Κρατάω στα χέρια μου ένα βιβλίο που εκδόθηκε στην παιδική σειρά Τσαλαπετεινός των εκδόσεων Νεφέλη, το 2017. Ο τίτλος του είναι Κάπου πολύ μακριά… Το κείμενο είναι της Ροδούλας Παππά και η εικονογράφηση του Κώστα Μαρκόπουλου (βραβείο ΕΒΓΕ 2018).
Ανατρέχω πολύ συχνά σ’ αυτό, γιατί είναι για μένα βιβλίο αναφοράς για εργαστήρια και συζητήσεις. Αρχικά θα πω πως η γλώσσα και η εικόνα συνυπάρχουν με τον καλύτερο τρόπο. Το Κάπου πολύ μακριά… είναι δείγμα γραφής εικονογραφημένου, με αρμονική και συμπληρωματική λεκτική και εικονιστική αφήγηση. Οι λέξεις πολλές φορές αποτελούν μέρος της εικονογράφησης. Ιδανική πρόταση για ηλικίες παιδιών 4-6 χρόνων. Και όλο αυτό γίνεται μ’ έναν μινιμαλιστικό τρόπο. Για παράδειγμα, ένας κύκλος που υπάρχει σχεδόν πάντα στις εικόνες και μικραίνει και μεγαλώνει ανάλογα με τις ανάγκες της αφήγησης (αφορμή και για ένα παιχνίδι ψάξε βρες τον κύκλο) συμβολίζει την κοινότητα, την πλατεία, τους χώρους συνάντησης. Φιλοξενεί δε και μέρος της λεκτικής αφήγησης και μιας εικονιστικής συντόμευσης των μερών της ιστορίας που επαναλαμβάνονται . Για παράδειγμα, η τελευταία εμφάνιση της θύελλας δεν περιγράφεται με λέξεις αλλά ως ζωγραφιά μέσα στον κύκλο μαζί με μια μικρή λέξη, το Ενώ και τρία αποσιωπητικά.
Μέσα στο βιβλίο συναντάμε τις έννοιες των σχημάτων, των τεσσάρων βασικών χρωμάτων, των στοιχείων της φύσης, του αέρα, του νερού, της γης και της φωτιάς καθώς και τις έννοιες της συμβίωσης, του σεβασμού, της αμοιβαίας υποχώρησης, της «πολυχρωμίας», της συζήτησης και ανταλλαγής ιδεών, της ειρήνης, της διχόνοιας, της εξουσίας. Ένα πολύ πλούσιο υλικό για παιδαγωγικές και δημιουργικές δράσεις που αναδύεται αβίαστα από την ιστορία.
Ποια είναι η ιστορία; Σ’ ένα μικρό χωριό, στην άχρονη, ουτοπική χώρα των παραμυθιών «ζούσαν ειρηνικά και μονοιασμένα» – μέσα σε μια καθημερινότητα που τους δημιουργούσε μικρά προβλήματα – το Κίτρινο, το Κόκκινο, το Πράσινο και το Μπλε. Μια μέρα μετά από μια μεγάλη θύελλα εμφανίζεται στον τόπο τους ξαφνικά ένας απρόσκλητος γυαλιστερός επισκέπτης που καταφέρνει να σπείρει τη διχόνοια και την καταστροφή, παρασύροντάς τους σ’ ένα επικίνδυνο παιχνίδι αντιπαράθεσης και εξουσίας. Οι ήρωες της ιστορίας ευτυχώς συνειδητοποιούν αυτό που τους συμβαίνει, το συζητούν και με τη βοήθεια ενός σμήνους πουλιών απομακρύνουν τον μαύρο γυαλιστερό αντικείμενο. Κι εύχονται να χαθεί «κάπου πολύ μακριά, κάπου πολύ ψηλά, κάπου πολύ βαθιά…».
Μέσα από παιχνίδια ρόλων και αυτοσχεδιασμούς τα παιδιά μπορούν να γνωρίσουν βιωματικά τις έννοιες που προαναφέραμε αφού πρώτα τους ρωτήσουμε να μας περιγράψουν με προσωπικό λόγο τι σημαίνουν για τα ίδια τα παιδιά . Οι έννοιες αυτές δουλεύονται ομαδικά για να υπάρχει λόγος και αντίλογος για να εκφραστούν, να συναντηθούν και να έρθουν σε διάλογο οι προσωπικές, οικογενειακές κουλτούρες των παιδιών. Ένα άνοιγμα στην κοινότητα.
Αρκετές φορές έχει ενδιαφέρον να προηγηθεί η σωματική εμπειρία της αναγνωστικής εμπειρίας. Μ’ αυτόν τον τρόπο τα παιδιά διερευνούν με μεγαλύτερη ελευθερία έννοιες και σχέσεις.
