Από την εικονογράφηση του βιβλίου Women in Science: 50 Fearless Pioneers Who Changed the World της Rachel Ignotofsky
Οι παγκόσμιες ημέρες υπάρχουν για να μας υπενθυμίζουν κάτι, χωρίς απαραίτητα να χρειάζεται να τις γιορτάσουμε. Ειδικά η σημερινή παγκόσμια ημέρα θα έπρεπε να λειτουργεί σαν καμπανάκι για να σκεφτούμε τι έχει αλλάξει στις ζωές των γυναικών από το 1909, όταν για πρώτη φορά στην ιστορία εργάτριες βγήκαν τους δρόμους της Νέας Υόρκης για να διαμαρτυρηθούν για τους μισθούς τους και τις συνθήκες δουλειάς.
Από τότε μέχρι τώρα έχουν αλλάξει πολλά, είναι αλήθεια. Ή έτσι πιστεύαμε. Μπορεί οι γυναίκες να έχουν πλέον το δικαίωμα της ψήφου, όμως η θέση τους στην εκπαίδευση και στην αγορά εργασίας δεν είναι αυτονόητη σε όλα τα μέρη του κόσμου, ενώ ακόμα και στον προηγμένο δυτικό κόσμο οι ανισότητες σε σχέση με το άλλο φύλο είναι φανερές αν όχι κραυγαλέες. Τρανταχτό παράδειγμα για την κατάσταση που επικρατεί ακόμα και στην «πολιτισμένη» Ε.Ε. που ηγείται παγκοσμίως σε θέματα ισότητας των φύλων, είναι η ομιλία του ευρωβουλευτή της Πολωνίας, Γιάνους Κόρβιν-Μίκε, που ούτε λίγο ούτε πολύ χαρακτήρισε τις γυναίκες υποδέεστερα όντα. Δυστυχώς, δεν είναι ο μόνος.
Και αν μια τέτοια συμπεριφορά, μια τέτοια δημόσια ομιλία θεωρείται απαράδεκτη και εγείρει διαμαρτυρίες, τί γίνεται με τα πρότυπα που περνάμε εμείς σαν γονείς στα παιδιά μας; Πόσες φορές αγοράσαμε κουζινικά στο τρίχρονο αγόρι μας ή ένα παιχνίδι μικροσκόπιο για ένα πεντάχρονο κοριτσάκι; Γιατί; Δεν μαγειρεύουν οι άντρες; Η πλειοψηφία των σπουδαιότερων σεφ είναι άντρες, ενώ εκατοντάδες γυναίκες φιγουράρουν στις λίστες με τις πιο σημαντικές επιστήμονες και γιατρούς του κόσμου.
Και ας ξεφύγουμε λίγο από τα παιχνίδια – τι γίνεται με τα παιδικά βιβλία; Πριν καιρό είχε πέσει στα χέρια μου μία καταπλητική έκδοση για τη ζωή και το έργο του σπουδαίου Ζακ Ιβ Κουστό, εικονογραφημένο μοναδικά από τα μαγικά πινέλα του Ερίκ Πιμπαρέτ (δυστυχώς, το βιβλίο δεν κυκλοφορεί στα ελληνικά), για έναν σπουδαίο επιστήμονα και τη ζωή του. Τότε ακριβώς γεννήθηκε η απορία: μα δεν υπάρχουν αντίστοιχα βιβλία για σπουδαίες γυναίκες; Μία πολύ γρήγορη αναζήτηση σε εκδοτικούς οίκους και μεγάλα βιβλιοπωλεία στην Ελλάδα μου αποκάλυψε ένα τεράστιο πρόβλημα: τα περισσότερα παιδικά βιβλία έχουν δύο ειδών ήρωες: ή πριγκίπισσες ή υπερήρωες. Οk, προφανώς και γενικεύω λίγο το φαινόμενο και αυτό γίνεται για να τονίσω το πρόβλημα. Στα παιδιά μας επιλέγουμε ακόμα και εμείς οι ίδιοι να διαβάσουμε στα μεν κορίτσια ιστορίες για βασιλοπούλες και