Δεν είναι τόσο το είδος του βιβλίου που μας ξαφνιάζει -για πρώτη φορά καταπιάνεται με εικονοβιβλίο η Ελένη Γεωργοστάθη- όσο η ποιητική πλευρά που ξεδιπλώνει για να μιλήσει με αυθεντική παιδική φωνή για ένα ρεαλιστικό θέμα, συνηθισμένο στην ζωή αρκετών παιδιών αλλά όχι και στη θεματολογία των παιδικών βιβλίων. Η ζωηρή χρωματική παλέτα της Χρύσως Χαραλάμπους, πάλι, ένα δεύτερο ξάφνιασμα χαράς! Σε πετάει μέσα σε δρόμους αισιοδοξίας και ελπίδας λειτουργώντας αντισταθμιστικά σε σχέση με το -ρεαλιστικό- θέμα. Ενισχύει και συμπληρώνει τον λόγο αλλά παράλληλα καταθέτει και τη δική της αφήγηση διατηρώντας πάντα τον ίδιο σεβασμό στο κείμενο. Λόγος και εικόνες λειτουργούν, τελικά, σαν ενιαίο σύνολο, ώστε κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης δεν θυμάσαι αν κάτι το είχες διαβάσει στις λέξεις ή στις εικόνες. Και οι δύο μαζί συνταξιδεύουν χαρίζοντας στους αναγνώστες τα αυθεντικά δώρα της αφήγησής τους: συγκίνηση, χαρά, αισιοδοξία και αλήθεια, παρασέρνοντάς τους στο ίδιο ταξίδι.
Η Μαρία, ένα μοναχοπαίδι που ακολουθεί τους γονείς του στις συχνές μετακινήσεις τους λυπάται επειδή πολύ συχνά χάνει τους φίλους που αποκτά σε κάθε τόπο. Η ανάγκη της να δένεται μαζί τους για να μην την ξεχάσουν -αυτή είναι και η μεγάλη της αγωνία- την οδηγεί σε μία πολύ δημιουργική απασχόληση: κατά τη διάρκεια των ταξιδιών τους, στο πίσω κάθισμα, παίζει με τις κλωστές της και φτιάχνει δωράκια για να έχει έτοιμα να χαρίζει σε κάθε αποχαιρετισμό. Με τόσο απλό και ποιητικό τρόπο η συγγραφέας μας δείχνει με πόση ωριμότητα το κορίτσι αποδέχεται την πραγματικότητα -έτσι είναι η οικογένειά του, τι να γίνει;- βρίσκοντας τρόπους δημιουργικούς να φυτέψει σπόρους φιλίας σε κάθε τόπο που αφήνει πίσω του.
Η αναγνωστική περιπέτεια στους στριφογυριστούς δρόμους γίνεται πιο συναρπαστική επειδή συχνά οι ίδιοι δρόμοι σε οδηγούν πάλι προς τα πίσω. Σε κάθε σελίδα η εικονογράφος «κρύβει» πληροφορίες που αναγκάζουν τον αναγνώστη να επιστρέψει σε προηγούμενες, θυμίζοντάς του ότι οι εικόνες απαιτούν από εκείνον ξεχωριστή προσοχή για να βιώσει ολοκληρωμένη την εμπειρία της ανάγνωσης. Ένα αδιάκοπο «πηγαινέλα στα σύννεφα», στις αναμνήσεις, στις σκέψεις, στις επιθυμίες και στα όνειρα της Μαρίας είναι αυτό το αναγνωστικό ταξίδι. Κάτι που η Ελένη Γεωργοστάθη πετυχαίνει όχι μόνο με την παιδική γλώσσα αλλά και με την κυκλική και την τριτοπρόσωπη αφήγηση, επιτρέποντας την ταυτόχρονη παρουσία της σε πολλά μέρη. Συχνά η γραφή της δίνει την αίσθηση ότι λειτουργεί σαν…αναβάτης* που βοηθάει τον αναγνώστη να «μπει στα παπούτσια» του κοριτσιού (και των φίλων της) και να συναισθανθεί μαζί του.
Και οι εικόνες, άλλωστε, που αναπτύσσονται σε εκφραστικά σαλόνια, τον καλούν να εμβαθύνει στον ψυχισμό του και να ταξιδεύει στις αναμνήσεις του, όπως αυτές ξυπνάνε, άναρχα. Δεν έχουμε ακούσει τη φωνή της Μαρίας παρά μόνο τις σκέψεις της, σκέψεις παιδικές που εκφράζουν αγωνία, ανασφάλεια, ελπίδα, όνειρο, αισιοδοξία. Ο παιδικότροπος τρόπος γραφής ενισχύεται και από ένα άλλο – συγκινητικό – στοιχείο: ο μοναδικός ενήλικας που βρίσκεται στη σκέψη του παιδιού-πρωταγωνιστή είναι η αγαπημένη της δασκάλα. Πόσο σημαντική είναι η παρουσία ενός «καλού» δασκάλου στη ζωή κάθε παιδιού, αλλά κυρίως στη ζωή ενός παιδιού που αλλάζει συχνά τόπους; Γίνεται η «θεία» ή ο θείος, η «οικογενειακή φίλη», το άτομο που εμπιστεύεται όταν δεν θέλει να μιλήσει στους γονείς του ή δεν βρίσκονται κοντά του όταν τους χρειάζεται. Κάθε παιδί, εκτός από φίλους, έχει ανάγκη και την παρουσία των ενηλίκων δίπλα του για να νιώσει ασφάλεια, πόσο μάλλον ένα κορίτσι όπως η Μαρία, που ταξιδεύει συνεχώς.
Οι εικόνες της Χαραλάμπους έχουν αντίστοιχα με το κείμενο χαρακτηριστικά παιδικής ζωγραφικής – υπερβολή, απουσία προοπτικής κ.ά. – , κυρίως όμως έχουν αυτό που μόνο τα παιδιά καταφέρνουν με μαγικό τρόπο: να τα χωράνε όλα σε μία σελίδα χαρτί!
Την παιδική γλώσσα (κειμενική ή εικονική) την καταλαβαίνουν όλοι, και τα παιδιά και οι ενήλικες που ήταν κάποτε παιδιά, και αυτό το βιβλίο είναι ένας ιδανικός τόπος για να «συναντηθούν». Η μεγαλόφωνη συν-ανάγνωσή του με παιδιά ή και με ενήλικες είναι πραγματικά μια μοναδική εμπειρία που ανοίγει πολλούς δρόμους και έξω από το βιβλίο. Θα εκπλαγείτε με πόσους!
Καλοδιάβα-σ-τοι να είναι οι δρόμοι του και συναρπαστικά τα ταξίδια που θα κάνουν οι αναγνώστες μαζί του!
Συγγραφέας: Ελένη Γεωργοστάθη
Εικονογράφος: Χρύσω Χαραλάμπους
Εκδόσεις: Καλειδοσκόπιο
Χρονιά έκδοσης: 2024
Ηλικίες: 5+, 7+
*κόκκαλο παπουτσιών, άλλοτε μεταλλικό κι άλλοτε πλαστικό, που βοηθάει να γλυστρίσει πιο εύκολα το πόδι μέσα στο παπούτσι χωρίς να το καταστρέψει.
