Ο Σεπτέμβριος στην Αμερική είναι παραδοσιακά ο Μήνας Ισπανικής/Ισπανόφωνης Κληρονομιάς (Hispanic Heritage Month). Οι εκδηλώσεις ξεκίνησαν στις 15 Σεπτεμβρίου και θα διαρκέσουν έναν ολόκληρο μήνα. Με πληθυσμό που ξεπερνάει τα 50 εκατομμύρια Λατίνους, οι Η.Π.Α. αναγνωρίζουν με αυτόν τον τρόπο τη βαθιά και ουσιαστική συνεισφορά και επιρροή της λατινικής κοινότητας σε επίπεδο κοινωνικοπολιτικό και οικονομικό. Για την ιστορία, η 15η Σεπτεμβρίου είναι η Ημέρα Ανεξαρτησίας (ότι δηλαδή είναι η 4η Ιουλίου για τους Αμερικανούς αντίστοιχα) για τις χώρες της Λατινικής Αμερικής: Γουατεμάλα, Ελ Σαλβαδόρ, Κόστα Ρίκα, Ονδούρες και Νικαράγουα. Επίσης, στις 16 και 18 Σεπτεμβρίου γιορτάζονται οι ημέρες ανεξαρτησίας του Μεξικό και της Χιλής, αντίστοιχα. Με αφορμή, λοιπόν, τον Μήνα Ισπανικής Κληρονομιάς φέραμε από τη δανειστική βιβλιοθήκη και διαβάσαμε μερικά βιβλία σπουδαίων Ισπανών/Λατίνων συγγραφέων και βιβλία που αναφέρονται σε σπουδαίες προσωπικότητες της ισπανικής/λατινικής κουλτούρας.
Seven Pablos – Jorge Luján & Chiara Carrer, εκδ. Enchanted Lion Books, 2018. Εικονογραφημένο βιβλίο για παιδιά 4-8 ετών. Ο συγγραφέας και ποιητής Jorge Lujan από την Αργεντινή μας φέρνει μια πολύ δυνατή ιστορία με πρωταγωνιστές εφτά αγόρια που έχουν κοινό χαρακτηριστικό το όνομά τους. O Πάμπλο από τη Χιλή, που βλέπει κάθε μέρα τον πατέρα να επιστρέφει από το ανθρακωρυχείο εξουθενωμένος και όταν αυτός ξαπλώνει, ακουμπάει το χέρι του στην καρδιά του πατέρα του για να ακούσει πως χτυπάει η καρδιά της γης. Ο Πάμπλο από το Εκουαδόρ, που ζει με τη μητέρα του στην ζούγκλα του Αμαζονίου και τη βλέπει καθημερινά να μαζεύει φρούτα για να τα βγάλουν πέρα. Ο Πάμπλο από την Αργεντινή, που μαζί με την οικογένειά του έχουν διαφύγει στο Μεξικό για να γλυτώσουν από τη δικτατορία της χώρας τους. Τις Πέμπτες παρακολουθεί ένα εργαστήρι ποίησης και τότε γράφει:
Stiff and cold, the soldiers march,
Crushing the roofs
With their enormous boots.
Μετά είναι ο Πάμπλο από την Γκουάνα, γιος μεταναστών, που μοιράζεται με την οικογένειά του και την οικογένεια του θείου του ένα μονόκλινο διαμέρισμα στη Νέα Υόρκη. Δώδεκα ώρες την ημέρα το έχει η μια οικογένεια και δώδεκα η άλλη. Δώδεκα ώρες στο δωμάτιο, δώδεκα στον δρόμο. Ο Πάμπλο από το Περού, γιος δασκάλου σε ένα μικρό απομακρυσμένο, επαρχιακό σχολείο. Ο Πάμπλο από το Ριο ντε Τζανέιρο, που περνάει τις μέρες του σκαλίζοντας ανάμεσα στα σκουπίδια της φαβέλας. Μια μέρα ένας δημοσιογράφος τον συναντά και τον ρωτάει:
– Πόσο χρονών είσαι;
– Οκτώ, απαντάει ο μικρός.
