Όταν άκουσα την Αναστασία, στην αρχή του περασμένου καλοκαιριού, να μου προτείνει να κάνουμε μεγαλόφωνες αναγνώσεις στον κήπο της, δεν το πίστευα! Ήταν ακριβώς αυτό που σκεφτόμουν να της προτείνω κι εγώ. Βλέπετε η Αναστασία είναι η αδερφή ψυχή μου στο σχολείο. Όσοι και όσες έχουν την τύχη να υπάρχει στη δουλειά τους ένας άνθρωπος που να συνεννοούνται με τα μάτια, που μπορούν να τελειώνουν ο ένας την πρόταση που ξεκίνησε ο άλλος, που καταφέρνουν να ενθουσιάζονται με τον ενθουσιασμό του πρωτοδιόριστου και να μην τους βαραίνουν τα χρόνια και οι ματαιώσεις, καταλαβαίνουν τι εννοώ.
Γνωριστήκαμε πριν από 14 χρόνια, όταν ήρθα με μετάθεση στο σχολείο που δίδασκε στο Ηράκλειο της Κρήτης. Πίσω από την εικόνα της «τυπικής», αποτελεσματικής δασκάλας έκρυβε ένα απίστευτο δυναμικό που απελευθέρωσε στην πορεία, μέσα από τα βιβλία και όχι μόνο. Είναι που και οι δάσκαλοι, όπως και τα παιδιά, συχνά ασφυκτιούν σε κλειστά και συντηρητικά περιβάλλοντα. Έχω διψάσει πολύ σε άγονα σχολεία, έχω κρυφτεί για να μην προκαλέσω, «να μη χαλάσω την πιάτσα». Καθόλου τυχαία δε βρεθήκαμε εμείς οι δυο. Στην αρχή την πήρα από το χέρι μα πολύ γρήγορα έπαψε να με χρειάζεται. Τώρα πια εκείνη μου δείχνει το δρόμο.
Η Αναστασία έχει ταλέντο στην κηπουρική. Εγώ σκοτώνω πλαστικό κάκτο κι εκείνη με το μαγικό της χέρι ανασταίνει όλα τα φυτά που της παραδίδω ημιθανή, σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Με την ίδια πίστη και φροντίδα καλλιεργεί τις τάξεις της σαν να είναι κήποι. Σκύβει με περίσσεια αγάπη πάνω από κάθε παιδί και του δίνει ό,τι έχει ανάγκη. Το ποτίζει, το στηρίζει, το κλαδεύει, το κορφολογεί.
Είπαμε λοιπόν να κάνουμε τον κήπο της Βιβλιοθήκη φέτος. Φτιάξαμε προσκλήσεις για τα παιδιά της γειτονιάς κι ετοιμαστήκαμε χωρίς καλά καλά να ξέρουμε τι να περιμένουμε και τι μας περίμενε. Η πρώτη φορά ήταν παράξενη. Μια ετερόκλητη ομάδα παιδιών από τριών έως δεκατριών χρόνων και μαζί οι γονείς και οι συνοδοί τους. Δύσκολο κοινό αλλά είχαμε λάβει τα μέτρα μας και είχαμε προετοιμάσει ένα βιβλίο για μικρότερα κι ένα για μεγαλύτερα παιδιά. Τα παιδιά μπήκαν αμέσως στη συνθήκη της μεγαλόφωνης ανάγνωσης ξεπερνώντας εύκολα το εμπόδιο της ηλικίας. Έφτιαξαν τον κύκλο και συμμετείχαν με ενθουσιασμό στη διαδραστική ανάγνωση του πρώτου βιβλίου του Herve Tullet. Μόλις τελείωσε όμως, το ενδιαφέρον όλων στράφηκε στον πάγκο της ζωγραφικής. Ένας ένας και μία μία αποχωρούσαν αφήνοντας μας χωρίς κοινό.
