Τη Μάντλιν Λ’ Ενγκλ τη γνωρίσαμε στην Ελλάδα μόλις το 2018, όταν μεταφράστηκε και κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κέδρος για πρώτη φορά το εμβληματικό νεανικό μυθιστόρημά της A Wrinkle in Time (Σε μια πτυχή του χρόνου, μτφρ. Στεφανία Φέρρο). Το βιβλίο που γοήτευσε γενιές και γενιές παιδιών, ως ιδέα γεννήθηκε το 1959, κατά τη διάρκεια των δίμηνων διακοπών για κάμπινγκ της οικογένειας της λ’ Ενγκαλ, στην επιστροφή τους από το Κονέκτικαν, που ζούσαν ως τότε, στη Νέα Υόρκη. Ολοκληρώθηκε το 1960 και για δύο χρόνια, μέχρι να φτάσει στα χέρια του εκδότη John C. Farrar, είχε απορριφθεί από περίπου 30 εκδότες, καθώς άλλοι το θεώρησαν «πολύ διαφορετικό», άλλοι ότι πραγματεύεται την αιώνια μάχη του καλού με το κακό με τρόπο που ίσως δυσκολέψει τα παιδιά, ενώ κάποιοι πρόβαλαν το επιχείρημα ότι είναι ένα βιβλίο φαντασίας στο οποίο ο πρωταγωνιστής είναι κορίτσι κι όχι αγόρι, όπως ήταν τότε συνηθισμένο.
Το 1962 ο Farrar εμπιστεύεται την Λ’ Ενγκαλ και εκδίσει το A Wrinkle in Time στον εκδοτικό του, τον Farrar, Straus & Giroux. Το βιβλίο κερδίζει το Newbery Medal (1963), το Sequoyah Book Award, το Lewis Carroll Shelf Award, ενώ η ίδια η συγγραφέας του ήταν υποψήφια για το Βραβείο Hans Christian Andersen για το 1963. Το A Wrinkle in Time έχει γίνει θεατρικό, κινηματογραική ταινία, έχει πουλήσει περισσότερα από 8 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως, έχει μπει πολλές φορές στις λίστες με τα “απαγορευμένα“, ενώ πριν 10 χρόνια διασκευάστηκε από τη Hope Larson και σε graphic novel, έργο που βραβεύτηκε με το Eisner Award και που κυκλοφόρησε στα ελληνικά στα τέλη του 2021 από τις εκδόσεις Φουρφούρι, με τον τίτλο «Ρωγμή στον χρόνο» (μτφρ. Μαρίνα Τσικλητήρα).
To A Wrinkle in Time μιλάει για το φανταστικό ταξίδι τριών παιδιών στο σύμπαν με σκοπό να βρουν τον πατέρα των δύο, της 12χρονης Μεγκ και του 4χρονου Τσαρλς Γουάλας. Με τη βοήθεια του φίλου της Μεγκ, Κάλβιν, και τρεις περίεργες, αλλόκοσμες μορφές, η νεαρή θα ξεπεράσει τους φόβους και τις ανασφάλειές της και θα επιστρατεύεσει όλα εκείνα τα αρνητικά χαρακτηριστικά που τις χρεώνουν, το πείσμα και τον θυμό της, και σε συνδυασμό με την αγάπη της για την οικογένειά της θα αποφασίσει να μπει σε μια πτυχή του χρόνου, να τεσσερακτινιστεί και να ταξιδέψει στο σύμπαν με σκοπό τη λύση του μυστηρίου της εξαφάνισης του επιστήμονα πατέρα της.
