Ένα πολύ περίεργο περιστατικό υπέπεσε τις τελευταίες ημέρες στην αντίληψή μας, με θέμα τη βιβλιοφιλική δράση ενός καθηγητή Φιλόλογου, του κ. Θεόδωρου Αζούδη, αποσπασμένου στο ελληνικό Γυμνάσιο και Λύκειο της Νυρεμβέργης, στη Γερμανία.
Ο κ. Αζούδης έχει κληθεί σε Ένορκη Διοικητική Εξέταση από το γραφείο Εκπαίδευσης του Μονάχου. Η κλήση έχει σταλεί από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων και αφορά μεταξύ άλλων την παράβαση δημοσιουπαλληλικού καθήκοντος, τη χρησιμοποίηση της δημοσιοϋπαλληλικής ιδιότητας για ίδιον όφελος και την απόκτηση οικονομικού οφέλους ή ανταλλάγματος προς όφελος του ιδίου ή τρίτου προσώπου κατά την άσκηση καθηκόντων του ή εξ αφορμής αυτών.
Με απλά λόγια, ο κ. Αζούδης κατηγορείται ότι οφελείται οικονομικά από τις συναντήσεις με συγγραφείς και τις συζητήσεις που διοργανώνει με τους μαθητές του, στο πλαίσιο του προγράμματος φιλαναγνωσίας που ο ίδιος έχει εκπονήσει, σε μια σχολική βιβλιοθήκη που ο ίδιος έχει ιδρύσει, ενώ παράλληλα φέρνει τα παιδιά σε επαφή με ακατάλληλο υλικό. Μια και μόνο ανώνυμη καταγγελία τον Φεβρουάριο του 2023 ήταν αρκετή λοιπόν για να διαταχθεί ΕΔΕ και να καλείται σε απολογία στο τέλος του τρέχοντος μηνός. Η καταγγελία αυτή ανέφερε μεταξύ άλλων: «Έχει κάνει το σχολείο ατομικό βιβλιοπωλείο. Πρόσφατα ανάγκασε όλους τους μαθητές του τμήματος 7Μ να αγοράσουν ένα βιβλίο που το λένε “Κοσμοδρόμιο” μιας φίλης του συγγραφέα. Τους είπε ότι είναι υποχρεωτικό για το μάθημα. Το βιβλίο της φίλης του είναι γεμάτο βρισιές και ανωμαλίες. Δεν πρέπει όποιος έχει βύσμα να έχει κάνει δυο σχολεία μαγαζάκι του και να θησαυρίζει σε βάρος της ψυχολογικής υγείας και του μέλλοντος των παιδιών μας».
Τον κ. Αζούδη και το έργο του στηρίζουν με επιστολές τους τόσο οι εκδόσεις Πατάκη, που έχουν κυκλοφορήσει το βιβλίο στο οποίο αναφέρεται ο ανώνυμος καταγγέλλων – πρόκειται για το βραβευμένο με Κρατικό Βραβείο “Κοσμοδρόμιο” της Ελένης Κατσαμά, όσο και η ίδια η συγγραφέας του βιβλίου, η οποίο όπως αναφέρει δεν γνώριζε πριν τη διαδικτυακή συνάντησή τους. Επιστολές στήριξης έχουν στείλει επίσης οι συγγραφείς παιδικής λογοτεχνίας Σοφία Μαντουβάλου και Μάνος Κοντολέων, τους οποίους ο κ. Αζούδης είχε στο παρελθόν καλέσει για δράσεις στο σχολείο στα Κάτω Πορόια Σερρών που δίδασκε για σειρά ετών και είχε οργανώσει και τη βιβλιοθήκη του σχολείου, ο συγγραφέας ενήλικης λογοτεχνίας Βαγγέλης Ραπτόπουλος, οι καθηγητές στο ΑΠΘ Γεώργιος Αγγελόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Σοφία Αυγητίδου, Καθηγήτρια Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής, Γεώργιος Ζωγραφίδης, Καθηγητής Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής, Κυριάκος Μπονίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής, Βασιλική Παπαδοπούλου, Καθηγήτρια Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής.
