Κείμενο: Μarie Pavlenko
Μετάφραση: Μυρσίνη Γκανά
Εκδόσεις: Διόπτρα
Χρονιά έκδοσης: 2025
Ηλικίες: 15+, 17+
Η Ρίτα είναι ένα κορίτσι 16 χρόνων, που τη βρίσκουμε να φοιτά με υποτροφία στην τελευταία τάξη ενός αξιοσέβαστου ιδιωτικού Λυκείου. Από την αρχή καταλαβαίνουμε ότι κάτι κακό της έχει συμβεί. Όλοι χαρακτήρες που θα συναντήσουμε δίνουν τις δικές τους μαρτυρίες για το ποια είναι η Ρίτα, ο χαρακτήρας της, οι δυσκολίες της και οι σχέσεις της μαζί τους. Καταλήγουν ολοι τους στην ίδια σκέψη. Πώς μπορέσαμε να μην υποψιαστούμε τίποτα; Ο ερωτευμένος Βιγκό, η γλυκιά φίλη Ρομάν, ο αξιόπιστος Τιμούρ, ο καλός κύριος Εμς και η ενδιαφέρουσα Λένα μάς γνωστοποιούν ότι η Ρίτα ήταν φτωχιά, ορφανή, πονεμένη αλλά και τρυφερή, γλυκιά, δυναμική, πανέξυπνη.
Η Μαρί Παβλένκο χτίζει μια σκληρή και ανθρώπινη ιστορία γύρω από τη Ρίτα. Περιδιαβαίνουμε μια ολόκληρη κοινωνία εντός της Γαλλίας, που είναι απολύτως όμως αναγνωρίσιμη και σε μας, τους Έλληνες αναγνώστες. Τα στερεότυπα, ο ρατσισμός, το ανελέητο εφηβικό μπούλινγκ και οι ενήλικες που δεν τολμούν να παρέμβουν, τα πλουσιόπαιδα και τα φτωχόπαιδα, οι ψυχικές διαταραχές, η ελλιπής γονεϊκότητα, όλα είναι εδώ. Και ανάμεσά τους η Ρίτα, ένα κορίτσι που μεγαλώνει πριν την ώρα της και που προσπαθεί να επιστρέψει στην αληθινή της ηλικία, προσφέροντας όσα περισσότερα μπορεί και επιβιώνοντας με ποικίλους τρόπους. Μια κοπέλα ψηλή, εντυπωσιακή, με κόκκινα μαλλιά και πολλές κρυμμένες πληγές.
Η ιστορία δεν είναι, δυστυχώς, κάποιο τρομερό αποκύημα φαντασίας. Είναι μια αληθινή και καθημερινή ιστορία, μέσα στην οποία πολλοί έφηβοι και νέοι θα αναγνωρίσουν εαυτούς και περιβάλλον. Όπως και η ίδια η Ρίτα, που ανακαλύπτει ένα απροσδόκητο αποκούμπι στη Γκρισελίντις Ρεάλ και την ιδιόρρυθμη ζωή και τέχνη της. Όσο διαβάζουμε το βιβλίο, τόσο πιο αναπόφευκτο βλέπουμε να καλπάζει πάνω μας το φινάλε. Οι ήρωες – αφηγητές υπηρετούν εξαιρετικά την αφηγηματική ιδέα και τεχνική της Παβλένκο. Οι ιστορίες τους διαπλέκονται, επιβεβαιώνονται, εμπλουτίζονται και φωτίζουν την πλοκή, αλλά δεν μοιάζουν μεταξύ τους στο ελάχιστο. Η επιτυχία της γραφής έγκειται στο ότι κάθε χαρακτήρας έχει μια μοναδική φωνή, έναν ξεχωριστό τρόπο εξιστόρησης και διαφορετικό ρυθμό και ψυχολογία. Όλοι διακατέχονται από ενοχές, μα όχι στα ίδια σημεία· όλοι βρίθουν από σημαντικές αναμνήσεις, αλλά δεν ταυτίζονται πάντα στις ερμηνείες τους, εκτός από εκείνες που προέκυψαν εκ των υστέρων. Η Παβλένκο πετυχαίνει με μαεστρία και κάτι ακόμα: δίνει νεανικότητα στις φωνές τους χωρίς να καταφεύγει σε φτηνά τερτίπια όπως υπερβολική αργκό, ακραία και φλύαρα συναισθήματα και ανωριμότητα που δε συνάδει με ηλικίες και εμπειρίες μιας και όλοι οι φίλοι πάνω κάτων είναι στα 16 με 18. Οι έφηβοί της είναι αληθινοί άνθρωποι.
Η μετάφραση της Μυρσίνης Γκανά εξαιρετική, ειδικά σε κάποια δύσκολα σημεία, πολιτισμικά στοιχεία και λογοπαίγνια. Απέδωσε τη φρεσκάδα και τον λυρισμό της γραφής της συγγραφέα και δεν πρόδωσε επουδενί τον ρυθμό της αφήγησης. Στα συν και η ωραία έκδοση με το λιτό αλλά δυναμικό εξώφυλλο, που σοφά διατηρήθηκε από το πρωτότυπο γαλλικό.
To “Ρίτα” είναι ένα βιβλίο που διαβάζεται από ώριμους, σκεπτόμενους εφήβους και νεαρούς ενήλικες. Προβληματίζει και θέτει ερωτήματα δίχως να γρονθοκοπεί με συναισθηματισμούς και διδακτισμούς, πλαισιώνοντας και στηρίζοντας με ωραίο, αληθινό τρόπο τη νέα γενιά, χωρίς να την ενοχοποιεί. Όπως λέει και η Ρίτα: “Οι γνωστές μαλακίες, οι τόσο συνηθισμένες, που οι ενήλικες ακόμα αρνούνται να δουν”.
