H Anna James είναι δημοσιογράφος και βιβλιοκριτικός* που το 2018 είδε το πρώτο της βιβλίο για παιδιά να κυκλοφορεί από τον εκδοτικό HarperCollins. Στα τέλη της επόμενης χρονιάς, το βιβλίο της «Η Ματίλντα και οι Βιβλιοπεριπλανητές» κυκλοφόρησε και στα ελληνικά, ενώ είναι έτοιμο να κυκλοφορήσει και το δεύτερο βιβλίο της πολυαγαπημένης πλέον σειράς «Βιβλιοπωλείο Πέτζις και Σία». Λίγο πριν το «Η Ματίλντα και τα Χαμένα Παραμύθια» βρεθεί στις προθήκες των ελληνικών βιβλιοπωλείων, η Κόκκινη Αλεπού μίλησε με τη Βρετανή συγγραφέα για τη Ματίλντα, την ηρωίδα των βιβλίων της, τις βιβλιοπεριπλανήσεις, την παιδική λογοτεχνία, τη σημασία των βιβλιοθηκών και τα αγαπημένα της βιβλιοπωλεία.
Μιλήστε μας για τη σειρά «Βιβλιοπωλείο Πέιτζις και Σία». Πώς προέκυψε η ιδέα των βιβλιοπεριπλανητών;
Υπάρχουν πολλά νήματα που ενώνονται και υφαίνουν μια ιστορία, δεν μπορώ όμως να πιάσω την άκρη τους και να θυμηθώ ακριβώς από πού ξεκίνησε αυτή η ιδέα της περιπλάνησης μέσα στις σελίδες των βιβλίων. Όμως ένα μεγάλο κομμάτι της έμπνευσης ήρθε από την Αννα Σίρλεϊ (την πρωταγωνίστρια του βιβλίου της Λούσι-Μοντ Μοντγκόμερι, «Αννα των Αγρών») και τι θα της έλεγα αν είχα την ευκαιρία να τη συναντήσω από κοντά. Για καιρό παίδευα στο κεφάλι μου μια ιστορία με έναν μυθιστορηματικό χαρακτήρα και μια σειρά παλιών βιβλίων μέσα σ’ ένα βιβλιοπωλείο. Είχα καιρό να γράψω και κάποια στιγμή κλίκαρε κάτι μέσα μου και μπορούσα πλέον να δω μπροστά μου το 11χρονο αυτό κορίτσι να κάθεται μέσα σ΄ ένα βιβλιοπωλείο και να μιλάει με την Αννα των Αγρών. Και αυτό ήταν! Δεν είχα στο μυαλό μου από την αρχή ότι θα γινόταν σειρά, όταν όμως άρχισα να στέλνω στους εκδοτικούς οίκους αντίτυπα του χειρόγραφου, όλοι όσοι μίλησα μου είπαν ότι το καλύτερο θα ήταν να υπάρξουν συνέχειες. Και η αλήθεια είναι πως είναι υπέροχο να έχεις τον χώρο και τον χρόνο να μπορείς να αναπτύξεις την ιστορία και τους χαρακτήρες σου.
