Η δεύτερη διοργάνωση του illustradays, του μοναδικού φεστιβάλ εικονογράφησης που πραγματοποιείται στη χώρα μας, ανήκει πλέον στο παρελθόν. Έκλεισε την Κυριακή τις πόρτες του στο “Σεράφειο” του Δήμου Αθηναίων και έχει ήδη βάλει πλώρη προς το 2023.
Σε έναν χώρο πολύ διαφορετικό από αυτό του Πολιτιστικού Κέντρου “Μελίνα Μερκούρη” στο Θησείο, που είχε πραγματοποιηθεί πέρυσι, άνοιξε τις πόρτες του στις 9 Σεπτεμβρίου και για δέκα ολόκληρες μέρες γέμισε την Αθήνα με φως και χρώμα. Τρεις διαφορετικές εκθέσεις φιλοξενήθηκαν στο ισόγειο του Σεράφειου, πραγματοποιήθηκαν πλήθος εικαστικών εργαστηρίων για παιδιά και ενήλικες, ομιλίες και συναντήσεις με δημιουργούς, αλλά και επαγγελματίες του χώρου των εκδόσεων, κυρίως του παιδικού βιβλίου, ενώ πολλοί ήταν και οι άνθρωποι που επισκέφτηκαν το illustradays 2022 από αγάπη για την εικονογράφηση ως μορφή τέχνης.
Οι εκθέσεις
Βασικός πυλώνας του φεστιβάλ είναι οι εκθέσεις. Στο φετινό illustradays φιλοξενήθηκαν τρεις εκθέσεις και η κάθε μία είχε το ενδιαφέρον της. Η πιο εντυπωσιακή – κυρίως λόγω μεγέθους – ήταν η Le immagini della fantasia. Ο επισκέπτης είχε την ευκαρία να δει από κοντά έργα 24 ξένων καλλιτεχνών, την επιλογή των οποίων έκανε ο Μεξικανός εικονογράφος Gabriel Pacheco παίρνοντας έμπνευση από τη φετινή θεματική του illustradays, το φως. Στον μεγαλύτερο χώρο του χώρου του Σεράφειου, περισσότερα από 100 έργα επιλέχτηκαν για να δημουργηθεί μια οπτική, μικρή, αναδρομή στις διοργανώσεις των τελευταίων χρόνων της Le immagini della fantasia του ιδρύματος Štěpán Zavřel. Ανάμεσα στα έργα που ξεχώρισαν ήταν τα υπέροχα RGB πορτρέτα ανατομίας των Ιταλών Carnovsky (Francesco Rugi & Silvia Quintanilla), το ατμοσφαιρικό έργο της Αμερικανίδας Corinna Luyken, τα υπέροχα σκοτεινά κοράκια της Δανής Britta Teckentrup καθώς και τα εντυπωσιακά δάση του Ιταλού Valerio Vidali και της Ισπανίδας Violeta Lópiz.
Η δεύτερη έκθεση ήταν αυτή με τα έργα που επιλέχτηκαν μετά το ανοιχτό κάλεσμα του illustradays για το διαγωνιστικό τμήμα υπό τον τίτλο Beam of Light. Από τα συνολικά 34 έργα, που επέλεξαν η φετινή Καλλιτεχνική Διευθύντρια του φεστιβάλ Ίρις Σαμαρτζή και ο Μεξικανός εικονογράφος Gabriel Pacheco, ξεχωρίσαμε πάρα πολλά, όπως για παράδειγμα το θερμοκήπιο της Στέλλας Στεργίου, το ψυγείο της Γεωργίας Ζάχαρη -το μοναδικό ίσως έργο που έπιασε τη φετινή θεματική με έναν εντελώς διαφορετικό και αναπάντεχο τρόπο, χρησιμοποιώντας το χιούμορ ως βασικό στοιχείο αποκωδικοποίησης της θεματικής – το ατμοσφαιρικό Υδραυλικάδικο της Ευαγελλίας Γουτιάνου, αλλά και τους ανθισμένους ανθρώπους της Σοφίας Κυρίμη – ένα έργο που θα μπορούσε κανείς να πει πως ήταν ένας φόρος τιμής στη σπουδαία χαράκτρια Βάσω Κατράκη. Από την έκθεση αυτή βραβεύτηκαν τρία έργα που επέλεξαν ως πιο ξεχωριστά ο Δημήτρης Φακίνος, διοργανωτής των Βραβείων ΕΒΓΕ και εκδότης του περιοδικού +Design, ο Ιταλός εικονογράφος Valerio Vidali και ο Βρετανός Sam McCullen, εικονογράφος & συνιδρυτής dPICTUS. Tα τρία βραβεία – φτιαγμένα ειδικά για την περίσταση από την Ίριδα Σαμαρτζή – απονεμήθηκαν στη Χρύσα Σπυρίδωνος, τη Γεωργία Ζάχαρη και την Ευαγγελία Γουτιάνου κατά σειρά.
