Στα εκατομμύρια podcast που υπάρχουν εκεί έξω, υπάρχουν και κάποια σχετικά λίγα, αλλά πολύ ενδιαφέροντα, που μας ανοίγουν ένα παράθυρο στον κόσμο της λογοτεχνίας και της εικονογράφησης για παιδιά. Στον αγγλόφωνο κόσμο υπάρχουν πολύ περισσότερες επιλογές και εκπομπές, στον ελληνόφωνο είναι ακόμα λίγα τα καλά podcasts που μας γνωρίζουν δημιουργούς, βιβλία και μας μεταφέρουν τα νέα από τον κόσμο. Εδώ επιλέξαμε έξι αγγλόφωνα και τρία ελληνικά podcasts καθώς και δύο ραδιοφωνικές εκπομπές και μια σειρά ηχογραφημένων δοκιμίων που κάνουν τη διαφορά και αξίζει να τα ακούτε και να τα παρακολουθείτε.
Το The Illustration Department ήταν από τα πρώτα podcasts που ανακάλυψα ψάχνοντας στις αχανείς λίστες του Spotify*. Δημιούργημα του Ιταλοαμερικανού designer και illustrator Τζουζέπε Καστελάνο, το podcast αποτελεί ουσιαστικά προέκταση της ομώνυμης εκπαιδευτικής πλατφόρμας για εικονογράφους και graphic designers που έχει δημιουργήσει ο ίδιος και η οποία παρέχει στους ενδιαφερόμενους καθοδήγηση, κριτική porfolio και επιμόρφωση γύρω από τον κλάδο της εικονογράφησης, ειδικά των παιδικών βιβλίων. Το podcast φιλοξενεί κάθε εβδομάδα συνεντεύξεις από ανθρώπους του χώρου, όπως εικονογράφους, art directors, ατζέντιδες, επιμελητές, αλλά και επιμελητές μουσείων, designers ειδικευμένους στο animation, κ.α. Αν και λίγο αυτοαναφορικός (σε σημείο που κάποιες φορές κουράζει, γιατί μιλάει για τον ευατό του και αφαιρεί τον λόγο από τον καλεσμένο του), έχει καταφέρει να συγκεντρώσει εκατοντάδες δημιουργούς από το 2019 που ξεκίνησε το podcast του (το οποίο σημειωτέον το ηχογραφεί μέσα σε μια ντουλάπα του σπιτιού του!), όπως η Jutta Bauer, o Huck Scarry, ο Chris Haughton, ο Herve Tullet, η Helen Stephens, κ.α.
Και μιας και μιλήσαμε για την Helen Stephens, έχει κι εκείνη δημιουργήσει, μαζί με τις Katie Chappel και Tania Willis ένα πολύ καλό podcast. Στο The Good Ship Illustration ανεβαίνει υλικό κάθε Παρασκευή, με θέμα πάντα την αναζήτηση της δημιουργικής φωνής όσων δημιουργών την ψάχνουν, αλλά και την πορεία τους στη ζωή ως δημιουργικά όντα. Από τις τρεις τους η Helen Stephens είναι η πιο γνωστή σε εμάς μέσα από τα βιβλία της και ειδικά την αγαπημένη σειρά “Πώς να κρύψεις ένα λιοντάρι” (στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδ. Ικαρος). Η Tania Willis έχει υπάρξει καθηγήτρια της Stephens και η Chappel, η οποία αποφοίτησε μόλις το 2012 από το τμήμα εικονογράφησης του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, συμπληρώνει τη δημιουργική ομάδα. Οι τρεις τους δημιουργούν περιεχόμενο για το podcast τους, ενώ διατηρούν την ομώνυμη εκπαιδευτική πλατφόρμα στην οποία έχουν σχεδιάσει και υλοποιούν μαθήματα και εργαστήρια για εικονογράφους.
Το Thoughts on Illustration είναι από τις πιο πρόσφατες ανακαλύψεις μου και αφορά κυρίως εικονογράφους και όχι τόσο το ευρύ αναγνωστικό κοινό, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μαθαίνει κάτι κι εκείνος που δεν έχει άμεση σχέση με την εικονογράφηση. Ο δημιουργός του Tom Froese είναι ο ίδιος εικονογράφος και παραδίδει μαθήματα μέσω της πλατφόρμας Skillshare. Το συγκεκριμένο podcast είναι πιο προσωπικό, με πολλές αναφορές στην πορεία του ίδιου του Froese, αλλά εχει και συνεντεύξεις ανθρώπων του χώρου, θεματικές εκπομπές πάνω στη δημιουργική διαδικασία (πώς βρίσκεις ιδέες για να δουλέψεις, η εξέλιξη του στυλ, επαναφορά στην αναλογικότητα, κλπ), δίνει επαγγελματικές συμβουλές για διαχείριση πελατών, δημιουργία συμβολαίων, πώς να βρεις τον πρώτο σου ατζέντη, μετάβαση από το ψηφιακό στο αναλογικό, αλλά δίνει και μεγάλο βάρος και στο κομμάτι της ψυχολογίας του δημιουργού, μιλώντας πχ για την εργασιακή εξάντληση.
