Στη φωτογραφία διακρίνονται και κάποια από τα βιβλία που χαρίζουν οι επαγγελματίες υγείας στα παιδιά 12-24 μηνών.
Το διεπιστημονικο σωματείο Διαβάζοντας Μεγαλώνω ιδρύθηκε πριν από δέκα χρόνια, το 2013 και αποτελεί τον καρπό ενός γόνιμου διαλόγου ανάμεσα στους ανθρώπους που παραδοσιακά ασχολούνται με το βιβλίο και την ανάγνωση και στους επαγγελματίες που προσφέρουν υπηρεσίες υγείας στο παιδί και στην οικογένεια. Σκοπός του σωματείου, η εφαρμογή πολιτικών και η υιοθέτηση πρακτικών που θα διασφαλίσουν το δικαίωμα όλων των παιδιών στην ανάγνωση και στη γνώση. Με αυτό ακριβώς το σκεπτικό σχεδιάστηκε και υλοποιείται από τον Μάρτιο του 2023 το πιλοτικό πρόγραμμα “Διαβάζοντας Μεγαλώνουν”, το οποίο απευθύνεται σε επαγγελματίες υγείας και που έχει στόχο την ένταξη της ανάγνωσης στην καθημερινότητα των οικογενειών από τους πρώτους μήνες ζωής του παιδιού.
Η υλοποίηση του προγράμματος ξεκίνησε με πολύ καλούς οιωνούς με την εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας και αυτή τη στιγμή γίνεται και δωρεά ενός βιβλίου σε όλα τα παιδιά 12-24 μηνών που επισκέπτονται τις μονάδες υγείας. Με αφορμή την ολολήρωση της πρώτης φάσης, και με το πρόγραμμα να βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, μιλήσαμε με την κ. Ευανθία Σακελλάρη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Κοινοτικής Υγείας στο τμήμα Δημόσιας και Κοινοτικής Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, αλλά και ιδρυτικό μέλος και αντιπρόεδρος του ΔΣ του «Διαβάζοντας Μεγαλώνω», η οποία έχει την επιστημονική ευθύνη των επιμορφωτικών σεμιναρίων του σωματείου για τους επισκέπτες υγείας και του πιλοτικού προγράμματος «Διαβάζοντας Μεγαλώνουν».
Τι ακριβώς είναι το πιλοτικό πρόγραμμα «Διαβάζοντας Μεγαλώνουν», κ. Σακελλάρη, τι περιλαμβάνει και σε ποιους απευθύνεται;
Το «Διαβάζοντας Μεγαλώνουν» είναι ένα πιλοτικό πρόγραμμα, καινοτόμο για τη χώρα μας, του σωματείου «Διαβάζοντας Μεγαλώνω» που έχει ως στόχο την ένταξη της ανάγνωσης στην καθημερινότητα των οικογενειών από τους πρώτους μήνες ζωής του παιδιού. Το πρόγραμμα υλοποιείται με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού, πραγματοποιείται από επαγγελματίες υγείας στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και ο βασικός πληθυσμός στόχος είναι οι οικογένειες με μικρά παιδιά. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει την επιμόρφωση και τη συμβουλευτική υποστήριξη των επαγγελματιών υγείας, καθώς και τα βιβλία και τα έντυπα που είναι χρήσιμα για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των οικογενειών. Σε ό,τι αφορά στα βιβλία, από τον Μάρτιο που ξεκίνησε η υλοποίηση (φωτό κάτω) είχαν διατεθεί στους επαγγελματίες υγείας βιβλία για να τα δείχνουν στους γονείς και στα παιδιά κατά την διάρκεια της παρέμβασης, ενώ από τις 23 Οκτωβρίου το πρόγραμμα εμπλουτίστηκε και πλέον περιλαμβάνει τη δωρεά ενός βιβλίου σε όλα τα παιδιά 12-24 μηνών που επισκέπτονται τις μονάδες υγείας για τους τακτικούς ελέγχους ή/ και τον εμβολιασμό τους. Να προσθέσουμε, επίσης, ότι στο πλαίσιο του προγράμματος διαμορφώθηκαν μικρές συλλογές με βιβλία για παιδιά έως 12 ετών, τα οποία έχουν τοποθετηθεί στις αίθουσες αναμονής.