Η τρίτη έκθεση, το Behind the Book, που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το ελληνικό τμήμα του IBBY, είχε θεωρητικά και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, καθώς υποσχόταν μια ματιά στο πώς από την πρώτη ιδέα και τα πρώτα σκίτσα φτάνουμε στο τελικό αποτέλεσμα, το βιβλίο. Ωστόσο, τόσο ο χώρος όσο και το στήσιμο της έκθεσης δε βοήθησαν να αποτυπωθεί η καλλιτεχνική διαδικασία που συνήθως παραμένει κλεισμένη στα εργαστήρια και τα γραφεία των εικονογράφων και δε βλέπει ο τελικός παραλήπτης, ο αναγνώστης. Τα έργα, που ήταν πολλά σε αριθμό για τον χώρο που τους αφιερώθηκε, στριμώχτηκαν σε τοίχους και τραπέζια, με αποτέλεσμα ελάχιστα να ξεχωρίζουν. Αυτά που κέντρισαν το ενδιαφέρον ήταν όσα είχαν αρκετό υλικό να παρουσιάσουν, όπως πχ, booklets με προσχέδια, drafts, σημειώσεις με μικρά σκίτσα και διαλόγους, όπως το Μαμούν της Στέλλας Δημητρακοπούλου (εκδ. Μικρή Σελήνη) και η Φαντασία της Κατερίνας Κρις (εκδ. Πατάκη) ή η μακέτα από την Τάτα της Ιριδας Σαμαρτζή και από το Ένα τελευταίο φύλλο του Φίλιππου Φωτιάδη (και τα δύο εκδ. Ικαρος). Ίσως έπαιξε ρόλο το γεγονός ότι τα παραπάνω ήταν βιβλία που δημιουργήθηκαν με πιο “παραδοσιακούς” τρόπους. Όμως και κάποια άλλα που έγιναν εξ ολοκλήρου σε υπολογιστή παρουσιάστηκαν με τρόπο που έβαζαν τον αναγνώστη στη διαδικασία να καταλάβει έστω και στο ελάχιστο τη δημιουργική διαδικασία, όπως για παράδειγμα το Τικ Τακ: Ρολόγια ώρα για μάθημα της Μυρτώς Δεληβοριά (εκδ. Ικαρος) που παρουσιάστηκε με τη χρήση βίντεο σε τάμπλετ.