Ίσως το πιο αγαπημένο μου από όλα είναι το Eleanor and Alasdair Read That, ένα podcast – και ίσως το μοναδικό στη λίστα μου – που αφορά αποκλειστικά την παιδική λογοτεχνία. Ο Alasdair Beckett-King είναι κωμικός και συγγραφέας βιβλίων για παιδια (Ντετέκτιβ Μπονμπόν, εκδ. Πατάκη). Η Eleanor Morton είναι επίσης κωμικός και συγγραφέας (όχι βιβλίων για παιδιά). Και οι δύο όμως, εκτός από εξαιρετικά αστείοι, είναι αναγνώστες λογοτεχνίας για παιδιά. Κάθε μήνα επιλέγουν ένα κλασικό βιβλίο και το συζητούν αποδομώντας το και ψάχνοντας να βρουν αν α) άξιζε το hype, β) αν μπορεί να διαβαστεί ακόμα και γ) αν θα το διάβαζαν σήμερα στα (υποθετικά) παιδιά τους. Το podcast είναι ίσως από τα πιο ανεπιτήδευτα και αυθεντικά αστεία, με τους δυo τους να τρολάρουν ακόμα και τους ίδιους τους τους εαυτούς και τις δικές τους αναγνωστικές προτιμήσεις, ενώ κάνουν αναφορές και σε ταινίες, σειρές και μουσικές και φυσικά σε άλλα βιβλία. Μακάρι να έβγαζαν κι άλλα επεισόδια μέσα στον μήνα, αλλά επειδή δεν, αρκούμαστε για την ώρα σε αυτά που ήδη έχουν ανεβάσει και περιμένουμε κάθε μήνα για το επόμενο.
Το Book Riot είναι ίσως ένα από τα μεγαλύτερα ανεξάρτητα site για το βιβλίο στη Βόρεια Αμερική και ένα από τα podcasts που είχε δημιουργήσει ήταν το “Kidlit These Days“. Παρουσιαστές του ήταν η συγγραφέας Karina Yan Glaser, η οποία στην πορεία αντικαταστάθηκε από την ειδική πάνω στην παιδική λογοτεχνία Nicole Young και ο βιβλιοθηκονόμος σε βιβλιοθήκη δημοτικού σχολείου Matthew Winner. Το podcast “ετρεχε” από το 2019 ως το 2021 και σε αυτό το διάστημα παράχθηκαν 55 επεισόδια. Σε αυτά οι παρουσιαστές του μιλούσαν για διάφορα θέματα που αφορούσαν το βιβλίο για παιδιά, συνδυάζοντάς τα με την επικαιρότητα της εποχής. Το αρχείο των εκπομπών υπάρχει τόσο στο Book Riot όσο και στο Spotify και στα Apple Podcasts και στο οποίο μπορείτε να βρείτε επεισόδια στα οποία μιλούσαν πχ για τις αυτοεκδόσεις, για την ανάγκη να ακουστούν μέσα από τα βιβλία όλες οι φωνές, για την αποδοχή του εαυτού μας, κλπ.
