Τα βιβλία γνώσεων είναι από αυτά που ένα παιδί αρχικά θα αρκεστεί μόνο στο ξεφύλλισμά τους, ίσως και ιδανικά στην ανάγνωση μικρού αριθμού σελίδων. Στη σύγχρονη εποχή τα βιβλία αυτά πρέπει να ανταγωνιστούν την πληθώρα πληροφορίας που το διαδίκτυο προσφέρει άκοπα και ίσως να μην αποτελέσουν, εύκολα, πόλο έλξης. Ωστόσο, η αξία ενός προσεκτικά επιμελημένου βιβλίου γνώσεων είναι ανεκτίμητη, καθώς προσφέρει το κίνητρο εξερεύνησης του φυσικού κόσμου στα παιδιά και παράλληλα συνιστά πολύτιμο εργαλείο για συζήτηση και θεματικές εργασίες στο πλαίσιο μια τάξης.
Σε ένα τέτοιο βιβλίο για τη θάλασσα, ένα παιδί, ήδη από μικρές ηλικίες, μπορεί να ανακαλύψει κοράλλια, χελώνες αλλά και βαθύβια είδη ψαριών, καθώς ανοίγει παραθυράκια στο «Ανακαλύπτω τη θάλασσα» (Sonia Bareti από τη σειρά «Μικροί Εξερευνητές» της Χάρτινης Πόλης, 3+) ή στο «Στον βυθό» (Ruth Martin εικονογράφηση Allan Sanders, Μεταίχμιο, 4+), αλλά και να βουτήξει με την Άλι, τον Όλι και τον σκύλο τους αναζητώντας διαφορετικούς οργανισμούς σε ένα παιχνίδι παρατηρητικότητας από την παλιρροιακή ζώνη ως τη βαθιά, σκοτεινή ζώνη της αβύσσου στο «Ταξίδι στα βάθη των ωκεανών» (Κείμενα: Timothy Knapman, εικονογράφηση Wesley Robins, Μεταίχμιο, 5+).
Για τα μεγαλύτερα παιδιά, οι τίτλοι που κυκλοφορούν προσφέρουν διαφορετικές οπτικές του θαλάσσιου κόσμου, των ζώων και των φυτών που ζουν σε αυτόν. Το εντυπωσιακό «Ωκεανός» (Helene Druvert, Κείμενα: Emmanuelle Grundmann, Εκδόσεις Καπόν, 6-9 ετών), ένα σχεδιαστικό κομψοτέχνημα, που προσεγγίζει τη ζωή ανά ζώνη βάθους, ξεκινώντας από την ακτή και στην κυριολεξία το βιβλίο ξεδιπλώνεται μέχρι τη άβυσσο, κάνοντας τη γνώση περιπέτεια. Μαθαίνουμε για την παλίρροια με ευφάνταστο τρόπο, ανασηκώνουμε πέτρες για να δούμε τους οργανισμούς που κρύβονται από κάτω, ακουμπάμε το ανάγλυφο ενός κύματος και των κοραλλιών, ξεδιπλώνουμε έναν καρχαρία για να δούμε το τροφικό πλέγμα και ανακαλύπτουμε το γιγαντιαίο καλαμάρι και τους μαύρους καπνιστές.
Το «Θαυμαστοί Ωκεανοί» (Κείμενα Jess French, Εικονογράφηση Claire McElfatrick, Διόπτρα, 6-9 ετών) είναι σαν να κρύβεται μια εγκυκλοπαίδεια σε 80 μόλις σελίδες. Κάθε σελίδα του βιβλίου πραγματεύεται και διαφορετικό θέμα, με εξαιρετική εικονογράφηση που συμπληρώνεται από τα μικρού μεγέθους κείμενα. Ο αναγνώστης μπορεί να δει θαλάσσια σκουλήκια και αγγουράκια της θάλασσας, πώς είναι το αυγό ενός καρχαρία, θαλάσσια ερπετά και θαλασσοπούλια αλλά και πώς συνδέονται οι διάφοροι οργανισμοί σε ένα τροφικό πλέγμα, πως κάνουν καμουφλάζ τα ψάρια και πως κάποια είδη ψαριών παραμένουν ασφαλή σχηματίζοντας «σχολείο», γιατί είναι σημαντικά τα υποβρύχια λιβάδια της ποσειδωνίας και πολλά άλλα.
Τον Γαλάζιο Πλανήτη ΙΙ (Κείμενα: Leisa Stewart -Sharpe, εικονογράφηση Emily Dove, Διόπτρα, 9-12 ετών) το προλογίζει ο Sir David Attenborough και βασίζεται στην ομώνυμη σειρά ντοκιμαντέρ του βρεταινικού BBC. Εδώ υπάρχουν ιστορίες από την άβυσσο, τους κοραλλιογενείς υφάλους, τις πράσινες θάλασσες και το απέραντο γαλάζιο. Διαβάζοντάς το μαθαίνεις πως καταδύονται οι φάλαινες φυσητήρες, για τις λιμνούλες του θανάτου στην άβυσσο, πως παίζουν τα ρινοδέλφινα το «πιάσε το κοράλλι» αλλά για το μπορεί να κάνει ο καθένας από μας για να προστατευτεί ο γαλάζιος πλανήτης μας.
Αν και δεν αναφέρεται αμιγώς στο θαλάσσιο περιβάλλον, το πολύ ιδιαίτερο βιβλίο «Φυσικός Κόσμος» (Κείμενο: Amanda Wood & Mike Jeffey, Εικονογράφηση: Owen Davey, Δεσύλλας, 9-12 ετών) αξίζει τη προσοχή μας και συνιστά πραγματικά μια εικονογραφημένη ανθολογία των θαυμάτων της φύσης. Κάθε σελίδα του περιέχει μεγάλο όγκο πληροφορίας σε εικόνες και κείμενο, που βοηθάει στην κατανόηση δύσκολων εννοιών όπως την ταξινόμηση των οργανισμών, τι είναι βιότοπος, τι εξυπηρετεί ο σκελετός των ζώων, γνωρίζεις θαλάσσιους μικροοργανισμούς όπως τα κωπήποδα, εξοικειώνεσαι με έννοιες όπως τα μεταναστευτικά ζώα, τις προσαρμογές στα ράμφη και τα πόδια των πουλιών, πώς κυνηγούν τα ζώα, πώς προειδοποιούν τα χρώματα σε άλλα και για τη τέχνη της μεταμφίεσης. Ένα βιβλίο που τα παιδιά θα χρειαστεί να επανέλθουν πολλές φορές στην αναζήτησή τους.
Και αν τέλος, κάποιος επιμένει οπωσδήποτε σε ιστορίες που θα μπορούσαν να είναι και για καληνύχτα, το γεμάτο χιούμορ «Συνέντευξη με έναν καρχαρία και άλλους θαλάσσιους γίγαντες» του Andy Seed με εικονογράφηση του Nick East (εκδόσεις Παπαδόπουλος, ηλικίες 6+) είναι μια πολύ καλή επιλογή. Ένα βιβλίο που μέσα από ερωταποκρίσεις θα γνωρίσει στα παιδιά τον καρχαρία ταύρο, τη γαλάζια φάλαινα, τη φάλαινα νάρβαλ, το φεγγαρόψαρο, τη πεσκανδρίτσα και άλλους θαλάσσιους γίγαντες, θα τα κάνει να γελάσουν, να μάθουν, να προβληματιστούν και ίσως να αναρωτηθούν τι θα ρώταγαν σε μία συνέντευξη όλους αυτούς τους θαλάσσιους γίγαντες.