«Αννα των αγρών», «Το νησί των θησαυρών», «Η Αλίκη στη Χώρα των θαυμάτων» είναι μερικά μόνο απο τα βιβλία που αναφέρονται στο πρώτο βιβλίο σας. Γιατί αυτά;
Τα βιβλία που χρησιμοποιώ στην πλοκή της πρώτης ιστορίας της Ματίλντα είναι αυτά που αγαπώ και ξεχωρίζω και που λίγο-πολύ τα ξέρουμε όλοι. Επίσης είναι αυτά που «κούμπωσαν» καλύτερα με την πλοκή της ιστορίας μου. Και για πρακτικούς λόγους, έπρεπε να είναι βιβλία που δεν έχουν πνευματικά δικαιώματα. Όπως ανέφερα και παραπάνω, η «Αννα των αγρών» είναι ένα πολύ αγαπημένο μου παιδικό βιβλίο, οπότε ήξερα από την αρχή ότι ήθελα να το συμπεριλάβω. Η «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων» χρησιμοποιήθηκε γιατί όλοι γνωρίζουμε την ιστορία, είτε μέσα από τις εκατοντάδες εκδόσεις που έχουν κυκλοφορήσει ως σήμερα, είτε μέσα από τις κινηματογραφικές μεταφορές. Η σκηνή με το πάρτι του Τρελοκαπελά είναι μια από τις πιο αστείες και μια από τις πλέον αναγνωρίσιμες σκηνές στην ιστορία της κλασικής παιδικής λογοτεχνίας. Αυτό σημαίνει ότι όταν η Ματίλντα βιβλιοπεριπλανιέται για πρώτη φορά, εγώ ως συγγραφέας δεν χρειάζεται να εξηγήσω στους αναγνώστες το σκηνικό του πάρτι, γιατί όλοι το γνωρίζουν, οπότε μπορώ να δώσω βάρος στο να εξηγήσω τι είναι η βιβλιοπεριπλάνηση και γιατί είναι τόσο μαγική.
Στα ελληνικά έχει κυκλοφορήσει το πρώτο βιβλίο της σειράς και πολύ σύντομα αναμένεται και το δεύτερο. Θα θέλατε να πείτε εσείς στους Ελληνες αναγνώστες σας λίγα λόγια για τη δεύτερη περιπέτεια της Ματίλντα;
Φυσικά! Το δεύτερο βιβλίο μεταφέρει την Τίλλυ (χαϊδευτικό του Ματίλντα) και τον φίλο της τον Όσκαρ στο Παρίσι, εκεί που μένει ο μπαμπάς του Όσκαρ. Οσο μένουν εκεί, τα δύο παιδιά θα βιβλιοπεριπλανηθούν στον κόσμο των παραμυθιών και θα ανακαλύψουν ότι είναι ένα ιδιαιτέρως επικίνδυνο περιβάλλον για βιβλιοπεριπλανητές, καθώς τα παραμύθια είναι βαθιά ριζωμένα στην προφορική παράδοση και υπάρχουν τόσες πολλές και διαφορετικές εκδοχές τους, που εύκολα μπορεί κανείς να χαθεί. Οταν όμως θα βρεθούν μέσα σ’αυτά, θα καταλάβουν ότι κάτι πάει πολύ στραβά και ότι το Βιβλίο της Μαγείας έχει κλαπή…
Το κεντρικό σκηνικό της πλοκής της ιστορίας της Τίλλυ είναι το βιβλιοπωλείο που διατηρούν οι παππούδες της, το «Πέιτζις και Σία». Τι είναι αυτό που σας κάνει να αγαπάτε τα βιβλιοπωλεία τόσο πολύ που να τα βάλετε στην ιστορία σας και ποιο είναι το δικό σας πιο αγαπημένο βιβλιοπωλείο στον κόσμο;
