Συγγραφέας: Γιώτα Αλεξάνδρου
Εικονογράφηση: Αχιλλέας Ραζής
Εκδόσεις: Ελληνοεκδοτική
Χρονιά έκδοσης: 2019
Ηλικίες: 7+
Στο βιβλίο της Οταν παίζαμε για τη νίκη, Καραγκιόζη μου, η Γιώτα Αλεξάνδρου καταπιάνεται με τον πόλεμο του ’40 και την Κατοχή. Στο πρώτο μέρος του βιβλίου η συγγραφέας φτιάχνει μια ιστορία με ήρωες τα μέλη μιας οικογένειας που ζουν στην Αθήνα της εποχής. Με την έναρξη του πολέμου, ο πατέρας, που δούλευε ως καραγκιοζοπαίχτης, αφήνει πίσω τη σύζυγο και τα παιδιά και φεύγει για το Mέτωπο, ενώ ο αφηγητής – ο ένας από τους γιους του – αρχίζει να ξετυλίγει την ιστορία της Ελλάδας κατά τη διάρκεια της Κατοχής ως και την απελευθέρωση. Η Γιώτα Αλεξάνδρου δίνει από την πρώτη κιόλας ανάγνωση τη γενική αίσθηση της περιόδου στην οποία αναφέρεται, κάτι στο οποίο όμως συμβάλλει και ο πρόλογος της Αγγελικής Βαρελλά, η οποία έζησε τον πόλεμο ως παιδί. Το μεγάλο σε έκταση κείμενο μαζί με ορισμένες εξεζητημένες γλωσσικές επιλογές, ίσως προκαλέσει αντίθετα αποτελέσματα από τα επιθυμητά και χαθεί το ενδιαφέρον του αναγνώστη.
Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου παρουσιάζεται το χρονολόγιο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το οποίο αν και χρήσιμο είναι χαοτικό ακόμα και για ενήλικα αναγνώστη, ενώ το γλωσσάρι δίνει βάρος σε λήμματα δευτερεύουσας σημασίας, αφήνοντας άλλα πιο σημαντικά με ανεπαρκή ερμηνεία. Στα υπέρ, το εύρημα της συγγραφέα να συνδέσει τα γεγονότα της εποχής με τον Καραγκιόζη και το Θέατρο Σκιών. Αυτό από μόνο του δίνει αφορμές για συζητήσεις όχι μόνο για τον πόλεμο και την Κατοχή, αλλά και για τη συγκεκριμένη μορφή τέχνης και τις τέχνες γενικότερα στη διάρκεια του πολέμου και τον τρόπο που συνέβαλαν στην ανύψωση του ηθικού του λαού και των στρατιωτών και στο πώς στρατεύτηκαν στον αγώνα ενάντια στον κατακτητή και τον φασισμό.
Από πλευράς εικονογράφησης, ο ζωγράφος Αχιλλέας Ραζής δημιούργησε ένα σκηνικό που ταιριάζει στην ιστορία και την περίοδο, εντάσσοντας στις εικαστικές του δημιουργίες στοιχεία από το Θέατρο Σκιών. Παίζει με τις αποχρώσεις (φωτεινές, απαλές – σκούρες, σκοτεινές), για να δείξει τις διαφορετικές χρονικές περιόδους στις οποίες αναφέρεται η συγγραφέας – στο πριν και στο κατά τη διάρκεια του πολέμου – και χρησιμοποιεί την τεχνική του κολάζ για να δώσει στον αναγνώστη επιπλέον πληροφορίες για συγκεκριμένα θέματα, όπως την πολιτική γελοιογραφία και την αρθρογραφία της εποχής. Η μεγάλη έκταση του κειμένου όμως δεν βοηθάει να φανεί η εικονογράφηση, η οποία με μια άλλη, καλύτερη ποιότητα χαρτιού, θα απογειωνόταν.
Με αφορμή το βιβλίο αυτό και πολλά άλλα, κυρίως εικονογραφημένα, πρέπει εδώ να επισημάνουμε την απουσία του creative director από το ελληνικό παιδικό βιβλίο. Ενός ατόμου με ειδικές γνώσεις που να μπορεί να λειτουργήσει ως ενδιάμεσος και να δώσει κατευθύνσεις τόσο στον εικονογράφο όσο και στον συγγραφέα, αλλά και στον επαγγελματία που επιμελείται γραφιστικά το βιβλίο, ώστε το στήσιμο να μην κουράζει στο μάτι και να μην δημουργεί σύγχυση.
Αν και το βιβλίο της Γιώτας Αλεξάνδρου είναι ένα από τα πολύ λίγα ελληνικά βιβλία γνώσεων για μικρά παιδιά που ασχολούνται με το θέμα του Πολέμου του 1940 και την Κατοχής (όχι όμως και του Εμφυλίου), θεωρώ πως μπορεί να φανεί περισσότερο χρήσιμο σε έναν δάσκαλο που προετοιμάζει τη σχολική γιορτή της 28ης Οκτωβρίου, παρά σε έναν γονιό που θα θελήσει να το διαβάσει με το παιδί του και να μιλήσει για τα γεγονότα της συγκεκριμένης περιόδου.