Το τελευταίο στη λίστα μου με τα καλύτερα (για την ώρα) podcasts που ακούω φανατικά και αφορούν το παιδικό βιβλίο στα αγγλικά είναι το πολύ καινούργιο The Power of a Book. Ανέβηκε για πρώτη φορά 15 Σεπτεμβρίου και από πίσω του βρίσκεται ο βρετανικός φιλανθρωπικός οργανισμός The Children’s Book Project, ο οποίος συγκεντρώνει και διανέμει μεταχειρισμένα παιδικά βιβλία σε παιδιά που έχουν λίγα ή καθόλου δικά τους. Το podcast παρουσιάζεται από τη κωμικό Rachel Parris και κάθε επεισόδιο περιλαμβάνει κάποιον καλεσμένο που επιλέγει τρία παιδικά βιβλία που τον έχουν σημαδέψει: ένα αγαπημένο από την παιδική ηλικία, ένα βιβλίο που μοιράστηκε με κάποιον σημαντικό για εκείνον και ένα βιβλίο που θέλει να δωρίσει σαν παρακαταθήκη για το μέλλον. Μάλιστα αυτό το τελευταίο αποτελεί και τον τρόπο να εμπλουτιστεί η λίστα με τα βιβλία που δωρίζονται από το The Children’s Book Project, γιατί το βιβλίο που επιλέγει ο κάθε καλεσμένος δωρίζεται στα παιδιά του προγράμματος. Σκοπός του podcast είναι να αναδείξει τη δύναμη και τη χαρά της ανάγνωσης, ενώ ταυτόχρονα στηρίζει την αποστολή του οργανισμού να εξαλείψει την έλλειψη παιδικών βιβλίων (book poverty). Το περιεχόμενο επικεντρώνεται στην προσωπική σημασία της ανάγνωσης και των βιβλίων και όχι π.χ. στην τεχνική της εικονογράφησης ή της συγγραφής, και είναι εξαιρετικά χρήσιμο σε όσους ασχολούνται με την παιδική λογοτεχνία και τα παιδιά, καθώς προσφέρει πληροφορίες για το πώς τα βιβλία επηρεάζουν τους αναγνώστες τους. Η πρώτη καλεσμένη στο podcast ήταν η Lauren Lavern, αγαπημένη παραγωγός στο BBC Radio 6 και ακολούθησαν ο κωμικός και συγγραφέας Stephen Mangan με την αδερφή του Anita Mangan, γραφίστρια και καλλιτέχνις και η Claire Balding, αθλητική σχολιάστρια, συγγραφέας και ραδιοφωνική παραγωγός (BBC Radio 4). Και έπεται συνέχεια…
Και περνάμε στα ελληνικά podcasts και ραδιοφωνικές εκπομπές που ασχολούνται με το παιδικό βιβλίο ή κάποιο κομμάτι του χώρου. Στην ελληνική αγορά δεν υπάρχει ακόμα εκπομπή ή podcast που να ασχολείται αποκλειστικά και μόνο με το παιδικό βιβλίο, υπάρχουν όμως καλά δείγματα εκπομπών που ανά επεισόδια έχουν αναφερθεί στον χώρο. Για παράδειγμα ένα από τα πιο ωραία φτιαγμένα ήταν το Εκπομπές σε Ζήτηση, με την εκπαιδευτικό και συγγραφέα Δέσποινα Σουγιούλ, η οποία για λογαριασμό των εκδόσεων Ammos είχε δημιουργήσει μια σειρά επεισοδίων που είτε αναφερόταν στον παιδικό βιβλίο ή είχε καλεσμένους ανθρώπους του χώρου του παιδικού βιβλίου. Το Μαμάδες με Ρούμι της Παναγιώτας Στρίκου-Τομοπούλου δεν είναι ένα podcast για το παιδικό βιβλίο, είναι ένα podcast για όλα όσα αφορούν τους γονείς, παρόλα αυτά πολλές φορές η δημιουργός του, συγγραφέας η ίδια, έχει κάνει επεισόδια που αφορούσαν τον χώρο του βιβλίου, με καλεσμένους από διάφορους τομείς, όπως συγγραφείς, δημοσιογράφους, κριτικούς λογοτεχνίας, κλπ.
Το “Φάε Τέχνη” είναι κι αυτό από τις τελευταίες μου ανακαλύψεις και έχει να κάνει με τον χώρο του illustration γενικά, όχι αποκλειστικά της εικονογράφησης παιδικών βιβλίων. Οι δύο δημιουργοί του, η Ναταλία και η Μαργαρίτα, είναι ελεύθερες επαγγελματίες στον χώρο της τέχνης και οι οποίες μοιράζονται τις προσωπικές τους εμπειρίες, τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν και τις στρατηγικές που ακολούθησαν για να κάνουν την αγάπη τους για το art επάγγελμα. Κατά βάσει είναι ένα vidcast αφιερωμένο στις εικαστικές τέχνες, το art και τις πρακτικές που μπορούν να βοηθήσουν άλλους δημιουργούς να ζήσουν από το ταλέντο τους, ακόμα και μέσα στις προκλήσεις της ελληνικής πραγματικότητας. Δημιουργημένο από δύο νεαρά κορίτσια που έχουν ζήσει και το corporate περιβάλλον (και τις προκλήσεις του) και τώρα κολυμπάνε στα βαθιά (και συνήθως φουρτουνιασμένα και θολά) νερά του freelancing, μιλούν για τις εμπειρίες τους, ενώ έχουν καλεσμένους που μοιράζονται κι εκείνοι τις δικές τους. Είναι ίσως το πρώτο που ανακαλύπτω εγώ που αφορά το καθαρά επαγγελματικό κομμάτι της εικονογράφησης και που μοιράζεται πρακτικές πληροφορίες για το πώς να πλοηγηθεί κανείς στον χώρο αυτό, βγαίνοντας από τη σχολή ή αναζητώντας νέες επαγγελματικές εμπειρίες.