ανυπεράσπιστα πλάσματα και στα δε αγόρια ιστορίες για θαρραλέους καπετάνιους και ατρόμητους εξερευνητές. Που πήγαν οι θαρραλέες εξερευνήτριες; Που είναι η Τζέιν Γκούντολ; Που είναι η Μαρί Κιουρί; Μα που πήγε η Κοκό Σανέλ; Που πήγαν τα γυναικεία μας πρότυπα που εμείς ως ενήλικες βρωντοφωνάζουμε, αλλά στα παιδιά μας δίνουμε να διαβάσουν ιστοριούλες «και ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλυτερα;»
Προφανώς, δεν έχουμε και το υλικό για να υποστηρίξουμε τη θέλησή μας να δώσουμε διαφορετικά πρότυπα στα παιδιά. Εχετε δει πουθενά σε ελληνικό βιβλιοπωλείο ένα έστω εικονογραφημένο βιβλίο για την Κιουρί που να απευθύνεται σε παιδιά 5-6 χρόνων; Εγώ όχι. Και ακριβώς αυτό, η έλλειψη «εργαλείων», στάθηκε η αφορμή για μια μίνι-έρευνα. Αυτή και το βιβλίο Goodnights Stories For Rebel Girls των Elena Favilli και Francesca Cavallo, που εκδόθηκε με τη βοήθεια μιας καμπάνιας στο Kickstarter και περιλαμβάνει 100 εικονογραφημένα παραμύθια, 100 ιστορίες διακεκριμένων γυναικών, που άλλαξαν τον κόσμο.
Κάποιοι θα πουν, γιατί να χαρακτηρίσουμε ένα κοριτσάκι «επαναστάτρια» αν αυτό που θα επιλέξει να κάνει στη ζωή του είναι κάτι διαφορετικό; Να γίνει, ας πούμε, αστροναύτης ή γεωργός ή πυρηνική φυσικός ή εκπρόσωπος σε μία βουλή. Για να μην την χαρακτηρίσουμε επαναστάτρια, θα πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε, τον τρόπο που ενεργούμε και τον τρόπο που συμπεριφερόμαστε μπροστά στα παιδιά μας. Εμείς είμαστε τα παραδείγματά τους. Εμείς και οι ιστορίες που τους διαβάζουμε.
Εδώ λοιπόν θα βρείτε μια λίστα με βιβλία που δεν κυκλοφορούν στα ελληνικά (δυστυχώς) και που αφηγούνται στα παιδιά ιστορίες αξιοθαύμαστων γυναικών, που κατέριψαν μετά από πολύ σκληρό αγώνα τις κραταιές αντιλήψεις περί γυναικείου φύλου και σκαρφάλωσαν στο πιο ψηλό σκαλί, που έκαναν τη ζωή τους παράδειγμα όχι μόνο για τα σημερινά κορίτσια αλλά και για τα αγόρια που θέλουν να κατακτήσουν τον κόσμο και κάποτε θα γίνουν γονείς παιδιών που θα θελήσουν να κατακτήσουν τον κόσμο. Γιατί μπορούν.
Goodnight Stories for Rebel Girls – Elena Favilli & Francesca Cavallo
Εκατό γυναίκες που άφησαν το σημάδι τους στον κόσμο, από την νεαρή Μαλάλα που παλεύει για το δικαίωμα των κοριτσιών στη μόρφωση ως την Μισέλ Ομπάμα, τις τενίστριες αδερφές Γουίλιαμς και τη Μαρί Κιουρί, εικονογραφημένο μοναδικά από εξήντα διαφορετικούς εικονογράφους. Το βιβλίο αυτό χρηματοδοτήθηκε μέσα από την αντίστοιχη καμπάνια στο Kickstarter και έχει πουλήσεις χιλιάδες αντίτυπα στο εξωτερικό.
Little people, Big Dreams.