Εργαστήρια, ομιλίες και μοίρασμα ιδεών
Το φεστιβάλ αυτό το αγαπάμε για τις ευκαιρίες που δίνει στο ελληνικό κοινό να γνωρίσει από κοντά ανθρώπους του χώρου της εικονογράφησης. Και φέτος, όπως και πέρυσι, οι ομιλίες και τα εργαστήρια ήταν το δυνατό σημείο του, με καλεσμένους τόσο από Ελλάδα όσο κι από εξωτερικό. Ονόματα που δεν θα μπορούσαμε εύκολα να δούμε στην Ελλάδα υπό άλλες συνθήκες, μέσα από τη συμμετοχή τους στα illustra talks και illustra labs δίνουν την ευκαιρία για συναντήσεις και ανταλλαγή ιδεών. Σημαντική και η παρουσία Ελλήνων εκδοτών – κυρίως του χώρου του παιδικού βιβλίου – με τα speed datings, όπου εικονογράφοι μπορούσαν να δείξουν τη δουλειά τους και να πάρουν χρήσιμες συμβουλές, αλλά και τα portfolio reviews νέων καλλιτεχνών που ψάχνουν τα πατήματά τους από επαγγελματίες εικονογράφους, Έλληνες και ξένους.
Από τη φετινή διοργάνωση δεν μπορούμε πραγματικά να ξεχωρίσουμε κάποια ομιλία ή εργαστήριο, καθώς όλα τους ήταν ωραία οργανωμενα και κυρίως είχαν κάτι να προσφέρουν σε όλους, μεγάλους, αλλά και μικρούς. Δεν μπορούμε όμως να μην αναφέρουμε την πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία του Sam McCullen, συνιδρυτή του dPictus, που μέσα σε μισή ώρα και κάτι έκανε ένα συμπυκνωμένο μάθημα για τη σημασία των παράλληλων εκδόσεων σε πολλές χώρες και το πώς αυτό βοηθάει να βγουν στην αγορά βιβλία που δύσκολα θα αναλάμβανε να βγάλει ένας μόνο εκδότης.
Αξιο αναφοράς και το κομμάτι της συμπερίληψης στο φεστιβάλ γενικώς, με εύκολα προσβάσιμους χώρους από όλους, αλλά και ειδική σήμανση για ανθρώπους με προβλήματα όρασης κάτω από τα έργα.
Ο απολογισμός
Θέλουμε να πιστεύουμε ότι το illustradays ήρθε για να μείνει. Και όπως κάθετι νέο έτσι και αυτό έχει πολλά καλά στοιχεία, αλλά και μεγάλα περιθώρια βελτίωσης. Αν κρατάμε κάτι από τις δύο διοργανώσεις στις οποίες είχαμε τη χαρά να παραβρεθούμε, πέρυσι στο “Μελίνα Μερκούρη” και φέτος στο “Σεράφειο”, είναι η αίσθηση πως κάτι πραγματικά ωραίο γίνεται στην πόλη κάθε Σεπτέμβριο· στήνεται μια μεγάλη γιορτή που γεμίζει με χρώματα και φως δέκα μέρες από τη ζωή μας. Ίσως πολλές φορές το προνόμιο της θέσης μας, του ακαδημαϊκού background, της επαγγελματικής μας πορείας, ακόμα και της οικονομικής μας κατάστασης να μας εμποδίζει να δούμε τη σπουδαιότητα ενός τέτοιου εγχειρήματος, με αποτέλεσμα να επικεντρωνόμαστε κυρίως στα αρνητικά. Το Illustradays πέρα από ένα φεστιβάλ που ανοίγει πόρτες σε νέους καλλιτέχνες, δείχνει το δρόμο και γνωρίζει ανθρώπους μεταξύ τους, κάνει κάτι που δύσκολα μπορεί κάποιος να το παραβλέψει: δίνει τη δυνατότητα σε νέους ανθρώπους με ταλέντο και θέληση, που μπορεί να μην έχουν τον τρόπο, το οικονομικό υπόβαθρο ή τις διασυνδέσεις, να εκθέσουν το έργο τους, να μιλήσουν με ανθρώπους του χώρου που τους ενδιαφέρει και να κάνουν το πρώτο βήμα προς την καριέρα που ονειρεύονται. Και αυτό είναι ένα πολύ γερό θεμέλιο, ώστε να δημιουργηθεί ένας σπουδαίος θεσμός.
Ολες οι φωτογραφίες είναι της Μυρτώς Κυρίτση.