Το «Πέιτζις και Σία» είναι συνδυασμός μερικών από τα πιο αγαπημένα μου βιβλιοπωλεία και το πώς θα ήθελα να μοιάζει το δικό μου βιβλιοπωλείο, αν είχα. Το αγαπάω πολύ το Πέιτζις και Σία και θα ήθελα να ήταν πραγματικό! Και ναι, φυσικά λατρεύω τα βιβλιοπωλεία και την αίσθηση που έχεις κάθε φορά που τα επισκέπτεσαι, ότι θα βρεις εκείνο το βιβλίο που δεν θα το έχεις ξανακούσει ποτέ ως τώρα και που μπορεί να γίνει το καινούριο σου αγαπημένο ή που θα σε άλλαξει με κάποιον τρόπο. Είναι αυτή η αίσθηση των ανεξάντλητων πιθανοτήτων που με κάνει να τα λατρεύω. Τώρα, ως προς το κομμάτι της ερώτησης για τα πιο αγαπημένα μου βιβλιοπωλεία, νομίζω είναι αδύνατο να ξεχωρίσω μόνο ένα, οπότε θ’ αναφέρω μερικά από τα πιο αγαπημένα μου, όπως το Toppings & Co, ειδικά αυτό του Εδιμβούργου, που είναι ότι πιο κοντινό στο πώς φανταζόμουν το Πέιτζις και Σία, παρά το γεγονός ότι δεν υπήρχε όταν εγώ έγραψα το βιβλίο. Σίγουρα, το Waterstones στο Newcastle, το οποίο ήταν το βιβλιοπωλείο των παιδικών μου χρόνων, το Barter Books στο Alnwick, το McIntyre’s στη Βόρεια Καρολίνα στις ΗΠΑ North Carolina, το Muswell Hill Children’s Bookshop στο Λονδίνο και φυσικά το Shakespeare & Co στο Παρίσι! Οσο ήμουν σε περιοδεία στην Αμερική για την προώθηση των βιβλίων μου, επισκέφτηκα κάποια μαγαζιά και δανείστηκα στοιχεία τους, τα οποία θα ανακαλύψετε στο τρίτο βιβλίο της σειράς!
Τι ήταν αυτό που σας έκανε να ασχοληθείτε με την παιδική λογοτεχνία;
Νομίζω πως τα βιβλία που με διαμόρφωσαν σ’ αυτό που είμαι σήμερα, ήταν αυτά που διάβασα μικρή. Τα βιβλία που διαβάζεις μικρός γίνονται κομμάτι του εαυτού σου, κάτι που δεν μπορούν να κάνουν τα βιβλία που διαβάζεις ως ενήλικας. Πάντα μου άρεσε να διαβάζω βιβλία για παιδιά και ναι, διαβάζω ακόμα και τώρα παιδική λογοτεχνία και τη θεωρώ πολύ σημαντική. Η ενασχόλησή μου με το είδος δεν ήταν όμως συνειδητή επιλογή. Θέλω πολύ να γράψω και για άλλες ηλικίες, όμως η ιδέα της Τίλλυ ήταν εκεί και μου φάνηκε πως ταίριαζε περισσότερο σε παιδιά.
Τι ήρθε πρώτη: η δημοσιογραφία ή η λογοτεχνία;
Επαγγελματικά μιλώντας, πρώτα ήρθε η δημοσιογραφία. Ξεκινήσα να δουλεύω ως επαγγελματίας δημοσιογράφος όταν μπήκα στην ομάδα του περιοδικού The Bookseller το 2014. Για μένα η δημοσιογραφία είναι κάτι που μου προσφέρει δημιουργική ικανοποίηση. Δεν νομίζω ν’ αφήσω ποτέ τη δημοσιογραφία, ειδικά το κομμάτι των συνεντεύξεων, που αγαπώ πολύ. Ξεκίνησα να γράφω λογοτεχνία όταν ξεκίνησα να γράφω το πρώτο βιβλίο της σειράς «Βιβλιοπωλείο Πέιτζις και Σία». Μου είναι όμως αδ;yνατο να διαλέξω ανάμεσα σε αυτά τα δύο, γιατί αισθάνομαι ότι το ένα συμπληρώνει το άλλο. Αγαπώ διαφορετικά στοιχεία στην κάθε μου ιδιότητα και θέλω πολύ να συνεχίσω να κάνω και τα δύο.