– Τι κάνεις στα σκουπίδια;
– Ψάχνω για αλουμίνια, χαρτόνια…
– Να τα πουλήσεις;
– Για να φάω.
– Δεν πας σχολείο; , ρωτάει μετά ο δημοσιογράφος.
– Απλώς….μου λείπουν πράγματα, απαντάει ο μικρός.
– Τι πράγματα;
– Ένα μολύβι… χαρτί για να γράψω… παπούτσια… πράγματα.
Τέλος ο Πάμπλο από την Τσιάπα του Μεξικό. Καθισμένος σε ένα βαγόνι στο τρένο που πηγαίνει για τα σύνορα των Η.Π.Α. Πρώτοι πέρασαν οι γονείς του. Με τα πόδια. Ο Πάμπλο έχει αποτύχει δυο φορές να επανενωθεί με τους δικούς του. Αυτή τη φορά ελπίζει… και φοράει στον λαιμό του την βέρα της μητέρας του. Υπάρχουν πολλοί ακόμα Πάμπλο εκεί έξω στον κόσμο, κι όμως είναι όλοι ο ίδιος. Μια καρδιά που χτυπάει στον ίδιο ρυθμό, όπως τα κύματα του ωκεανού, σε κάθε περιφορά του πλανήτη. Ο Jorge Luján και η Chiara Carrer, μας προσκαλούν να ρίξουμε μια ματιά στις ζωές των εφτά αγοριών. Κι ενώ τα λόγια δε φτάνουν, μας αφήνουν με ερωτηματικά, μας ξεσηκώνουν, μας ταρακουνούν. Εικόνες σκιτσαρισμένες, σα να τις έφτιαξε ένα από αυτά τα παιδιά. Με ένα μολυβί. Κι ένα χαρτί. Ασπρόμαυρες και μελαγχολικές. Τα παιδιά ντυμένα πάντα στα κίτρινα, το χρώμα της χαράς και της αισιοδοξίας, αντιφατικό μέσα στην γκρίζα καθημερινότητάς τους. Οι Seven Pablos, μας δείχνουν τον δρόμο. Να τολμήσουμε να μιλήσουμε για κοινωνικές ανισότητες, πολιτικά καθεστώτα, για καταπίεση, για την φτώχεια, την ανάγκη για έκφραση, τα όνειρα. Ένα, κατά την γνώμη μου, θαυμάσιο picture book για να εξηγήσουμε σε μικρούς αναγνώστες την έννοια του ακτιβισμού.
Turning Pages – Sonia Sotomayor & Lulu Delacre, εκδ. Philomel, 2018, εικονογραφημένο βιβλίο για παιδιά. Αυτοβιογραφία, μεγαλόφωνη ανάγνωση για παιδιά 4-8 ετών, κατάλληλο για ανεξάρτητη ανάγνωση, ηλικίες: 8-12 ετών. Η Σόνια Σοτομαγιόρ, γεννημένη στο Μπρόνξ της Νέας Υόρκης, με καταγωγή από το Πουέρτο Ρίκο, έγινε η πρώτη Λατίνα γυναίκα που της απονεμήθηκε ο τίτλος του Δικαστή του Ανώτατου Δικαστηρίου των Η.Π.Α. Μια γυναίκα που έσπασε κατεστημένα, πίστεψε στον εαυτό της και έγινε σύμβολο για χιλιάδες νέα παιδιά και κυρίως κορίτσια, να κυνηγάνε τα όνειρά τους και να βάζουν στόχους. Ένα, πραγματικά, αισιόδοξο βιβλίο που διαβάζεται από μικρούς και μεγάλους. Στην εισαγωγή του βιβλίου της διαβάζουμε: “My story is a story about books—of poems and comics, of law and mystery, of science and science fiction—written both in Spanish and in English”. Η αγάπη της για τα βιβλία τη βοήθησε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα διαβήτη που είχε, τον θάνατο του πατέρα της, τη θλίψη, να δει πέρα από τον μικρόκοσμό της, να ονειρευτεί και να σχεδιάσει τη ζωή της, όπως την φανταζόταν. Παρακάτω, μπορείτε να δείτε την παρουσίαση του βιβλίου της, από την ίδια την Sonia Sotomayor, στα αγγλικά:
