Κείμενο: Hiba Noor Khan
Μετάφραση: Μυρτώ Καλοφωλιά
Εκδόσεις: Διόπτρα
Χρονιά έκδοσης: 2025
Ηλικίες: 9+, 12+
Η εβραϊκή και μουσουλμανική παράδοση μοιράζονται το ίδιο ρητό: “Όποιος σώζει μια και μοναδική ζωή είναι σαν να έχει σώσει ολόκληρη την ανθρωπότητα”.
Βρισκόμαστε στο 1940, στο Παρίσι, και βρίσκουμε τη μικρή μουσουλμάνα Σαφίγια, 10 χρονών, στη βιβλιοθήκη της πόλης να τρώει ζαχαρωτά και να διαβάζει με λαχτάρα χάρτες από όλον τον κόσμο. Έχει ακούσει ότι κηρύχτηκε ένας καινούριος πόλεμος, αλλά πιστεύει ακράδαντα ότι οι Γερμανοί δεν θα καταφέρουν να φτάσουν στη Γαλλία. Ωστόσο, όλα αλλάζουν και η Σαφίγια βλέπει τη ζωή της να ανατρέπεται μέσα σε μια στιγμή, όταν βιώνει ολομόναχη τον πρώτο βομβαρδισμό στην πόλη. Από εκεί και ύστερα, η Σαφίγια μετατρέπεται σε μια μικρή ηρωίδα, με τις απώλειες και τα κατορθώματά της. Φεύγουν από τη χώρα φίλοι και δικοί, καταστρέφονται περιουσίες, έρχεται τρόμος και πείνα, αλλά είναι τυχερή μέσα στην ατυχία της, γιατί οι Γερμανοί δεν πειράζουν τους μουσουλμάνους…
Η ακτιβίστρια Hiba Noor Khan, μουσουλμάνα και η ίδια που ασχολείται με τα δικαιώματα των παιδιών και των προσφύγων (μεταξύ πολλών άλλων), γράφει ένα παιδικό-νεανικό μυθιστόρημα βασισμένη στην αληθινή ιστορία των μουσουλμάνων που βοήθησαν απίθανα στην Αντίσταση της Γαλλίας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Έχοντας κάνει εκτενή έρευνα, έχει ανακαλύψει τον κοσμαγάπητο ιμάμη Μπεν Γκάμπριτ, που με τη βοήθεια όλης του της κοινότητας καταφέρνει και πλαστογραφεί μουσουλμανικά χαρτιά και εν τέλει φυγαδεύει από τη Γαλλία από 500 έως 1.700 Εβραίους, σώζοντας τις ζωές ολόκληρων οικογενειών. Το εύρημά της να δώσει την ιστορία (με μικρές αλλά σημαντικές, κατά την ίδια, αλλαγές που δεν επηρεάζουν τον ρου της Ιστορίας) από την οπτική ενός μικρού και γενναίου κοριτσιού είναι όμορφο και συγκινητικό. Οι χαρακτήρες του βιβλίου είναι αληθοφανείς και το κείμενο παίζει πολύ με μυρωδιές, γεύσεις, μουσικές και αισθήσεις που το καθιστούν άκρως κινηματογραφικό.
Είναι ένα σκληρό βιβλίο που μιλάει για τη φρίκη της καθημερινότητας του πολέμου. Τι σημαίνει να στερείσαι κάθε μέρα και περισσότερα; Τι σημαίνει να μην είσαι στο στόχαστρο του εχθρού από καθαρή τύχη; Πόσο δεδομένα θεωρούνται κάποια πράγματα, όπως το φαγητό, οι φίλοι, τα κατοικίδια; Μέσα από την ιστορία αυτή, ο αναγνώστης βιώνει όλα τα συναισθήματα που κατακλύζουν την Σαφίγια: τον φόβο, τον θυμό, το μίσος, τη θλίψη, την απογοήτευση και τη ντροπή. Σκληρό λοιπόν το βιβλίο, αλλά άκρως κατάλληλο για παιδιά άνω των δέκα ετών, καθώς η γλώσσα του και η ροή του είναι απόλυτα συμβατές με τέτοιες ηλικίες, και δεν προβαίνει ποτέ σε αχρείαστες λεπτομέρειες. Είναι συγκινητικό, αλλά όχι σπαραξικάρδιο. Είναι επίσης συναρπαστικό: είτε παιδί, είτε ενήλικας δύσκολα θα το αφήσει από τα χέρια του. Επιπρόσθετα, έχει τύχει μιας πολύ καλής μετάφρασης από τη Μυρτώ Καλοφωλιά.
Θεωρώ πως το συγκεκριμένο βιβλίο αποτελεί ένα πολύ καλό έναυσμα για να μιλήσουμε στα παιδιά για τον πόλεμο και τον ρατσισμό. Έχει πολλές πτυχές που γεννάνε ή λύνουν απορίες, ενώ παραμένει μια αληθινή ιστορία, που πιθανότατα δεν είχαμε ακούσει ούτε εμείς οι ενήλικες, για την συνεργασία δύο κόσμων.