Σε παλιότερη συνέντευξή σας έχετε αναφέρει πόσο τυχερή ήσασταν που στα σχολεία που φοιτήσατε υπήρχαν βιβλιοθήκες, ενώ ότι κι εσείς υπήρξατε υπεύθυνη βιβλιοθήκης. Ποιος θεωρείτε πως είναι ο ρόλος των βιβλιοθηκών και πώς αυτές μπορούν να αλλάξουν τη ζωή των παιδιών; Τι ήταν αυτό που σας έκανε να αναζητήσετε δουλειά σε μία βιβλιοθήκη;
Ήμουν πολύ τυχερή που σε όλα τα σχολεία στα οποία φοιτησα υπήρχαν βιβλιοθήκες, ενώ υπήρχε και κοντά στο σπίτι μου μια μικρή, αλλά πολύ καλά ενημερωμένη, δημόσια βιβλιοθήκη στην οποία πήγαινα κάθε εβδομάδα. Οπότε έχω προσωπική άποψη για τον τρόπο με τον οποίο οι βιβλιοθήκες και οι βιβλιοθηκονόμοι επηρεάζουν τη ζωή των παιδιών που μεγαλώνουν διαβάζοντας και μαθαίνοντας. Μάλιστα, κόντεψα να πιάσω δουλειά στα Εθνικά Αρχεία της Βρετανίας – έχω άλλωστε πτυχίο Ιστορίας- αλλά την τελευταία στιγμή αποφάσισα ότι οι βιβλιοθήκες μου ταιριάζουν καλύτερα, έχοντας στο μυαλό μου τις δημόσιες και σχολικές βιβλιοθήκες. Ηθελα κάτι που να έχει άμεση σχέση με το διάβασμα και τη λογοτεχνία. Εκανα το μεταπτυχιακό μου πάνω στην Επιστήμη των Βιβλιοθηκών και άρχισα να δουλεύω σε σχολεία. Οι βιβλιοθήκες είναι πολύ σημαντικές, ειδικά αυτές που βρίσκονται στα σχολεία. Αποτελούν όχι μόνο ένα ασφαλές καταφύγιο, αλλά και ένα σημείο πρόσβασης στη γνώση και την πληροφορία, ένα μέρος όπου όλα τα παιδιά είναι ίσα, ανεξάρτητα από το κοινωνικο-οικονομικό στάτους των οικογενειών τους. Έβλεπα ξανά και ξανά τη θετική επίδραση που είχαν οι βιβλιοθήκες στα παιδιά, στην αυτοπεποίθησή τους, στην μαθησιακή τους ανάπτυξη, στη σχέση που έμαθαν να έχουν με τα βιβλία και την ανάγνωση για ψυχαγωγία. Στενοχωρήθηκα που έφυγα, αλλά αγάπησα κάθε στιγμή εκεί. Δεν έψαχνα εντατικά για νέα δουλειά, αλλά όταν είδα την αγγελία στο The Bookseller, θεώρησα ότι είναι η κατάλληλη δουλειά για μένα και έστειλα αμέσως αίτηση. Δεν θεωρούσα ότι θα την πάρω τη θέση, αλλά την πήρα και ξεκίνησε η πορεία μου ως δημοσιογράφος στον χώρο του βιβλίου.
Σε τι ηλικία ξεκινήσατε να διαβάζετε μόνη σας και ποια είναι η πιο ζωντανή ανάμνηση από εκείνη την εποχή;
Δεν μπορώ να θυμηθώ ακριβώς πότε ξεκίνησα να διαβάζω μόνη μου, αλλά έχω μια πολύ ζωντανή ανάμνηση πότε συνειδητοποίησα ότι μπορώ να διαβάζω από μέσα μου. Θυμάμαι πως ήμουν σπίτι, πήγαινα ακόμα Δημοτικό κι ήμουν άρρωστη με ανεμοβλογιά και η μαμά μου μού διάβαζε δυνατά. Κάποια στιγμή χρειάστηκε να φύγει από δίπλα μου για να σηκώσει το τηλέφωνο και μου είπε να περιμένω, πως θα γυρίσει να συνεχίσουμε το διάβασμα. Τότε της είπα ότι δεν χρειάζεται, γιατί μπορώ να διαβάζω στο κεφάλι μου. Ηταν απίστευτο, γιατί ούτε εκείνη είχε καταλάβει ότι μπορώ να το κάνω, ούτε εγώ είχα συνειδητοποιήσει πόσο μεγάλο βήμα είχα κάνει.
