«Τι βλέπεις όταν κοιτάζεις ένα δέντρο;». Ένα σημείο στίξης στον τίτλο όχι μόνο κερδίζει τον αναγνώστη, αλλά τον βάζει τόσο δυναμικά στο παιχνίδι της ανάγνωσης, ώστε χωρίς να το συνειδητοποιεί αρχίζει να σκέφτεται απαντήσεις, λες και θα είναι το σύνθημα για να συνεχίσει. Η φόδρα του βιβλίου τον βομβαρδίζει με πιο σύνθετες ερωτήσεις και η επόμενη σελίδα επιμένει: «Τι βλέπεις όταν κοιτάζεις ένα δέντρο;». Από τις πληροφορίες του βιβλίου μαθαίνει ότι στους Βασιλικούς Βοτανικούς Κήπους του Ηνωμένου Βασιλείου γίνεται σπουδαίο έργο για την προστασία κάποιων δέντρων και άλλα διάφορα χρήσιμα. Κι έτσι, ο αναγνώστης πιστεύει ότι κρατάει στα χέρια του ένα βιβλίο γνώσεων. Η επόμενη σελίδα επιμένει και ρωτάει λίγο πιο έντονα «Τι βλέπεις όταν κοιτάζεις ένα δέντρο;»
Ακολουθώ την Emma Carlisle στον σιωπηλό περίπατό της. Ακούω τα βήματά της, το θρόισμα των φύλλων, τον αέρα να μπαινοβγαίνει στα κλαδιά των δέντρων, πουλιά να κελαηδάνε και ένα βιολί να παίζει -μέχρι και τη θάλασσα γεύομαι και ακούω. Νιώθω ότι η δημιουργός μού μιλάει, χωρίς όμως να ακούω την φωνή της. Περίπου όπως και τα δέντρα επικοινωνούν μεταξύ τους υπόγεια, μυστικά. Ακούω και περπατάω σαν αερικό για να μη χάσω ούτε μία λέξη από το ποίημά της, ούτε μία στιγμή από τον πολυαισθητηριακό περίπατο που μου χαρίζει.
Ο ρυθμός του κειμένου, οι φυσιολατρικές εικόνες που δημιουργεί, η ευαίσθητη και διεισδυτική ποιητική ματιά της Carlisle, η μουσική, οι ήχοι της φύσης που απλώνονται στον χώρο σου καθώς διαβάζεις, σε παρασέρνουν σε ένα ταξίδι φαντασίας αλλά και γνώσης. Η φαντασία, όταν πατάει πάνω στη γνώση, την αλήθεια, το βίωμα, εκτινάσσεται στα ύψη και σε ταξιδεύει μακριά. Μία ερώτηση μπορεί να μετασχηματίσει τον τρόπο που αντιλαμβάνεσαι τα πράγματα, να σε οδηγήσει σε αλλαγή στάσης ζωής; Ναι, μπορεί.
Η εικονογράφηση μου είπε τόσα πολλά χωρίς φλυαρίες, μου πρόσφερε έναν περίπατο όπου τον βίωσα με όλες μου τις αισθήσεις, μου θύμισε πόσο θεραπευτικό και λυτρωτικό είναι να βρίσκεις την ποίηση παντού και πόσο σημαντική είναι η αρμονία. Όπως η αρμονική ισορροπία ανάμεσα στο κείμενο και τις εικόνες που κάνουν το αισθητικό βάρος κάθε σελίδας να έρχεται σε απόλυτη ευθυγράμμιση: Όπου το κείμενο είναι μικρό οι εικόνες είναι μεγάλες και χωρίς πλαίσια -νιώθεις ότι είσαι μέσα τους- και το αντίθετο. Το ίδιο συμβαίνει και στα καρέ.
