Η Άννα Γκουτζουρή είναι η μοναδική δημιουργός στην Ελλάδα που ασχολείται με το κομμάτι των popup books, των χαρτονέ βιβλίων με κινούμενα και αποσπώμενα μέρη που απευθύνονται σε βρέφη και πολύ μικρά σε ηλικία παιδιά. Έχει δημιουργήσει για τις εκδόσεις Παπαδόπουλος τις σειρές “Η μικρή μου μυθολογία”, “Ο μικρός μου Αίσωπος” και “Όταν αισθάνομαι…”, καθώς και μερικούς ανεξάρτητους τίτλους για το 1821 και τα Χριστούγεννα. Εκτός από τους παραπάνω τίτλους που μπορούμε να βρούμε στα ελληνικά βιβλιοπωλεία, η Αννα συνεργάζεται και με εκδότες του εξωτερικού, για τους οποίους σχεδιάζει βιβλία για πολύ μικρά παιδιά.
Οι σπουδές της στο τμήμα Πολιτικών Έργων Υποδομής της Σχολής Τεχνολογικών Εφαρμογών Θεσσαλονίκης και το πτυχίο της από το τμήμα Αρχιτεκτόνων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, καθώς και η επαγγελματική της ενασχόλησή με την αρχιτεκτονική έπαιξαν σημαντικό ρόλο στον τρόπο που δημιουργεί τα popup και board books.
Αφορμή για να μάθουμε περισσότερα για τα board books που σχεδιάζει ήταν όχι μόνο τα βιβλία που δημιουργεί για τις εκδόσεις Παπαδόπουλος και για ξένους εκδότες, αλλά η απορία μας πώς τελικά δημιουργούνται τα χαρτονέ βιβλία με αποσπώμενα και κινούμενα μέρη, ποια είναι η δημιουργική και τεχνική διαδικασία πίσω από το τελικό προϊόν; Δίνουμε τον λόγο στην ίδια τη δημιουργό, η οποία μας εξηγεί βήμα-βήμα πώς από την ιδέα φτάνουμε στο βιβλίο.
Η ενασχόλησή μου με τα χαρτονένια ή αλλιώς board books ήταν το επόμενο βήμα αφού προηγουμένως είχα σχεδιάσει δυο popup βιβλία, «Την περιπέτεια της γραμμής» και «Ο Σιζού στο σχολείο», τα οποία κυκλοφορούν στην Κίνα. Τα βιβλία popup είναι ειδικοί τύποι βιβλίων που περιλαμβάνουν κινούμενα και αναδυόμενα μέρη, δημιουργώντας εντυπωσιακές εικόνες στις τρεις διαστάσεις. Αυτά τα βιβλία συχνά είναι πολύ εκλεπτυσμένα κατασκευαστικά και απαιτούν προσοχή κατά τη χρήση, καθώς οι μηχανισμοί τους μπορεί να είναι ευαίσθητοι. Συνεπώς, ενώ προσφέρουν μια μοναδική εμπειρία ανάγνωσης, ενθαρρύνοντας τη φαντασία και το ενδιαφέρον του αναγνώστη, η χρήση λεπτού χαρτιού και ευαίσθητων μηχανισμών στη χρήση, τα καθιστούν κατάλληλα για παιδιά μεγαλύτερων ηλικιών.
Θέλοντας λοιπόν συνεχίσω να σχεδιάζω βιβλία τα οποία ενισχύουν τη φαντασία και τον διάλογο, ενθαρρύνοντας την ενασχόληση των παιδιών με το βιβλίο, κατέφυγα στο σχεδιασμό των board books, τα οποία είναι κατάλληλα για μωρά και νήπια.
Η χρήση χαρτονιού και στιβαρής σύνδεσης μεταξύ των λιγοστών σελίδων (συνήθως αποτελούνται από 4-5 σαλόνια) τα καθιστά ιδανικά για τα μικρά παιδιά που ενδιαφέρονται μεν για τα βιβλία, αλλά έχουν ακόμα περιορισμένη προσοχή. Επίσης, το ελάχιστο κείμενο και ο συνδυασμός μηχανισμών, βοηθούν στην ανάπτυξη των οπτικών και γλωσσικών δεξιοτήτων των παιδιών.
Η ανάγκη να προσφέρω στα παιδιά εκπαιδευτικά και διασκεδαστικά βιβλία που παράλληλα ενισχύουν τη δημιουργικότητα, τη φαντασία και το παιχνίδι, με οδήγησε στην απόφαση να δημιουργήσω αυτού του είδους τα βιβλία. Τα θέματα που με απασχολούν έχουν να κάνουν με τα ζώα, τη φύση, τις πρώτες λέξεις κλπ. Θέματα τα οποία αρέσουν σε αυτές τις ηλικίες, είναι κατανοητά και αναγνωρίσιμα, ώστε να ενισχύσω ακόμη περισσότερο το στοιχείο της έκπληξης με τη χρήση των μηχανισμών.