Ο κ. Μπονίδης συγκεκριμένα αναφέρει στην επιστολή που έστειλε στους διευθυντές των δύο σχολείων και κοινοποίησε τόσο στο Γραφείο Εκπαίδευσης Μονάχου και την αναπληρώτρια Συντονίστρια Εκπαίδευσης Μονάχου, από όπου και διενεργείται η ΕΔΕ, στο Τμήμα Γ Πειθαρχικών Διαδικασιών Εκπαιδευτικού Προσωπικού Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και στη Διεύθυνση Παιδείας Ομογενών Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης και Μειονοτικών Σχολείων: “Η αγάπη του για το βιβλίο και τη φιλαναγνωσία αποτελεί την αφετηρία πολλών εξωδιδακτικών δραστηριοτήτων, αξιέπαινων, μη αμοιβόμενων, κοπιαστικών και πολύ χρήσιμων για τις μαθήτριες και τους μαθητές του, τις οποίες ανέπτυξε διαχρονικά στα σχολεία που έχει εργαστεί. Για παράδειγμα, διηύθυνε επί πέντε έτη και λειτούργησε τη σχολική βιβλιοθήκη ΕΠΕΑΕΚ του ΓΕΛ Κ. Ποροΐων, συνέγραψε μεταπτυχιακή εργασία διεξάγοντας έρευνα δράσης στη βιβλιοθήκη αυτή, οργάνωσε σχολικές βιβλιοθήκες και λέσχες ανάγνωσης (στο 2ο ΓΕΛ Καλαμαριάς, στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο Νυρεμβέργης), προσκάλεσε πλήθος συγγραφέων στα σχολεία φέρνοντας σε επαφή τους μαθητές και τις μαθήτριές του με τις ίδιες και τους ίδιους τους δημιουργούς, οργάνωσε δημόσιες εκδηλώσεις με διακεκριμένους συγγραφείς ως ομιλητές για την υπεράσπιση των σχολικών βιβλιοθηκών κ.λπ.“. Τη στήριξή τους έχουν δηλώσει με ψηφίσματα και η Α’, Γ’, Δ’ και Ε΄ ΕΛΜΕ Θεσσαλονίκης, ενώ προστέθηκε χθες και η ΕΛΜΕ Βαυαρίας. Παράλληλα, τη στήριξή τους έχουν δείξει και οι γονείς των μαθητών με επιστολή τους στο σχολείο.
Αυτό που προκαλεί τεράστια απορία είναι καταρχάς το πώς μία και μόνο ανώνυμη καταγγελία μπορεί να οδηγήσει σε ΕΔΕ και δεύτερον, μας κάνει να αναρωτιόμαστε ποια είναι η θέση του βιβλίου και της φιλαναγνωσίας στα σχολεία. Η καταγγελία αναφέρει ότι ο καθηγητής λειτουργούσε προς όφελός του, επιλέγοντας βιβλία φίλων του, ενώ αφήνει να διαφανεί ότι είχε και οικονομικό όφελος από την αγορά των βιβλίων. Όσοι είμαστε στον χώρο του βιβλίου γνωρίζουμε πολύ καλά πως από τότε που ανεστάλη η λειτουργία του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου δεν υπάρχει καμία πολιτική για το τι συμβαίνει με τους δημιουργούς και τους εκδότες και πώς τα βιβλία μπορούν και πρέπει να φτάσουν στα σχολεία και τις βιβλιοθήκες τους. Επίσης, δεν δύναται να γίνει πρόγραμμα φιλαναγνωσίας μέσα σε μία τάξη χωρίς τα παιδιά να έχουν με κάποιον τρόπο διαβάσει εκ των προτέρων τα βιβλία του έχουν προταθεί, έτσι ώστε οι συναντήσεις με τους δημιουργούς να έχουν νόημα.
