon and Schuster, 2019
Για το τέλος άφησα το Pokko and the drum, μια ιστορία του Matthew Forsythe, εικονογραφημένη από τον ίδιο. Είναι ένα βιβλίο που βρέθηκε στον δρόμο μου ούσα ενήλικη, αλλά μίλησε στο παιδί μέσα μου. Φοβερά αστείο και γλυκό, μιλάει για την Pokko, ένα βατραχάκι με πάθος στη μουσική, που ακόμα και αν οι γονείς της δεν την καταλαβαίνουν, αυτή επιμένει στο βιολί (τύμπανο) της και έτσι παρασέρνει όλα τα ζωάκια του δάσους στον δικό της ρυθμό. Οι πολλές ανεπαίσθητες λεπτομέρειες στην εικονογράφηση και οι έξυπνες ατάκες του Forsythe δίνουν βάθος στους χαρακτήρες και την ιστορία και δημιουργούν έναν κόσμο γεμάτο ζεστασιά. Ένα ασφαλές περιβάλλον να επεξεργαστούν οι μικροί αναγνώστες την απόρριψη ίσως, αλλά και την έννοια της επιμονής και τελικά της ασταμάτητης καλλιτεχνικής έκφρασης.