Ο αναγνώστης περπατώντας δίπλα της παρατηρεί τα δέντρα και το περιβάλλον, ακούγοντας τις ερωτήσεις της. Όλος ο περίπατος είναι ένα ποίημα. Πως αλλιώς; Ο ποιητικός λόγος δεν έχει διδακτισμό. Παρατηρεί, προβληματίζει, δημιουργεί ερωτήματα. Και τα ερωτήματα θέλουν απαντήσεις. Και τότε ανατρέχει στις «ρίζες» της επιστήμης, εκεί που βρίσκεται κρυμμένη η αλήθεια, αλλά πρέπει να την αναζητήσεις για να τη βρεις.
Έναν περίπατο τον απολαμβάνεις, δε βιάζεσαι. Μπορείς να επιστρέψεις σε σημεία που σου τράβηξαν το ενδιαφέρον, να τρέξεις, να σταματήσεις… Τι νόημα έχει να μετρήσεις τον χρόνο; Αυτή την αίσθηση της αχρονίας στο βιβλίο την υποδηλώνει η απουσία της σελιδαρίθμησης, κάτι που βρήκα ιδιαίτερα ποιητικό.
Απόλαυσα τη μεγαλόφωνη ανάγνωση αυτού του εικονοβιβλίου σε ομάδα παιδιών. «Συναντηθήκαμε» μεταξύ μας και με τη συγγραφέα (όπως τα δέντρα) στις παρόμοιες αναμνήσεις μας -παρά τη διαφορά χρόνου και τόπου- στον ενθουσιασμό μας από την ανακάλυψη νέας γνώσης, στο μοίρασμα των εμπειριών μας. Δεν ενδιαφέρει τα παιδιά αν είναι λογοτεχνικό ένα βιβλίο ή γνώσεων. Γι αυτά, όλα είναι γνώση! Αυτό που χαράχθηκε στη μνήμη τους, ωστόσο, είναι ο ποιητικός ρυθμός του κειμένου και σε δεύτερο επίπεδο οι ενδιαφέρουσες πληροφορίες που δίνει. Η επιστημονική αλήθεια είναι σημαντική επειδή θέτει όρια, η γνώση των οποίων είναι απαραίτητη για να τα υπερβούν οι δημιουργοί, όταν χρειάζεται, «ποιητική αδεία». Και οι επιστήμονες κάνουν το αντίθετο προκειμένου να δώσουν ένα άλλο ύφος στις μελέτες τους. Μήπως αυτή η αρμονική συνεργασία Τέχνης και Επιστήμης δεν κρύβει μέσα της ποίηση;
Είναι ένα ποίημα που έκανε τα παιδιά να βγουν έξω για να παρατηρήσουν τα δέντρα. Είναι ένα βιβλίο που το απολαμβάνεις μόνος σου ή με συναναγνώστες. Που διαβάζεις δυνατά το ποιητικό του μέρος -για να ακούγεται ο ρυθμός- και σιωπηρά τις πληροφορίες, ή όπως αλλιώς θες. Είναι ένα βιβλίο που όταν το ολοκληρώνεις «ο εγκέφαλος απευλευθερει μια χημική ουσία που λέγεται σεροτονίνη»! Και αυτή η πληροφορία είναι που εντυπωσίασε περισσότερο τα παιδιά!
*Πριν την ανάγνωση: Ο τίτλος είναι από μόνος του ένα πολύ ωραίο «ζέσταμα».
*Μετά την ανάγνωση: Δραστηριότητα δημιουργικής γραφής: Τα παιδιά γράφουν «τι βλέπουν» σε χαρτάκια και τα ρίχνουν σε ένα κουτί. Ένα – ένα διαλέγει μία λέξη και όλα μαζί δημιουργούν ένα εικονοποίημα σε σχήμα δέντρου.
Συγγραφέας/εικονογράφος: Emma Carlisle
Mετάφραση: Μυρσίνη Γκανά
Εκδόσεις: Μάρτης
Χρονιά έκδοσης: 2023
Ηλικίες: 5+ (διηλικιακό)