Τι προσφέρουν στους επαγγελματίες υγείας τα προγράμματα που εκπονείτε;
Τα επιμορφωτικά προγράμματα έχουν σκοπό να παρέχουν τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες στους επαγγελματίες υγείας προκειμένου οι ίδιοι στη συνέχεια να είναι σε θέση να ενημερώσουν και να ευαισθητοποιήσουν τους γονείς μέσα από τις παρεμβάσεις τους. Στα σεμινάρια παρουσιάζονται τα στοιχεία που συνηγορούν στην αναγκαιότητα των πρώιμων παρεμβάσεων, τα επιστημονικά δεδομένα για τα οφέλη του βιβλίου από τους πρώτους μήνες ζωής του παιδιού, τα αποτελέσματα σχετικών πρωτοβουλιών από την διεθνή κοινότητα και καλές πρακτικές που μπορούν να υιοθετηθούν και στη χώρα μας, ενώ γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στα είδη των βιβλίων που είναι κατάλληλα για τα διάφορα στάδια ανάπτυξης του παιδιού, στα κριτήρια για την επιλογή τους και στους τρόπους ανάγνωσης.
Ποια είναι η συμβολή των επαγγελματιών υγείας στην προώθησης της μεγαλόφωνης ανάγνωσης σε γονείς ή και φροντιστές παιδιών πολύ μικρών ηλικιών;
Οι επαγγελματίες υγείας της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας βρίσκονται δίπλα στις οικογένειες παρέχοντάς τους υπηρεσίες για τη φροντίδα και την ανάπτυξη του παιδιού. Στο πλαίσιο αυτό, είναι για τους γονείς τα πρόσωπα αναφοράς και οι σύμβουλοι στο μεγάλωμα του παιδιού τους. Οι επαγγελματίες υγείας προτρέπουν τους γονείς να εντάξουν το διάβασμα στις καθημερινές δραστηριότητές τους ήδη από τους πρώτους μήνες ζωής των παιδιών. Ενημερώνουν για τα κατάλληλα βιβλία ανά ηλικία, αλλά και για τα οφέλη αυτής της δραστηριότητας, τόσο σε επίπεδο ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης του παιδιού όσο και ως μία ψυχαγωγική δραστηριότητα για όλη την οικογένεια.
Ποια ήταν η ανταπόκριση των επαγγελματιών υγείας που παρακολούθησαν το πρόγραμμα; Υπάρχει κάτι που να σας έκανε εντύπωση κατά τη διεξαγωγή του σεμιναρίου; Γνώριζαν εξαρχής οι επαγγελματίες υγείας τα οφέλη της μεγαλόφωνης ανάγνωσης;
Οσοι συμμετείχαν στο σεμινάριο που πραγματοποιήθηκε πριν την έναρξη του πιλοτικού προγράμματος, έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον. Στο σεμινάριο αυτό ενημερώθηκαν για τα οφέλη της πρώιμης επαφής του παιδιού με το βιβλίο, για τους τρόπους που μπορούν να εντάξουν αυτήν την παρέμβαση στην καθημερινή πρακτική τους στις δομές Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και πώς να προσεγγίσουν τους γονείς, για τα κατάλληλα βιβλία ανά ηλικία και ασφαλώς συζητήθηκαν όλα τα πρακτικά ζητήματα για την εφαρμογή του προγράμματος, ενώ είδαν όλα τα βιβλία που θα είχαν στη διάθεσή τους στις δομές για την εφαρμογή της παρέμβασης. Από την πλευρά τους οι συμμετέχοντες μοιράστηκαν μαζί μας τις εμπειρίες τους στην παροχή υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας στις οικογένειες και συζητήθηκαν αναλυτικά διάφορα πρακτικά θέματα, ενώ ήταν μεγάλος ο ενθουσιασμός τους με την ποικιλία και την ποιότητα των βιβλίων που θα αποκτούσαν στις δομές τους, ένα σημαντικό εργαλείο για την υλοποίηση του προγράμματος.