Εδώ θα πρέπει να αναφέρω τη σύμπτωση- συγχρονικότητα, που συνέβη, όταν άρχισα να σχεδιάζω τα πρώτα προσωπικά μου board books. Οι εκδόσεις Παπαδόπουλος θέλησαν να κάνουν κάτι καινοτόμο για τα ελληνικά δεδομένα. Να είναι οι πρώτοι Έλληνες εκδότες που θα δημιουργήσουν-εκδώσουν μια σειρά από board books, με ελληνική θεματολογία (μυθολογία και μύθοι του Αισώπου), από Έλληνα δημιουργό. Έτσι, κάπως ξεκίνησε το ταξίδι μου με τη δημιουργία της Μικρής μου μυθολογίας και του Μικρού μου Αίσωπου, ένα ταξίδι στον κόσμο της φαντασίας και της μάθησης για τα παιδιά, φτιαγμένο με αγάπη και μεράκι και συνοδοιπόρους τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος. Το οποίο συνεχίζεται με την τελευταία μας σειρά «Όταν αισθάνομαι….» και πραγματεύεται τα πρώτα συναισθήματα (αγάπη, φόβο, χαρά, θυμό).
Η δημιουργική διαδικασία, από το σχέδιο στην πραγματικότητα, δεν είναι πάντα εύκολη. Η εύρεση των κατάλληλων θεμάτων που να είναι ενδιαφέροντα και εκπαιδευτικά απαιτήσει δημιουργικότητα και έρευνα, ενώ η ανάγκη για ειδικές υλικές και τεχνικές δεξιότητες μπορεί να αποτελέσει πρόκληση. Ευτυχώς, οι γνώσεις που αποκόμισα στα χρόνια των σπουδών μου ως αρχιτέκτονας και η ενασχόλησή μου με το επάγγελμα με έχει βοηθήσει να ξεπεράσω πολλά από τα εμπόδια που συνάντησα στην πορεία μου. Είτε στο σχεδιαστικό, είτε στο κατασκευαστικό κομμάτι.
Η διαδικασία ξεκινά από τη σύλληψη της ιδέας του μηχανισμού και πώς μπορεί αυτός να εξυπηρετεί το κείμενο, αλλά ταυτόχρονα να λειτουργήσει σωστά σε κάθε στάδιο. Τι εννοώ με αυτό; Αρχικά πρέπει να σκεφτώ ποιο είδος μηχανισμού με εξυπηρετεί καλύτερα (ροδέλα, κινούμενα μέρη, αν ναι, σε ποια κατεύθυνση κλπ). Στη συνέχεια προχωρώ στο σχέδιο, είτε ψηφιακά, είτε με το χέρι. Συνήθως, είναι βήματα τα οποία εναλλάσσονται μέχρι να καταλήξω σε αυτό που επιθυμώ. Οι δοκιμές που μπορεί να κάνω ποικίλουν σε αριθμό, ανάλογα με την έμπνευση που μπορεί να έχω κάθε φορά. Έχει τύχει να ξεκινήσω με κινούμενο μηχανισμό προς τα δεξιά και επειδή δεν με ικανοποιούσε το αποτέλεσμα να αλλάξω κατεύθυνση, τροποποιώντας τελικά και την αρχική σύνθεση του σαλονιού. Στη συνέχεια, αφού ετοιμάσω ένα πρωτόλειο χαρτονένιο δείγμα, σχεδιάζω τον εκάστοτε μηχανισμό και τα κοπτικά-παράθυρα μέσα στα οποία θα εναλλάσσεται η εικονογράφηση. Αυτό τα σχέδια στέλνονται για έγκριση στον κατασκευαστή, γίνονται οι απαιτούμενες αλλαγές και καταλήγουμε στους τελικούς μηχανισμούς.
Το μικρό μέγεθος που έχουν συνήθως αυτού του είδους τα βιβλία, 18x18cm, από μόνο του αποτελεί τρομερό περιορισμό, διότι πρέπει να σχεδιάζεις με ακρίβεια χιλιοστού και να προβλέπεις πώς θα μεταβάλλεται ένα σχέδιο σε τρία διαφορετικά επίπεδα και προς όλες τις κατευθύνσεις. Γι’ αυτό το λόγο χρησιμοποιώ σκίτσα στο χέρι ή ψηφιακά τα οποία με βοηθούν να έχω μια βασική ιδέα για το τι θέλω να απεικονίσω και πως αυτή θα μεταβάλλεται όταν κινείται ο μηχανισμός. Αυτά τα σκίτσα αποτελούν και τη βάση πάνω στην οποία θα δημιουργήσω και την τελική εικονογράφηση. Η σύνθεση, οι χαρακτήρες, οι λεπτομερείς, τα χρώματα και οι υφές έρχονται να συμπληρώσουν το τελικό αποτέλεσμα.
Ένα χειροποίητο εκτυπωμένο δείγμα (dummy) αποτελεί τον τελευταίο έλεγχο, προτού σταλεί το υλικό για παραγωγή στην Κίνα, όπου συχνά μεσολαβούν και άλλες διορθώσεις μέχρι να καταλήξουμε να έχουμε το τελικό βιβλίο που κυκλοφορεί.
Η δημιουργία λοιπόν των board books, αποτελεί ένα μοναδικό και δημιουργικό ταξίδι που εμπεριέχει πολλές προκλήσεις και στάδια, αλλά σε ανταμείβει με τη μαγεία που κρύβουν στις σελίδες τους.