Ήταν κυρίως από αμηχανία που ξεκινήσαμε να διαβάζουμε μόνες μας την «Αγκαλιά» της Μαρίας Λοϊζίδου, το δεύτερο βιβλίο που είχαμε ετοιμάσει. Και τότε έγινε το θαύμα από εκεί που δεν περιμέναμε. Μπορεί να χάσαμε τα παιδιά αλλά κερδίσαμε τους μεγάλους. Μαμάδες και μπαμπάδες, γιαγιάδες και νταντάδες μαζεύονταν γύρω μας, άκουγαν προσεχτικά και κουνούσαν με κατανόηση το κεφάλι. Διαβάζαμε μαζί και μιλούσαμε για τις εικόνες, για τις λέξεις για τα συναισθήματα. Τελικά η βραδιά εξελίχθηκε σε μια εκ βαθέων κουβέντα για τη δύναμη της ανάγνωσης. Πολύ διαφορετική από ό,τι φανταζόμαστε αυτή η πρώτη φορά αλλά τόσο γεμάτη που δεν μπορούσαμε να ηρεμήσουμε την καρδιά μας.
Η μεγαλόφωνη ανάγνωση δε φτιάχνει μόνο αναγνώστες αλλά και ενεργούς ακροατές, κριτικά σκεπτόμενους και χαρισματικούς, προικισμένους με ενσυναίσθηση συζητητές.
Τη δεύτερη φορά ήρθαν κι άλλα παιδιά, φιλοξενούμενοί τους από άλλες πόλεις, ένα μωρό στο καρότσι κι ένα αξιαγάπητο σκυλάκι. Άλλη μια όμορφη φιλαναγνωστική βεγγέρα. Την τρίτη είχαμε ετοιμάσει μια μικρή έκθεση βιβλίου σε όλον τον κήπο και ένα κυνήγι θησαυρού με γρίφους βασισμένους στα εξώφυλλα και τους τίτλους των βιβλίων. Γέμισε ο κήπος με γέλια και φωνές, μικροί και μεγάλοι ξεφύλλιζαν τα βιβλία και έψαχναν τις απαντήσεις. Στο τέλος αποφασίσαμε από κοινού να φτιάξουμε μια μικρή Δανειστική Βιβλιοθήκη της γειτονιάς, μέχρι το επόμενο καλοκαίρι που θα ξανανοίξει ο κήπος.
Από τους μικρότερους ακροατές ήταν και ο τρίχρονος εγγονός της Αναστασίας. Δε μιλάει ακόμη καλά αλλά διαβάζει με μεγάλη άνεση τα βιβλία από την καλή και κυρίως από την ανάποδη. Όσο η γιαγιά του κι εγώ ετοιμάζαμε τους γρίφους, εκείνος είχε απλώσει σε μια γωνιά τα αυτοκινητάκια του κι έπαιζε ήσυχος. Βλέποντας την ώρα να περνάει αγχωθήκαμε. Πιάσαμε γρήγορα γρήγορα το βιβλίο για να προλάβουμε τουλάχιστον να το έχουμε διαβάσει, έστω μια φορά, πριν έρθουν οι πρώτοι καλεσμένοι. Πριν καλά καλά ξεκινήσουμε ο Γιάννης εγκατέλειψε τα αυτοκινητάκια του και ήρθε και κάθισε αποφασιστικά στην αγκαλιά της γιαγιάς του. Ήταν για εκείνον το βιβλίο και η ανάγνωση, πρόσκληση και πρόκληση που διόλου δεν υστερούσε σε σχέση με τα παιχνίδια του. Κοιταζόμαστε με νόημα, καθώς κάναμε την πρόβα μας, χαμογελώντας για να μην χαλάσουμε τη μαγεία της στιγμής.
Δυο μήνες αργότερα ο Γιάννης συνόδευσε την Αναστασία στο σχολείο, στην πρώτη απογευματινή μεγαλόφωνη ανάγνωση με τα πρωτάκια. Η ικανότητα της συγκέντρωσής του ήταν εντυπωσιακή, σε σχέση μάλιστα με εκείνη των μεγαλύτερων παιδιών. Αν και πολύ μικρότερος κατάφερε να παραμείνει προσηλωμένος ως το τέλος κάτι που για αρκετά μεγαλύτερα παιδιά ήταν πολύ δύσκολο. Γιατί η μεγαλόφωνη ανάγνωση δε φτιάχνει μόνο αναγνώστες αλλά και ενεργούς ακροατές, κριτικά σκεπτόμενους και χαρισματικούς, προικισμένους με ενσυναίσθηση συζητητές. Κι ο μικρός Γιάννης, δια βίου αιχμάλωτος της γοητείας της, έχει ξεκινήσει να χαράζει τον δικό του δρόμο ανάμεσα στους κήπους και στα βιβλία της γιαγιάς του…