Σειρά παιδικών εικονογραφημένων βιβλίων που κυκλοφορεί από την Quarto Books και περιλαμβάνει εννιά εικονογραφημένα βιβλία για μικρά παιδιά με τις ιστορίες των Coco Chanel (σχεδιάστρια μόδας), Maya Angelou (συγγραφέας), Marie Curie (επιστήμονας, η πρώτη γυναίκα που πήρε Νόμπελ), Amelia Earhart (η πρώτη γυναίκα που διέσχισε μόνη της με αεροπλάνο τον Ατλαντικό), Αgatha Cristie (συγγραφέας μυστηρίου), Frida Kahlo (ζωγράφος), Emmeline Pankhurst (ακτιβίστρια για τα διακαιώματα των γυναικών), Audrey Hepburn (ηθοποιός και Πρέσβειρα της UNICEF) και Rosa Parks (ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών και των Αφρο-Αμερικανών).
Ordinary People Change the World.
Σειρά παιδικών εικονογραφημένων βιβλίων από τον βραβευμένο και επιτυχημένο συγγραφέα Brad Meltzer που περιλαμβάνουν τις ιστορίες ανδρών και γυναικών που άλλαξαν τον κόσμο, από τον Albert Einstein και τον Jim Henson (μπαμπάς του Κέρμιτ και της Μις Πίγκι) ως την Dr. Jane Goodall, την Helen Keller (ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των ΑμεΑ) ακόμα και την αγαπημένη Lucille Ball (κωμική ηθοποιός).
Malala Yousafzai: Warrior with Words – Karen Leggett Abouraya. 
Εικονογραφημένο παιδικό βιβλίο για τη ζωή της νεαρής Malala και του αγώνα της όλα τα κορίτσια στο Πακιστάν να έχουν δικαίωμα στην εκπαίδευση. Το βιβλίο αφηγείται τη ζωή της, τότε που αντιστάθηκε με τις λέξεις της στους Ταλιμπάν κι εκείνοι προσπάθησαν να την σταματήσουν φυτεύοντας μια σφαίρα στο κεφάλι της. Όμως η Μαλάλα επέζησε και πήρε το βραβείο Νόμπελ για το συνεχιζόμενο έργο της.
I Dissent: Ruth Bader Ginsburg Makes Her Mark – Debbie Levy.
Ισως η πιο «άγνωστη» στην Ελλάδα γυναίκα που άλλαξε με τον τρόπο της και τη δουλειά της την ιστορία της Αμερικής. Η Ruth Bader είναι η δικαστής του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ που συνέδεσε όσο κανένας άλλος άνθρωπος το όνομά της με το ρήμα «διαφωνώ»: στη διάρκεια της καριέρας της διαφώνησε μέσα στη δικαστική της αίθουσα σε θέματα ανισότητας, άδικης συμπεριφοράς και έγινε προστάτης του δίκαιου για όλους τους ανθρώπους πάνω στον κόσμο. Ένα φανταστικά εικονογραφημένο βιβλίο από την Elizabeth Baddeley.
Girls Think of Everything: Stories of Ingenious Inventions by Women – Catherine Timmesh.
Ένα βιβλίο για γυναίκες εφευρέτες. Γιατί ποιος νομίζετε πως εφήυρε τα σοκολατένια cookies ή τους υαλοκαθαριστήρες των αυτοκινήτων ή το υγρό blanko που μας έχει σώσει άπειρες φορές σε διαγωνίσματα και εκθέσεις; Γυναίκες και κορίτσια που με τις εφευρέσεις και τις πατέντες τους έκαναν την καθημερινή μας ζωή πιο εύκολη ή ακόμα και πιο γλυκειά! Εικονογραφημένο από την Melissa Sweet.
Swan: The Life and Dance of Anna Pavlova – Laurel Snyder.