Το συνολικό έργο της Λ’Εγνκλ και η σημασία του στην παγκόσμια παιδική λογοτεχνία έχει μεγάλη σημασία και ας το γνωρίσαμε εμείς στην Ελλάδα τόσο αργά. Πρόκειται για μια συγγραφέα που πάλεψε με την απογοήτευση (συχνά αναφέρεται στο ότι ήθελε να εγκαταλείψει τη συγγραφή) και την απόρριψη, αλλά που επέμεινε αρκετά ώστε να δει την καριέρα της ως συγγραφέας να απογειώνεται και τα βιβλία της να αγαπιούνται από εκατομμύρια αναγνώστες και να θεωρούνται κλασικά. Όπως όμως με κάθε κλασικό έργο που έχει αντέξει στον χρόνο, λίγα πράγματα μπορούν πλέον να ειπωθούν που δεν έχουν ήδη ειπωθεί. Θα σταθώ κυρίως στον τρόπο που η Λ’Ενγκλ χρησιμοποιούσε στα κείμενά της τη φαντασία και το πώς τεκμηρίωνε την ανάγκη της χρήσης της. Λίγο μετά τη βράβευσή της με το Newbery Medal για το συγκεκριμένο βιβλίο, σε μια συνέντευξή της στο The New York Times Book Review, ανέφερε όταν ρωτήθηκε για την παιδική λογοτεχνία: «Συχνά ως συγγραφείς και μέσα από τα κείμενά μας, απαιτούμε από ένα παιδί να καταλάβει πράγματα που δεν θα απαιτούσαμε ποτέ να καταλάβει ένας ενήλικας αναγνώστης. Αυτό συμβαίνει γιατί θεωρώ ότι ένα παιδί μπορεί να κατανοήσει πιο εύκολα επιστημονικές έννοιες που θα μπέρδευαν έναν ενήλικα, επιστρατεύοντας τη φαντασία του, κάτι που ο ενήλικας θα αρνηθεί να κάνει μόνο και μόνο επειδή έχει αποκτήσει με την πάροδο των χρόνων κάποιες παραπάνω γνώσεις και θεωρεί τη φαντασία “παιδιάστικη”. Το παιδί θα ξεκινήσει να διαβάζει ένα βιβλίο με ανοιχτό μυαλό, χωρίς στεγανά, χωρίς όρια, ενώ οι ενήλικες δεν το κάνουν αυτό. Νομίζω αυτός είναι κι ένας λόγος που τόσοι πολλοί συγγραφείς στρέφονται στη φαντασία όταν έχουν κάτι σημαντικό και δύσκολο να πουν». Σε άλλη της συνέντευξη η Λ’ Ενγκλ είχε πει πως «ένας λόγος που σχεδόν τα μισά βιβλία μου είναι για παιδιά είναι το γεγονός ότι το μυαλό των παιδιών είναι ακόμα ανοιχτό. Η φαντασία περιέχει αλήθειες που δεν μπορούν να αποδειχνούν με απτό τρόπο».
Το A Wrinkle in Time, και στις δύο του εκδόσεις, και ως λογοτεχνικό (Σε μια πτυχή του χρόνου, εδκ. Κέδρος, μτφρ. Στεφανία Φέρρο, 2018) και ως graphic novel (Ρωγμή στον χρόνο, Hope Larson, μτφρ. Μαρίνα Τσικλητήρα, εκδ. Φουρφούρι, 2021), είναι ένα εξαιρετικά χορταστικό ανάγνωσμα επιστημονικής φαντασίας, μια πολύ διαφορετική ιστορία ενηλικίωσης, που ακόμα και σήμερα – εξήντα χρόνια μετά την πρώτη του κυκλοφορία – παραμένει επίκαιρη, αγγίζοντας θέματα όπως η δύναμη του ατόμου, το διαφορετικό, η αιρετικότητα, η μοναχικότητα, η γενναιότητα αλλά και η αγάπη, ένα βιβλίο που μιλάει για την απώλεια μέσα από μια πολύ διαφορετική ιστορία ενηλικίωσης.
*“Τι είναι επιστημονική φαντασία;”, είχε ρωτήσει κάποτε την Μάντλιν Λ’Ενγκλ η Αμερικανίδα δημοσιογράφος και ποιητρια Cynthia Zarin, για να λάβει την απάντηση: “Τα πάντα”.
H εικονογράφηση που έχει χρησιμοποιηθεί στο εξώφυλλο ανήκει στη Jenny Kroik και πρωτοδημοσιεύτηκε στο τετραμηνιαίο περιοδικό Smith Alumnae Quarterly, των αποφοίτων του Πανεπιστημίου Smith.