Επειδή γίνεται αναφορά σε συγκεκριμένο βιβλίο με την καταγγελία ότι βρύθει βρισιών και ανωμαλιών, το Κοσμοδρόμιο είναι ένα βιβλίο που έχει βραβευτεί τόσο με το Κρατικό όσο και με το Βραβείο του περιοδικού Διαβάζω, ενώ έχει αναγραφεί και στους τιμητικούς καταλόγους White Raven της Νεανικής Βιβλιοθήκης του Μονάχου. Πρόκειται για μια σειρά διηγημάτων όπου 21 έφηβοι από 21 σημεία του πλανήτη αφηγούνται τη δική τους ιστορία και μοιράζονται τους λόγους που τα μάτια τους δεν κλείνουν εύκολα το βράδυ (Ιράκ, Αγγλία, Σαχάρα, Αυστραλία, Σομαλία, Ρωσία, Γαλλία, Κίνα, Η.Π.Α., Καζακστάν, Ελ Σαλβαδόρ, Ινδία, Κολομβία, Ελλάδα, Ρουμανία, Σρι Λάνκα, Σιέρα Λεόνε, Ταϊβάν, Ιράν, πρώην Γιουγκοσλαβία, Νέα Ζηλανδία). Ένα βιβλίο που απευθύνεται σε έφηβους, γραμμένο σε πρώτο πρόσωπο και βασισμένο σε αληθινά γεγονότα που δίνει το στίγμα μιας εποχής σφοδρών αλλαγών. Ένα βιβλίο που δεν φοβάται να κλείσει τα μάτια και τα αυτιά και που μάλλον ενόχλησε κάποιους συντηριτικούς κύκλους, με αποτέλεσμα να φτάσουμε στην πρόσφατη ανώνυμη καταγγελία.
Φαίνεται, λοιπόν, πως μπαίνουμε σε μια περίοδο σκοταδισμού, όπου εκπαιδευτικοί διώκονται και καταγγέλονται για τις επιλογές τους, τη διδασκαλία τους και τον τρόπο που φέρνουν το βιβλίο, μέσα από πολύ δύσκολες συνθήκες μέσα στην τάξη. Και όχι μόνο το βιβλίο· ας μην ξεχνάμε το πολύ πρόσφατο περιστατικό με τη δασκάλα που επέλεξε να προβάλλει στην τάξη της τη βραβευμένη μικρού μήκους “Αγόρια στο ντους” και τις όλο και περισσότερες αναφορές για περιστατικά εκφοβισμού, ενώ σε άλλα δήμοσια σχολεία να μπαίνουν και διανέμονται χωρίς πρόβλημα βιβλία αμιγώς θρησκευτικού περιεχομένου, μετά από κάλεσμα Ιερών Αρχιεπισκοπών (περιστατικό που έχει καταγραφεί στην Κρήτη).
Και δυστυχώς δε βάλλεται μόνο το έργο πολλών δασκάλων και καθηγητών, αλλά με περιστατικά σαν τα παραπάνω βάλλεται ο χώρος του βιβλίου και ειδικά του παιδικού που χρόνια τώρα έχει και τον ρόλο της διαμόρφωσης χαρακτήρα και πάνω σε αυτό πατούν πολλοί που δεν θέλουν τα παιδιά να έρχονται σε επαφή με καταστάσεις που τους ξεβολεύουν. Δημιουργείται έτσι η πεποίθηση πως το παιδικό/εφηβικό βιβλίο πρέπει να έχει κανόνες στη θεματολογία και φυσικά να παρέχεται δωρεάν. Αν, λοιπόν, το θέμα είναι αυτό, αν το θέμα είναι καθαρά οικονομικό, τότε οφείλει το κράτος να δημιουργήσει και μια νέα πολιτική για το βιβλίο, που όλα τα παιδιά, ανεξαρτήτως οικονομικής κατάστασης, θα μπορούν – μέσω βιβλιοθηκών, σχολικών ή δημόσιων – να έχουν ανεμπόδιστη πρόσβαση στα βιβλία. Ότι οι δημιουργοί θα μπορούν, ως μέρος της καθημερινής τους δουλειάς, να επισκέπτονται σχολεία και βιβλιοθήκες για να συμμετέχουν σε προγράμματα φιλαναγνωσίας και ότι οι βιβλιοθηκονόμοι και οι δάσκαλοι θα μπορούν και αυτοί ανεμπόδιστα να κάνουν το έργο τους. Μέχρι να γίνει αυτό, είναι αστείο, αν δεν είναι πραγματικά σοκαριστικό, να γίνονται ποινικές διώξεις σε δημόσιους λειτουργούς που από το υστέρημα του χρόνου τους και χάρη στην προσωπική τους αγάπη για το βιβλίο στήνουν βιβλιοθήκες, κάνουν δράσεις και φέρνουν τα παιδιά κοντά στη λογοτεχνία.