Εκτός όμως από τα podcasts, υπάρχουν – ευτυχώς – ακόμα και κάποιες ραδιοφωνικές εκπομπές που ασχολούνται με το θέμα του παιδικού βιβλίου. Η μία είναι η Κόκκινη Σβούρα της Ιωάννας Νιαώτη, η οποία βρίσκεται κάμποσα χρόνια στα ερτζιανά και συγκεκριμένα στο Δεύτερο Πρόγραμμα της Κρατικής Ραδιοφωνίας (103,7 FM). Καθημερινά, στις 8 παρά πέντε το πρωί, η Ιωάννα Νιαώτη συνομιλεί με συγγραφείς, εικονογράφους, καλλιτέχνες και άλλους δημιουργούς, ενώ παρουσιάζει βιβλία, εκδηλώσεις και δράσεις που αφορούν τα παιδιά. Η εκπομπή είναι διαθέσιμη και σε μορφή podcast, μέσω της πλατφόρμας της ΕΡΤ, Ertecho. Και μένουμε στο Κρατικό Ραδιόφωνο, αλλά αλλάζουμε συχνότητα και πάμε Θεσσαλονίκη και στα 95,8 FM, για να ακούσουμε την εκπομπή “Καλημέρα“ της Αναστασίας Γρηγοριάδου. Η εκπομπή της είναι καθημερινή (11 π.μ.-12μ.μ.) και εστιάζει σε θέματα πολιτισμού και τέχνης, ενώ κάθε Παρασκευή αφιερώνεται στο παιδικό βιβλίο, με καλεσμένους συγγραφείς, εκδότες, εικονογράφους κλπ. Και η συγκεκριμένη εκπομπή είναι διαθέσιμη μέσω της Ertecho.
Και θα κλείσω με μια σειρά podcast που μπορείτε να βρείτε στην πλατφόρμα του BBC και στην οποία η πολύ αγαπημένη συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας Katherine Rundell παρουσίασε μέσα σε έξι επεισόδια τη δύναμη αλλά και την πολιτική πίσω από τα βιβλία για παιδιά. Στα έξι αυτά επεισόδια, που αποτελούν ουσιαστικά την ηχογράφηση ισάριθμων δοκιμίων, με τον γενικό τίτλο The Lion, The Witch and the Wonder (μεταδόθηκαν από το BBC Radio 4 και είναι πλέον διαθέσιμα στο BBC Sounds), η βραβευμένη συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας εξερευνά τη διαχρονική μαγεία της παιδικής λογοτεχνίας, κάνοντας μια αναδρομή από τα μεσαιωνικά ηθικοπλαστικά παραμύθια έως τα σύγχρονα κλασικά έργα, εξετάζοντας πώς τα παιδικά βιβλία δημιουργούν μια αξέχαστη αίσθηση στους αναγνώστες τους, μας καλούν σε μια κοινή εμπειρία ανάγνωσης και συνδυάζουν τη χαρά με τη σοβαρότητα. Η σειρά – και κατ’ επέκταση η ίδια η δημιουργός της – μας καλεί να επανεξετάσουμε τι εννοούμε όταν λέμε «παιδικά» βιβλία και πως δεν είναι απλώς ιστορίες γραμμένες για παιδιά, αλλά ιστορίες που πρέπει να γράφονται για όλους. Μια πραγματική ακουστική απόλαυση, με πολλές αναφορές στο προηγούμενο δοκίμιό της “Why you should read children’s books eventhough you are old and wise“.
*Όλα τα podcast που αναφέρονται στο κείμενο μπορείτε να τα βρείτε σε όλες τις πλατφόρμες που φιλοξενούν podcasts. Οι ραδιοφωνικές εκπομπές υπάρχουν και στo Ertecho, ενώ η σειρά της Katherine Rundell υπάρχει διαθέσιμη στην πλατφόρμα του BBC.