Θυμάστε ποιο ήταν εκείνο το βιβλίο που σας έκανε να χαθείτε στις σελίδες του, όπως κάνει η Τίλλυ;
Είναι τόσα πολλά! Ακόμα βρίσκω βιβλία που με κάνουν να χάνομαι στις σελίδες τους. Η «Αννα των αγρών» ήταν σίγουρα ένα από τα πρώτα. Ακόμα μία ανάμνηση που έχω, κι έχει να κάνει με τη μητέρα μου, είναι ότι το συγκεκριμένο βιβλίο το διάβασα κάτω από το πάπλωμά μου με έναν φακό, όταν υποτίθεται ότι έπρεπε ήδη να κοιμάμαι. Όταν μπήκε η μητέρα μου στο δωμάτιό μου για να μου πει πως ήταν ώρα για ύπνο, είδε πόσο απορροφημένη ήμουν και με άφησε να το τελειώσω. Την ίδια επιρροή πάνω μου έχουν τα βιβλία της Diana Wynne Jones.
Ποιος είναι ο πιο αγαπημένος σας χαρακτήρας λογοτεχνικού βιβλίου;
Δύσκολo να διαλέξω! Αν και πάντα θα επιστρέφω στην «Άννα των αγρών», νομίζω πως όσο συχνά αναφέρω εκείνη, τόσο συχνά αναφέρω και τη Λίρα από την «Τριλογία του κόσμου» του Philip Pullman. Το κουράγιο της, η συμπόνια για τους άλλους και η αποφασιστικότητά της να υψώσει το ανάστημά της και σταθεί δίπλα σε ό,τι εκείνη θεωρεί δίκαιο ήταν πραγματικά πηγή έμπνευσης για μένα όταν ήμουν στην εφηβεία.
Θα υπάρξουν κι άλλα βιβλία με την Τίλλυ και τον Οσκαρ, πέρα από τα τρία που υπάρχουν ήδη;
Ναι! Η ιστορία της Τίλλυ τελειώνει στο τρίτο βιβλίο, όμως γράφω ήδη το τέταρτο της σειράς, στο οποίο τον βασικό πρωταγωνιστή θα γνωρίσετε στο τρίτο βιβλίο. Η Τίλλυ και το Πέιτζις και Σία όμως παραμένουν κομμάτι της ιστορίας.
Η σειρά «Βιβλιοπωλείο Πέιτζις και Σία» κυκλοφορούν σε μετάφραση Αργυρώς Πιπίνη από τις εκδόσεις Διόπτρα. Το δευτερο βιβλίο «Η Ματίλντα και τα Χαμένα Παραμύθια» θα κυκλοφορήσει την Τετάρτη 27 Ιανουαρίου. Διαβάστε εδώ τα δύο πρώτα κεφάλαια.
Διαβάστε εδώ την κριτική για το πρώτο βιβλίο «Η Ματίλντα και οι Βιβλιοπεριπλανητές».
*Κείμενα της Anna James, εκτός από το The Bookseller, έχουν δημοσιευτεί στο βρετανικό γυναικείο περιοδικό Elle, στο online περιοδικό The Pool, στους LA Times, στους Financial Times και στον Independent. Εκτός από τα κείμενα που γράφει, διατηρούσε για πολλά χρόνια κανάλι στο Youtube, το A Case For Books. Παράλληλα, διοργανώνει βιβλιοφιλικές εκδηλώσεις και είναι συνιδρύτρια του YA Salon στο Λονδίνο. Στα social media θα τη βρείτε στο Τwitter.
