Η παιδική λογοτεχνία είναι νομίζω το μόνο είδος που απαλλάσσει πλήρως τον συγγραφέα από την τυραννία της ειρωνείας
Οι πιο απλές ιστορίες είναι αυτές που κρύβουν τις μεγαλύτερες αλήθειες και τα πιο βαθιά νοήματα. Πριν από λίγους μήνες κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Ικαρος ακριβώς μια τέτοια ιστορία, απλή, για ένα κίτρινο φύλλο που μια μέρα πέφτει από το κλαδί που το κρατάει και αρχίζει την πορεία του προς τη γη. Το Ενα κίτρινο φύλλο (εκδ. Ίκαρος), το βιβλίο που έγραψε ο Μιχάλης Μουλάκης και εικονογράφησε ο Φίλιππος Φωτιάδης είναι από τα βιβλία – εκπλήξεις της χρονιάς, γιατί καταφέρνει να μιλήσει για κάτι τόσο φυσικό όσο οι αλλαγές των εποχών και η φθορά, ενώ παράλληλα φυτεύει τον σπόρο του ερωτήματος για το τι είναι η απώλεια. Η Κόκκινη Αλεπού είχε τη χαρά να μιλήσει με τον συγγραφέα και να του θέσει τα δικά της ερωτήματα.
Τι ενέπνευσε τη δημιουργία της ιστορίας σας;
Ήταν μία φράση του μεγάλου μου γιου όταν εκείνος ήταν ακόμα μόλις τριών χρονών. Έδειξε προς το παράθυρο και είπε, “Το κίτρινο φύλλο πέφτει από το δέντρο”. Εγώ εκείνη την ώρα ήμουν ξαπλωμένος στο κρεβάτι και μισοκοιμόμουν. Αυτή η απλή, παιδική φράση μου έφερε αστραπιαία όλη την ιστορία του βιβλίου με κεντρική ιδέα το τι βιώνει ένα κίτρινο φύλλο από τη στιγμή που αποχωρίζεται το κλαδί του δέντρου του και αρχίζει να πέφτει προς το έδαφος. Τινάχτηκα όρθιος αμέσως και άρχισα να γράφω. Ήθελα να προλάβω την έμπνευση πριν μου φύγει.
Ποιο είναι το βαθύτερο νόημα που κρύβεται πίσω από το ταξίδι του φύλλου από την κορυφή του δέντρου ως το χώμα και τι σημαίνουν οι συναντήσεις που κάνει όσο πέφτει;
Μια καλή ιστορία έχει πάντα τουλάχιστον τρία νοήματα έλεγε ένας καθηγητής μου στο πανεπιστήμιο. Θα ήθελα να πιστεύω, λοιπόν, πως δεν υπάρχει μόνο ένα βαθύτερο νόημα στο ταξίδι του φύλλου, ούτε πως είμαι εγώ απαραιτήτως αυτός που το κατέχει. Ας πάρουμε για παράδειγμα τις δύο πρώτες σκηνές. Το φύλλο συναντά πρώτα ένα σπουργίτι και έπειτα ένα μυρμήγκι. Έχει ακριβώς την ίδια συζήτηση μαζί τους αλλά – αφότου διαπιστώσουν ότι παρότι έζησαν μια ζωή ο ένας δίπλα στον άλλον, δεν γνωρίζονταν στ’αλήθεια – ο ένας χαρακτήρας το βρίσκει πολύ αστείο και ο άλλος πολύ θλιβερό. Κάποιος μπορεί να πει πως το νόημα εδώ είναι ότι η αισιοδοξία ή απαισιοδοξία μας καθορίζει τη ζωή μας. Κάποιος άλλος, ότι δεν έχουμε ποτέ συνολική εικόνα της εμπειρίας μας. Αυτές είναι μόνο δύο διαφορετικές ερμηνείες και είμαστε μόλις στην αρχή της ιστορίας.
Ποια είναι η αντίδραση των παιδιών όταν τους διαβάζετε την ιστορία του φύλλου; Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που αποκομίζουν και τι τελικά είναι αυτό που τους μένει;
Νομίζω πως το πρώτο πράγμα που αποκομίζουν είναι μία νέα, χαρωπή εντύπωση σε σχέση με την έννοια της απώλειας στον κύκλο της ζωής. “Όταν πέφτεις από κάπου, μπορείς να δεις πολλά ενδιαφέροντα πράγματα και να κάνεις πολλούς νέους φίλους”, είπε μία ιδιαίτερα οξυδερκής μικρή αναγνώστρια του βιβλίου. Το τι τελικά τους μένει μπορούν να το απαντήσουν μόνο τα ίδια τα παιδιά. Ιδανικά, όταν θα είναι πια μεγάλοι.
Η ιστορία του φύλλου συμπληρώνεται από την πολύ ιδιαίτερη εικονογράφηση του Φίλιππου Φωτιάδη. Θα θέλατε να μας πείτε μερικά λόγια για τη συνεργασία σας και τον τρόπο που επιλέξατε να εικονογραφηθεί αλλά και να σελιδοποιηθεί το βιβλίο σας;
Οι εικόνες του Φίλιππου Φωτιάδη έχουν ένα εντελώς χαρακτηριστικό, προσωπικό ύφος. Δεν μπορείς ποτέ να τις μπερδέψεις με τη δουλειά κάποιου άλλου. Επιπλέον, ο Φίλιππος έχει μία πάρα πολύ ανεπτυγμένη αφηγηματική αντίληψη που του επιτρέπει να ξέρει ποια μέρη του κειμένου πρέπει να γίνουν εικόνες ώστε το τελικό αποτέλεσμα να είναι απέριττο, αρμονικό, και συμμετρικό. Η πρωτότυπη ιδέα του να βλέπουμε την πτώση του κίτρινου φύλλου γυρνώντας τις σελίδες του βιβλίου από πάνω προς τα κάτω, αντί για αριστερά-δεξιά στο κύριο μέρος της ιστορίας, ήταν δική του. Για αυτούς και πάρα πολλούς ακόμη λόγους ήταν πολύ μεγάλη ευτυχία για μένα το ότι δέχθηκε να εικονογραφήσει το βιβλίο μας.
Πριν το «Ένα κίτρινο φύλλο», ποια ήταν η σχέση σας με την παιδική λογοτεχνία και πώς αποφασίσατε να γράψετε για παιδιά;
Τα αγαπημένα μου παιδικά βιβλία εξακολουθώ να τα αγαπώ και ως μεγάλος. Ό,τι καλύτερο μπορώ να ελπίζω και για το Ένα Κίτρινο Φύλλο είναι πως σήμερα απευθύνεται τόσο στους μικρούς του αναγνώστες όσο και στους μελλοντικούς, ενήλικους εαυτούς τους. Όσον αφορά στο δεύτερο σκέλος της ερώτησής σας, αποφάσισα να γράψω για παιδιά επειδή η παιδική λογοτεχνία είναι νομίζω το μόνο είδος που απαλλάσσει πλήρως τον συγγραφέα από την τυραννία της ειρωνείας.
Θα έχουμε τη χαρά να διαβάσουμε μια καινούργια ιστορία σας κι αν ναι, υπάρχει ήδη κάτι στα σκαριά;
Μακάρι. Έχω ήδη γράψει μια καινούργια ιστορία. Διανύω όμως ακόμα την περίοδο που διστάζω να τη μοιραστώ.
