«Στη γλώσσα γουαρανί «νιε ε» σημαίνει «λέξη», αλλά και «ψυχή». Οι Ινδιάνοι Γουαρανί πιστεύουν πως όσοι λένε ψέματα ή σπαταλάνε τις λέξεις προδίδουν την ψυχή». Εντουάρντο Γκαλεάνο
Πριν ακόμη αγαπήσεις το διάβασμα πρέπει να αγαπήσεις τις λέξεις. Να νιώσεις τη μουσικότητα, τα χρώματα, την ψυχή τους. Κάπως έτσι ξεκινώ κάθε φορά τη γνωριμία μου με τους καινούριους μου μαθητές. Τους ρωτώ τι είναι γι’αυτούς οι λέξεις και συλλέγω τις υπέροχες απαντήσεις τους. Σωστό ή λάθος δεν υπάρχει. Για τον καθένα από εμάς οι λέξεις είναι κάτι διαφορετικό.
Διαβάζουμε μαζί τον Συλλέκτη λέξεων του Πίτερ Ρέινολντς. Είναι από εκείνα τα αγαπημένα βιβλία που διαβάζονται σε όλες τις τάξεις με διαφορετικό τρόπο κάθε φορά. Ο Ζερόμ, ο ήρωας του βιβλίου, συλλέγει λέξεις. Είναι αξιοθαύμαστο πώς ένα βιβλίο με ένα ελάχιστο κείμενο και μια ευφάνταστη εικονογράφηση καταφέρνει να μυήσει τον αναγνώστη κάθε ηλικίας στη μαγεία των λέξεων.
Συνεχίζουμε με το υπέροχο πλάνο από την ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Μια αιωνιότητα και μια μέρα» όπου ο μεσήλικας πρωταγωνιστής της ταινίας αφηγείται στον νεαρό συμπρωταγωνιστή του έναν λαϊκό θρύλο για το Διονύσιο Σολωμό στη Ζάκυνθο. Ο ποιητής ήθελε να τραγουδήσει την Επανάσταση, αλλά δεν ήξερε τη γλώσσα της μάνας του. Άρχισε να τριγυρίζει στις γειτονιές, στα χωράφια, στα ψαροχώρια καταγράφοντας τις λέξεις που άκουγε και πληρώνοντας για όσες δεν ήξερε. Συλλέκτης λέξεων κι αυτός όπως ο Ζερόμ κι εμείς.
Στο σημείο αυτό με τα μικρότερα παιδιά ετοιμάζουμε το διάφανο βάζο όπου θα βάζουμε τις λέξεις που μαθαίνουμε, εκείνες που μας εντυπωσιάζουν ή μας γεννούν συναισθήματα, άλλες που μας αρέσει ο ήχος τους ή μας φέρνουν στον νου εικόνες ή αισθήσεις. Μπορεί ο καθένας από εμάς να μοιράζεται με όλους μια καινούρια λέξη από ένα βιβλίο που διάβασε. Τη συζητάμε, βρίσκουμε την ερμηνεία και την ετυμολογία της, σκεφτόμαστε προτάσεις για να τη βάλουμε, σκαρώνουμε ιστορίες, φτιάχνουμε κολάζ. Συχνά ανοίγουμε το βάζο και θυμόμαστε τις λέξεις που μάθαμε ή γραφουμε χαϊκού με κάποιες από αυτές. Το μυστικό είναι να χρησιμοποιούμε μέσα στη μέρα μας «τυχαία» την καινούρια λέξη σε διάφορες περιστάσεις ώστε τα παιδιά να εξοικειώνονται με τον ήχο και τη σημασία της.
Αν τα παιδιά είναι μεγαλύτερα κάνουμε ένα εργαστήρι blackout poetry χρησιμοποιώντας φωτοτυπημένες σελίδες από ένα βιβλίο που διάβασαν. Τους αρέσει πολύ και είναι ένας όμορφος και δημιουργικός τρόπος για να ανακαλύψουν τη μαγεία που κρύβεται ανάμεσα στις λέξεις. Υπάρχουν πολλά βίντεο στο διδίκτυο που δείχνουν πώς να φτιάξει κανείς ένα ποίημα με αυτόν τον τρόπο.*
Συχνά διαπιστώνουμε με παράπονο εμείς οι μεγάλοι πόσο φτωχό είναι το λεξιλόγιο των παιδιών. Από την άλλη είμαστε εμείς οι ίδιοι που, όταν διαβάζουμε μεγαλόφωνα, αλλάζουμε τις «δύσκολες» λέξεις για να μην τα μπερδέψουμε, να μην τα τρομάξουμε ή επιλέγουμε κείμενα «εύκολα» για την ηλικία τους. Κι όμως, στην πραγματικότητα δεν περιγράφεται η χαρά ενός παιδιού που έχει κατακτήσει μια καινούρια λέξη. Είναι μαγικός ο τρόπος που βρίσκει ευκαιρίες να τη χρησιμοποιήσει όταν μιλάει ή όταν γράφει, η αίσθηση της δύναμης και της αυτοπεποίθησης που του δίνει ο ήχος της όταν βγαίνει από το στόμα του και η αίσθηση πως εκφράστηκε με σαφήνεια.
Ας γίνουμε όλοι συλλέκτες λέξεων!
