Δημιουργός: John Hare
Εκδόσεις: Ικαρος
Χρονιά έκδοσης: 2021
Ηλικίες: 3+, 5+, 7+
Μια τάξη μικρών μαθητών φεύγει για μια σχολική εκδρομή στο φεγγάρι. Οι μαθητές, στη σειρά και χαμογελαστοί, προχωρούν σε έναν διάφανο διάδρομο, προκειμένου να επιβιβαστούν στο κίτρινο σχολικό λεωφορείο που θα τους μεταφέρει στον προορισμό τους. Ο δάσκαλος μετράει τα παιδιά και παρακολουθεί την επιβίβασή τους στο διαστημικό όχημα.
Σ’ αυτήν την συνηθισμένη εικόνα αναχώρησης μαθητών για μια ασυνήθιστη, ωστόσο, εκδρομή, το μάτι πέφτει στον τελευταίο μαθητή της γραμμής. Ξεχωρίζει από τους ενθουσιασμένους συμμαθητές του, πρώτον γιατί δείχνει λυπημένος και δεύτερον γιατί είναι διστακτικός – μένει πίσω, σε απόσταση από τα υπόλοιπα παιδιά. Το αγόρι αυτό, ο πρωταγωνιστής της ιστορίας, προχωράει κοιτώντας το αχανές μαύρο διάστημα, κρατώντας ένα μπλοκ ζωγραφικής και ένα κίτρινο κουτί μπογιές.
Με αυτήν την εικόνα στο εξώφυλλο, ξεκινά η «Εκδρομή στο Φεγγάρι». Ένα βιβλίο χωρίς λόγια, που έχει όμως πολλά να πει. Διαβάζοντάς το δυνατά, ο μικρός αναγνώστης θα δώσει φωνή στον πρωταγωνιστή, εκφράζοντας παράλληλα τα συναισθήματα και τις σκέψεις του. Γιατί το αγόρι νιώθει διαφορετικά από τα υπόλοιπα παιδιά; Γιατί συνεχώς μένει πίσω; Γιατί πήρε μαζί του το μπλοκ και τα χρώματα; Σε όλη την ιστορία, από το εξώφυλλο μέχρι και την προτελευταία σελίδα, τα πρόσωπα δε φαίνονται, εκφράσεις δεν υπάρχουν. Με τα σκάφανδρα στο κεφάλι, όλοι είναι ίδιοι. Έτσι, ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται τα συναισθήματα του πρωταγωνιστή και τις αντιθέσεις τους σε σχέση με την υπόλοιπη τάξη, παρατηρώντας τις στάσεις των σωμάτων.
Από το εξώφυλλο, όπου, όπως είπαμε, αρχίζει η ιστορία, μέχρι και την τελευταία σελίδα, δεν υπάρχει σκηνή που ο John Hare να μην έχει ζωγραφίσει το κίτρινο κουτί με τις μπογιές και το μπλοκ. Το μικρό αγόρι της ιστορίας τα κουβαλάει – είναι ο μόνος που κρατάει κάτι στα χέρια – σαν κάτι απαραίτητο. Άλλοτε σαν τα σύνεργα ενός καλλιτέχνη, άλλοτε σφικταγκαλιασμένα σαν μαξιλάρι παρηγοριάς, αλλά και σαν μέσο για να διασκεδάσει τον χρόνο αναμονής του, όταν απομένει μόνος στο φεγγάρι. Αυτά τα δύο αντικείμενα, το μπλοκ και το κίτρινο κουτί, είναι η κλωστή που δένει την ιστορία. Στην περιπέτεια του αστροναύτη-μαθητή τον φόβο του τον ξεγελάνε τα χρώματα και οι γραμμές, τη μοναξιά του γεμίζει ένα κουτί μπογιές και ένα φύλλο χαρτί. Αποτυπώνει ό,τι βλέπει (π.χ. από τη Σελήνη ζωγραφίζει τη Γη και τους εξωγήινους) και επιστρέφοντας στη Γη το παίρνει μαζί του σαν ανάμνηση. Οι ζωγραφιές – πρωτόφαντες στους εξωγήινους – προκαλούν τον θαυμασμό τους και γίνονται μέσο επικοινωνίας. Τα χρώματα γίνονται δώρο στις γκρίζες αυτές υπάρξεις, που επιστρέφουν το κουτί σχεδόν άδειο στο αγόρι. Έχουν κρατήσει όλα τα χρώματα εκτός από το γκρι, γιατί το γκρι είναι το μόνο που βλέπουν στο περιβάλλον τους, γιατί γκρι είναι και οι ίδιοι. Με τη στοιχειώδη γλώσσα των απλών σχεδίων και των χρωμάτων γεννιέται ένας κώδικας επικοινωνίας, μια γλώσσα συμπαντική που δημιουργεί φιλίες.
Αν ο μικρός αναγνώστης μοιραστεί την ιστορία με κάποιον ενήλικο, θα χρησιμοποιήσουν μαζί το ανάλογο λεξιλόγιο και μπορούν να ψάξουν και άλλα βιβλία για το σεληνιακό τοπίο και τις συνθήκες του. Έτσι, θα περιγράψουν μαζί έναν κόσμο διαφορετικό: ένα διαστημικό λεωφορείο, τον διαστημικό σταθμό, το σκάφανδρο, τις διαστημικές στολές, την έλλειψη βαρύτητας, τους κρατήρες, τις χαράδρες, τα αστέρια, τα ουράνια σώματα, την ατμόσφαιρα…
Αν αφηγείται την ιστορία σε κάποιον άλλον, ο αναγνώστης θα δώσει φωνή στα πρόσωπα του βιβλίου: στον μαθητή που δεν θέλει να πάει στην εκδρομή, στους συμμαθητές του που πετάνε ενθουσιασμένοι πάνω από τις χαράδρες, στο δάσκαλο που με τεράστια ανακούφιση ξαναβρίσκει τον αφηρημένο του μαθητή, στους εξωγήινους που με εξωγήινους ήχους θα χαιρετήσουν τον ζωγράφο φίλο τους. Θα το κάνει με τα δικά του λόγια, χωρίς σκέψεις και αναλύσεις. Αν πάλι το διαβάζει μόνος του, οι ξεκάθαρες εικόνες του βιβλίου θα του διηγηθούν με τον ίδιο τρόπο την ιστορία αθόρυβα.
Το Εκδρομή στο φεγγάρι είναι ένα βιβλίο με χιούμορ, ένα βιβλίο που μας προσκαλεί να ανοίξουμε πολλά σχετικά βιβλία και που μας προκαλεί να παρατηρήσουμε. Η ιστορία του εικονογράφου John Hare μας μιλάει για τα μηνύματα της ζωγραφικής (εδώ είναι η ζωγραφική, αλλά μήπως το ίδιο δεν θα έκανε και η μουσική;), σαν αυτά που πολύ καλά ξέρουν να μας δίνουν τα παιδιά, κάθε φορά που μας χαρίζουν μια ζωγραφιά τους.
Διαβάστε επίσης: Τη νύχτα που τα φώτα άναψαν, του David Litchfield, εκδ. Μικρή Σελήνη.