Η ζωή της κορυφαίας prima ballerina όλων τον εποχών σε ένα μοναδικά εικονογραφημένο βιβλίο, για όλα τα παιδιά που αγαπούν τον χορό και το ειδικά το μπαλέτο. Ο κόσμος της Anna Pavlova άλλαξε εντελώς όταν η μητέρα της την πήγε να δει μια παράσταση χορού. Το βιβλίο έχει εικονογραφήσει η Julie Morstad.
Women in Science: 50 Fearless Pioneers Who Changed the World – Rachel Ignotofsky.
Πενήντα γυναίκες που μέσα από τα επιστημονικά πεδία δράσης τους άλλαξαν για πάντα τον κόσμο. Ελάτε να γνωρίσουμε μαζί γυναίκες που με τις ανακαλύψεις τους στους τομείς της επιστήμης, της τεχνολογίας, της μηχανικής και των μαθηματικών από τους αρχαίους καιρούς ως σήμερα έδωσαν λύσεις, βρήκαν θεραπείες και έκαναν τον κόσμο να προοδεύσει μέσα από ένα εικονογραφημένο βιβλίο για επίδοξους επιστήμονες.
Fantastically Great Women Who Changed The World – Kate Pankhurst.
Γραμμένο από μία από τις εγγονές της Emmeline Pankhurst, συγκεντρώνει τις ιστορίες 13 γυναικών που η κάθε μία στον τομέα της επέφερε τεράστιες αλλαγές: από την συγγραφέα Jane Austen, την κολυμβήτρια Gertrude Ederle, την σχεδιάστρια ρούχων Coco Chanel, τη ζωγράφο Frida Kahlo, την φυσικό Marie Curie, την παλεοντολόγο Mary Anning, την Τζαμαϊκανή επιχειρηματία Mary Seacole, την αεροπόρο Amelia Earhart, την μυστική κατάσκοπο Agent Fifi, την Ινδιάνα Sacagawa, τις ακτιβίστριες Emmeline Pankhurst και Rosa Parks και την Anne Frank.
Ada’s Ideas: The Story of Ada Lovelace, the World’s First Computer Programmer – Fiona Robinson.
Η ιστορία της κόρης του Λόρδου Βύρωνα και της μαθηματικού Anna Isabella Milbanke, που γνώρισε τον κόσμο των μαθηματικών μέσα από την εκπαίδευση που της έδωσε η μητέρα της. Η Ada έγινε η πρώτη προγραμματίστρια υπολογιστών (ανάμεσα σε γυναίκες και άντρες), όταν ασχολήθηκε με την υπολογιστική μηχανή του εφευρέτη Charles Babbage, που θεωρείτε προπομπός του σημερινού H/Y.
Stone Girl Bone Girl: The Story of Mary Anning of Lyme Regis – Laurence Anholt.
Η Mary Anning είναι ίσως η σπουδαιότερη και πιο διάσημη παλεοντολόγος στον κόσμο. Όταν ήταν μικρή βρήκε το απολίθωμα ενός θαλάσσιου τέρατος, τη σημαντικότερη προϊστορική ανακάλυψη ως τότε. Η συγγραφέας Laurence Anholt μετατρέπει τη ζωή της Mary σε μια φανταστική ιστορία για παιδιά με τη βοήθεια της εικονογράφου Sheila Moxley.
Life Portraits – Zena Alkayat.
H Zena Alkayat, δημοσιογράφος και συγγραφέας, ενώνει τις δυνάμεις της με την εικονογράφο Nina Cosford και μαζί δημιουργούν για λογαριασμό του εκδοτικού οίκου Frances Lincoln (ανήκει πλέον στην Quarto Books) τέσσερα ξεχωριστά, εικονογραφημένα βιβλία με τη ζωή και το έργο των Coco Chanel, Jane Austen, Frida Kahlo και Virginia Wolf. Εξαιρετικές εικονογραφήσεις ζωντανεύουν τέσσερις σημαντικές ηρωίδες, τέσσερις γυναίκες των Τεχνών και των Γραμμάτων που άφησαν το σημάδι τους ανεξήτηλο.