Seperate is never equal: Sylvia Mendez & Her Family’s Fight for Desegregation. Δημιουργός: Duncan Tonatiuh, εκδ. Abrams Books for Young Readers, 2014. Εικονογραφημένο βιβλίο για παιδιά 6-10 ετών. Σας έχει τύχει ποτέ να πάρετε ένα βιβλίο από την δανειστική βιβλιοθήκη και να το διαβάσετε τόσες φορές, που στο τέλος το αγοράσατε από το βιβλιοπωλείο, γιατί ΠΡΕΠΕΙ να υπάρχει στην βιβλιοθήκη σας; Αυτό ακριβώς έπαθα εγώ και τα αγόρια διαβάζοντας ξανά και ξανα το Separate is never Equal: Sylvia Mendez & Her Family’s Fight for Desegregation. Ο Duncan Tonatiuh, με το χαρακτηριστικό ύφος στην εικονογράφησή του, μας αφηγείται μια αληθινή ιστορία φυλετικού διαχωρισμού στα μέσα του 1940, της 9χρονης Σίλβια Μέντεζ και της οικογένειάς της. Παρά το γεγονός ότι έχουν την αμερικάνικη ιθαγένεια, αντιμετωπίζονται ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας όταν αποφασίζουν να μετακομίσουν από τη Σάντα Αννα της Καλιφόρνιας σε μια αγροτική περιοχή του Orange County, προάστιο της Καλιφόρνιας. Απογορεύεται στα παιδιά να φοιτήσουν σε αμιγώς «αμερικάνικο» σχολείο (σχολείο λευκών) και εξαναγκάζονται να πάνε σε σχολείο για «Μεξικανούς», με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Μακριά από την πόλη, απαράδεκτες σχολικές εγκαταστάσεις, βρόμικο, χωρίς αυλή ή παιδική χαρά, με μαθητές στριμωγμένους σε τέσσερεις τοίχους. Η οικογένεια Μέντεζ, μην μπορώντας να δεχτεί αυτή την αδικία, όχι μόνο για τα παιδιά της, αλλά για όλα τα παιδιά ανεξαρτήτως φυλής και εθνικότητας, ξεκινάει μια καμπάνια διαμαρτυρίας για να αλλάξει το ρατσιστικό αυτό καθεστώς στα σχολεία και να είναι η πρόσβαση ελεύθερη, με δίκαιη μεταχείριση για όλους. Βρήκαν κάθε είδους εμπόδια στον δρόμο τους: τις Δημοτικές Αρχές, τη Σχολική Περιφέρεια, την ίδια την μεξικάνικη κοινότητα που φοβόταν τις τυχόν αρνητικές επιπτώσεις, δέχτηκαν απειλές, τους αποκάλεσαν βρομιάρηδες και πάρα πολλά ακόμα. Με πίστη και επιμονή, με προσωπικό κόστος και μετά από ατέλειωτες δικαστικές μάχες, κατάφεραν να κάνουν γνωστό τον αγώνα τους και να κινητοποιήσουν πολλές οργανώσεις για τα δικαιώματα του πολίτη και άλλες μειονότητες της περιοχής. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν να κατορθώσει η οικογένεια Μέντεζ, το 1947, να ανατρέψει μια για πάντα τον φυλετικό διαχωρισμό στα σχολεία της Καλιφόρνιας. Εφτά χρόνια αργότερα αυτό θα γίνει μια πραγματικότητα για όλα τα σχολεία της Αμερικής. Η μεγαλόφωνη ανάγνωση του βιβλίου, διαθέσιμη εδώ:
