Συγγραφεάς: Ματέο Μπούσολα
Μετάφραση: Άννα Παπασταύρου
Εκδόσεις: Καλέντης
Χρονιά έκδοσης: 2023
Ηλικίες: 9+, 12+
– Πες μου μπαμπά, εμείς φοβόμαστε μόνο μήπως γίνουμε όλοι διαφορετικοί;
– Όχι, Βιολέτα, λέει ο μπαμπάς. Φοβόμαστε μήπως γίνουμε όλοι μοναδικοί. Ο μεγαλύτερος φόβος, Βιολέτα, είναι να μην είμαστε όπως μας θέλουν οι άλλοι. Μας κάνουν να πιστεύουμε ότι, αν δεν χωρέσουμε στο σωστό κουτί, δεν θα μας αγαπούν.»
Μια ωραία, χαλαρή συζήτηση σε μια βόλτα, μεταξύ ενός μπαμπά και της οχτάχρονης κόρης του, που προσπαθεί να καταλάβει τις ελευθερίες και τους περιορισμούς που ζει ένα παιδί της ηλικίας της, αγόρι ή κορίτσι, στον δικό του κόσμο: στα χρώματα που θα ντυθεί, στις «θέσεις» των γονιών στο σπιτικό, στα παραμύθια που διαβάζει, στα παιχνίδια που δεν μπορεί να παίξει ως κορίτσι, στα «κοριτσίστικα» κόμικ που δεν επιτρέπεται να διαβάσει ο συμμαθητής της, στις αγκαλιές που ο παππούς δεν έκανε, ως άντρας, στον πατέρα της.
Ο πατέρας της τής ανατρέπει το στερεότυπο των χρωμάτων, μιλώντας της για τα μπλε και τα ροζ στην τέχνη – για το ροζ ως απόχρωση του κόκκινου που κάποτε θεωρούνταν το χρώμα των πολεμιστών, ενώ το μπλε σήμαινε χάρη, γλυκύτητα, ομορφιά. Στη συνέχεια η συζήτηση στρέφεται στα έμφυλα στερεότυπα, με τις γνωστές αντιλήψεις περί «θέσης» των γυναικών και των αντρών, όπου ο πατέρας επικαλείται την Ιστορία, την εποχή που ο άνθρωπος βασιζόταν σε συγκεκριμένες ιδιότητες για να επιβιώσει. Οι ανάγκες της κοινωνίας άλλαξαν, όμως τα στερεότυπα παρέμειναν, τοποθετώντας τη γυναίκα «αδύναμη» στο σπίτι και τον άντρα «δυνατό» κουβαλητή και διαχειριστή της γυναικείας μοίρας. Τα κορίτσια των παραμυθιών, που περιμένουν τον πρίγκιπα για να παντρευτούν και να σωθούν, είναι μια εκδοχή της αναγκαίας αντρικής δύναμης, ενώ οι μάγισσες, ως γυναίκες με δική τους άποψη και γνώσεις, είναι άσχημες και κακές.
Πόσο εύκολο είναι όμως να απεγκλωβιστούμε από τις προκαταλήψεις και τις κατηγοριοποιήσεις, όταν ακόμα και τα παιδιά βάζουν τους δικούς τους κανόνες και αποκλείουν το άλλο φύλο από τα παιχνίδια τους, που τα διακρίνουν σε «αγορίστικα» και «κοριτσίστικα»; Και τι συμβαίνει με τις βιολετί ντομάτες, που δεν τις εμπιστεύονται και δεν τις προτιμούν οι αγοραστές, όπως γίνεται και με τους ανθρώπους που ακούνε πως δεν είναι αληθινοί άντρες ή αληθινές γυναίκες, γιατί δεν τους καταλαβαίνουμε;
«Το να είσαι άντρας ή γυναίκα έχει να κάνει με αυτό που η ζωή διάλεξε για μας, ενώ το αν θα γίνουμε άντρες ή γυναίκες έχει να κάνει με αυτό που εμείς, κάθε μέρα, επιλέγουμε για τη δική μας ζωή και βάζουμε πάνω μας όλα τα χρώματα που χρειαζόμαστε.»
Τα στερεότυπα εγκλωβίζουν αθόρυβα τα άτομα από τη γέννησή τους. Με μικρά βήματα προσπαθούμε όλοι να βγούμε από τα κουτιά μας και να ελευθερώσουμε τη σκέψη μας. Να γίνουμε οι «λάθος άνθρωποι» , που θα δούμε τον κόσμο από μια άλλη οπτική γωνία και θα καταφέρουμε να μεταδώσουμε τη δύναμη αυτή και στους άλλους.
Τα στερεότυπα, οι κατηγοριοποιήσεις και τα κουτιά διευκολύνουν τον εγκέφαλό μας να επεξεργάζεται πιο γρήγορα τις πληροφορίες που δέχεται και να βγάζει συμπεράσματα, γι’ αυτό και είναι δύσκολο να ανατραπούν και να καταργηθούν. «Ένας κόσμος όπου όλοι είμαστε διαφορετικοί είναι πιο ωραίος, αλλά μας είναι συνάμα πολύ δύσκολο να τον καταλάβουμε».
«Το χρώμα που θέλεις να είσαι» είναι ένα βιβλίο που θα δώσει τροφή για σκέψη στους νεαρούς αναγνώστες και θα προκαλέσει ενδιαφέρουσες συζητήσεις μεταξύ παιδιών και γονιών αλλά και των εκπαιδευτικών, που θα το επιλέξουν για να βγουν μαζί από το κουτί.