Θεωρούμε απολύτως απαραίτητη τη διαμόρφωση δημόσιων πολιτικών που θα στοχεύουν στην διευκόλυνση της πρόσβασης όλων των παιδιών στο βιβλίο μειώνοντας τις ανισότητες στην κοινωνία και ελπίζουμε ότι το πιλοτικό μας πρόγραμμα θα λειτουργήσει ενισχυτικά προς αυτήν την κατεύθυνση.
Γνωρίζετε αν υπάρχει ανατροφοδότηση από την πλευρά των γονιών/φροντιστών που έχουν ήδη ενημερωθεί από τους επισκέπτες υγείας για τα οφέλη της μεγαλόφωνης ανάγνωσης; Τι λένε για την πρακτική;
Οι επαγγελματίες υγείας, στις τακτικές συναντήσεις μας, έχουν μοιραστεί μαζί μας αρκετές περιπτώσεις οι οποίες είναι μέχρι και συγκινητικές. Η παρέμβαση έδειξε ότι όλα τα παιδιά ανταποκρίνονται θετικά, πολύ συχνά με ιδιαίτερο ενθουσιασμό. Το ίδιο συμβαίνει και με τους γονείς – ακόμη και οι αρχικά διστακτικοί γονείς στη συνέχεια εξέφρασαν όχι μόνο την αποδοχή, αλλά και τον ενθουσιασμό τους. Αυτή η θετική ανατροφοδότηση σίγουρα λειτουργεί δυναμικά για την συνέχιση της δράσης αυτής από τους επαγγελματίες υγείας, αλλά και για το «Διαβάζοντας Μεγαλώνω».
Αυτή τη στιγμή το πρόγραμμα «τρέχει» σε 12 μονάδες υγείας στην Αττική. Με τι κριτήρια επιλέχτηκαν οι μονάδες αυτές και σε ποιες άλλες περιοχές έχετε σκοπό να συνεχίσετε; Θα συνεχίσει το πρόγραμμα και εκτός Αττικής;
Το πρόγραμμα υλοποιείται σε συνεργασία με το Δίκτυο Αγωγής Υγείας της 2ης ΔΥΠΕ Πειραιώς & Αιγαίου (από όπου έχουν επιλεγεί 11 μονάδες Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας), καθώς και με το Κέντρο Υγείας του Παιδιού Καισαριανής. Όλες οι μονάδες παρέχουν υπηρεσίες φροντίδας υγείας σε οικογένειες με παιδιά από τους πρώτους μήνες ζωής τους που αποτελούν τον πληθυσμό-στόχο του προγράμματος. Οι πληροφορίες που θα συλλέξουμε κατά την πιλοτική φάση θα αξιοποιηθούν για τον σχεδιασμό μιας συνολικής παρέμβασης για την προώθηση της ανάγνωσης στην οικογένεια, ενώ θα διερευνηθούν οι δυνατότητες συνεργασίας με τις Δημοτικές Αρχές και τις τοπικές βιβλιοθήκες. Θεωρούμε απολύτως απαραίτητη τη διαμόρφωση δημόσιων πολιτικών που θα στοχεύουν στην διευκόλυνση της πρόσβασης όλων των παιδιών στο βιβλίο μειώνοντας τις ανισότητες στην κοινωνία και ελπίζουμε ότι το πιλοτικό μας πρόγραμμα θα λειτουργήσει ενισχυτικά προς αυτήν την κατεύθυνση.
*H κ. Σακελλάρη είναι και μέλος του ερευνητικού εργαστηρίου Υγιεινής και Επιδημιολογίας και επιστημονικά υπεύθυνη της Ειδικής Ακαδημαϊκής Μονάδας Προαγωγής Υγείας.
