H Υπηρεσία για την Πνευματική Ελευθερία (Office for Intellectual Freedom – OIF) της Αμερικανικής Ένωσης Βιβλιοθηκών (ALA) δημοσίευσε την Πέμπτη 14 Μαρτίου νέα στοιχεία που καταγράφουν τις προσπάθειες λογοκρισίας βιβλίων σε όλες τις ΗΠΑ, διαπιστώνοντας ότι οι προσπάθειες αυτές αυξήθηκαν κατά 65% το 2023 σε σχέση με το 2022, φτάνοντας στο υψηλότερο επίπεδο που έχει καταγράψει ποτέ η ALA.
Η OIF κατέγραψε συνολικά 4.240 τίτλους βιβλίων που αποτέλεσαν στόχο λογοκρισίας, περισσότερους από ό,τι τα δύο προηγούμενα χρόνια μαζί (2.571 το 2022, 1.651 το 2021), καθώς και 1.247 αιτήματα λογοκρισίας βιβλίων, υλικών και πόρων βιβλιοθηκών το 2023. Από τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν από τις εκθέσεις λογοκρισίας του 2023 προέκυψαν τέσσερις βασικές τάσεις:
- Οι ομάδες άσκησης πολιτικής πίεσης (pressure groups) το 2023 επικεντρώθηκαν στις δημόσιες βιβλιοθήκες, πέρα από τις σχολικές βιβλιοθήκες.
- Ο αριθμός των τίτλων που αποτέλεσαν στόχο λογοκρισίας στις δημόσιες βιβλιοθήκες αυξήθηκε κατά 92% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 46% όλων των προκλήσεων για βιβλία το 2023– στις σχολικές βιβλιοθήκες παρατηρήθηκε αύξηση 11% σε σχέση με τους αριθμούς του 2022. Στην αύξηση αυτή συνέβαλαν ομάδες και άτομα που ζήτησαν την απαγόρευση πολλών τίτλων, συχνά δεκάδων ή εκατοντάδων κάθε φορά.
- Οι τίτλοι που αντιπροσωπεύουν τις φωνές και τις εμπειρίες των ΛΟΑΤΚΙ+ και των BIPOC (Black, Indigenous and people of color, που σε ελεύθερη μετάφραση στα ελληνικά αναφέρονται ως Μαύρα, Γηγενή και μη Λευκά άτομα) αποτελούσαν το 47% εκείνων που αποτέλεσαν στόχο των προσπαθειών λογοκρισίας.
- Απόπειρες λογοκρισίας περισσότερων από 100 τίτλων έγιναν στις παρακάτω πολιτείες: Κολοράντο, Κονέκτικατ, Φλόριντα, Αϊντάχο, Ιλινόις, Αϊόβα, Κεντάκι, Μέριλαντ, Μιζούρι, Βόρεια Καρολίνα, Οχάιο, Πενσυλβάνια, Τενεσί, Τέξας, Γιούτα, Βιρτζίνια και Ουισκόνσιν.
Η ALA θα δημοσιεύσει τη λίστα με τα 10 πιο αμφισβητούμενα βιβλία (challenged books) στις ΗΠΑ για το 2023 την Ημέρα Δικαίωμα στην Ανάγνωση, τη Δευτέρα 8 Απριλίου, στο πλαίσιο της δημοσίευσης της Έκθεσης για την Κατάσταση των Βιβλιοθηκών της Αμερικής, με την οποία ξεκινά η Εθνική Εβδομάδα Βιβλιοθηκών.
Υπενθυμίζεται ότι η ALA συγκεντρώνει στοιχεία σχετικά με τις προσπάθειες λογοκρισίας βιβλίων (ενηλίκων και παιδικά) από αναφορές που υποβάλλονται από επαγγελματίες βιβλιοθηκών και από ειδήσεις που δημοσιεύονται σε όλες τις ΗΠΑ. Επειδή πολλές προσπάθειες λογοκρισίας βιβλίων δυστυχώς δεν αναφέρονται στην ALA, αλλά ούτε καλύπτονται και από τον Τύπο, τα στοιχεία που συγκεντρώνονται κάθε χρόνο υποεκτιμούν το μέγεθος της λογοκρισίας βιβλίων. “Οι αναφορές των βιβλιοθηκονόμων και των εκπαιδευτικών που εργάζονται στο πεδίο των βιβλιοθηκών καθιστούν σαφές ότι οι οργανωμένες εκστρατείες για την απαγόρευση βιβλίων δεν έχουν τελειώσει και πρέπει όλοι μαζί να παραμείνουμε ενωμένοι για να διατηρήσουμε το δικαίωμά μας να επιλέγουμε τι διαβάζουμε“, δήλωσε η Deborah Caldwell-Stone, διευθύντρια της Υπηρεσίας για την Πνευματική Ελευθερία της ALA. “Κάθε αίτημα απαγόρευσης ενός βιβλίου είναι μια απαίτηση να αρνηθούμε το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα κάθε ατόμου να επιλέγει και να διαβάζει βιβλία που θίγουν σημαντικά ζητήματα και υψώνουν τις φωνές εκείνων που συχνά φιμώνονται“, είπε κλείνοντας τη δήλωσή της.
Και αν θεωρούμε πως ό,τι συμβαίνει στην Αμερική αυτή τη στιγμή δεν μας αφορά ή είναι πολύ μακριά για να μας αγγίξει, ας θυμηθούμε την πολύ πρόσφατη προσπάθεια λογοκρισίας του εικονογραφημένου βιβλίου της Κατρίνας Τσάνταλη “Οικογένεια είναι” (εικονογράφη Κώστας Θεοχάρης, εκδ. Διόπτρα, 2020) στην Κύπρο από την ομάδα «Ενεργοί Πολίτες- Κίνημα Ενωμένων Κυπρίων Κυνηγών», οι οποίοι χαρακτήρισαν το βιβλίο «ανήθικο» και «ανάρμοστο», ζητώντας να αποσυρθεί από τη βιβλιοθήκη νηπιαγωγείου της Λευκωσίας, αίτημα το οποίο έκανε δεκτό ο διευθυντής της Δημοτικής Εκπαίδευσης του υπουργείου Παιδείας Κύπρου, δίνοντας εντολή να αποσυρθεί το βιβλίο από το νηπιαγωγείο της Λευκωσίας καθώς, όπως δήλωσε, “προκαλεί”.