Digging for words: José Alberto Gutíerrez and the Library He Built – Angela Burke Kunkel & Paola Escobar, εκδ. Schwartz & Wade Books, 2020, για παιδιά 6-10 ετών. Ένα πραγματικά υπέροχο βιβλίο, βασισμένο σε αληθινή ιστορία, το Digging for words: José Alberto Gutíerrez and the Library He Built μας μαθαίνει για τη δύναμη των λέξεων και το όνειρο ενός ανθρώπου να στήσει μια ολόκληρη βιβλιοθήκη για παιδιά σε μια φτωχογειτονιά στην Μπογκοτά της Κολομβίας. Πίσω στο -όχι πολύ μακρινό- 1997, η Μπογκοτά, μια πόλη 8,5 εκατομμυρίων περίπου κατοίκων, διαθέτει μόνο 19 βιβλιοθήκες και φυσικά μόνο σε περιοχές οικονομικά εύπορες. O José Alberto Gutíerrez, οδοκαθαριστής στο επάγγελμα, ξεκινάει με το φορτηγό του κάθε βράδυ που όλοι κοιμούνται, να καθαρίσει τους δρόμους στις συνοικίες της Μπογκοτά. Αλλά εκτός από σκουπίδια, ψάχνει και για κρυμμένους θησαυρούς… Βιβλία παρατημένα, πεταμένα, ξεχασμένα. Τα φέρνει μαζί του στο σπίτι κι εκεί σιγά σιγά δημιουργεί μια δανειστική βιβλιοθήκη, τον «Παράδεισο». Κάθε Σάββατο, τα παιδιά της γειτονιάς μπορούν να την επισκεφθούν, να ψάξουν ανάμεσα σε εκατοντάδες τίτλους και να αφεθούν στην μαγεία των ιστοριών τους. Στην ιστορία συναντάμε και τον μικρό Χοσέ, ένα παιδί της ίδιας γειτονιάς, που περιμένει καρτερικά ολόκληρη την εβδομάδα για να έρθει επιτέλους το πολυπόθητο Σάββατο και να πάει στην βιβλιοθήκη. Εκεί, ψάχνει και βρίσκει περιπέτειες και ιστορίες για κόσμους φανταστικούς και πλάσματα μυθικά. Ζωντανή και με προσοχή στη λεπτομέρεια, η εικονογράφηση αιχμαλωτίζει μικρούς και μεγάλους αναγνώστες και συμπληρώνει τόσο όμορφα αυτή την αισιόδοξη και ταυτόχρονα συγκινητική ιστορία που υπογραμμίζει τη δύναμη της ανάγνωσης, την ανάγκη πρόσβασης σε βιβλία και στην διαφορά που μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος, αρκεί να το πιστέψει και να έχει όραμα! Εξαιρετικό για μεγαλόφωνη ανάγνωση, αφού στο κείμενο αγγλικά και ισπανικά συμπληρώνουν η μια την άλλη γλώσσα:
“Señor is waiting to greet them, smiling as he does every Saturday. Jośe enters Paradise to find stacks of books…Libros rescued by Señor José.”
Εδώ μπορείτε να διαβάσετε άρθρο για τον άνθρωπο που μετέτρεπε τα «σκουπίδια» σε δανειστική βιβλιοθήκη. Το βιβλίο κλείνει με το όνειρο του José Alberto Gutíerrez, να καταφέρει μια μέρα να ανταλλάξει το απορριμματοφόρο του για ένα φορτηγό που θα μεταφέρει βιβλία και θα ταξιδεύει σε ολόκληρη την χώρα, “…γιατί η πρόσβαση στα βιβλία θα έπρεπε να υπάρχει σε κάθε γειτονιά, σε κάθε πόλη, σε κάθε περιοχή, όσο απομονωμένη και αν είναι“. Εμείς ευχόμαστε να γίνει πολύ σύντομα πραγματικότητα!
