Κείμενο: Χριστίνα Μάρκου
Εικονογράφηση: Βιβή Μαρκάτου
Εκδόσεις: Καστανιώτη
Χρονιά έκδοσης: 2025
Ηλικίες: 5+, 7+
Είναι Σεπτέμβρης. Τα σχολικά είδη βρίσκονται στα ράφια των βιβλιοπωλείων, περιμένοντας να περάσουν από το ταμείο και να καταλήξουν στις σχολικές τσάντες των παιδιών. Ανυπομονούν να πάνε σχολείο και να κάνουν «αυτό για το οποίο ήταν φτιαγμένα»: να γράψουν, να σβήσουν, να ξύσουν, να γεμίσουν με λέξεις…τι θα γίνει όμως όταν το μολύβι καταλάβει πως για να γράφει καλά, θα πρέπει που και που να το ξύνει η ξύστρα; Θα καταφέρει να αποδεχθεί πως για να συνεχίσει να προσφέρει, θα πρέπει συνεχώς να μικραίνει;
Η συγγραφέας εστιάζει στο πιο μεγάλο κεφάλαιο της ζωής των παιδιών ‘το σχολείο’, με μια έξυπνη ιδέα: να το ζήσουμε όλοι μέσα από τα σχολικά αντικείμενα και τις δικές τους εμπειρίες. Πόσο δύσκολη είναι η προσαρμογή στη σχολική πραγματικότητα κάθε Σεπτέμβρη, που το μπλε μολύβι, από αραχτό στο ράφι (διακοπές), θα ξεκινήσει να γράφει ιστορία και ορθογραφία (σχολείο); Γράφοντας (μαθαίνοντας), μικραίνει (αλλάζει) και αυτό είναι μια αλλαγή (μελέτη) που θέλει να αποφύγει. Μάλιστα, περηφανεύεται ότι με αυτόν τον τρόπο θα παραμείνει ο καλύτερος. Σύντομα καταλαβαίνει ότι με αυτήν του τη στάση μένει εκτός της ομάδας που, ακολουθώντας τους κανόνες, προοδεύει. Το παλιό τετράδιο, μοιράζεται τη δική του εμπειρία: όσο γκρι και αν έγιναν οι άσπρες του σελίδες, τόσα πολλά έμαθε. Γέμισε, άλλαξε, αλλά κυρίως, βοήθησε τη Μαρία να γεμίσει γνώσεις και να προοδεύσει, να μεγαλώσει και να ωριμάσει.
Η εικονογράφηση είναι γεμάτη από τα προσωποποιημένα σχολικά αντικείμενα: μολύβια, γόμες, τετράδια, ξύστρες, χάρακες, συνδετήρες, όλα μεγάλα, πολύχρωμα, με μάτια, στόμα, χέρια, πόδια και συναισθήματα. Μόνο μια σελίδα φιλοξενεί τη Μαρία, που κοιτά απορημένη και στεναχωρημένη. Απορημένη έμεινα και εγώ, κοιτώντας τη θυμωμένη ξύστρα, τόσο στο εξώφυλλο όσο και εντός. Η κόκκινη ξύστρα είναι σαστισμένη, θέλει να βοηθήσει, αλλά και σέβεται την επιθυμία του φίλου της. Σίγουρα λυπάται που το αγαπημένο της μπλε μολύβι θυμώνει, αλλά ποτέ δεν θυμώνει, ούτε γίνεται εχθρική μαζί του.
Η επιλογή των άψυχων αντικειμένων ως πρωταγωνιστές νομίζω ότι είναι μια αποτελεσματική πρακτική για τη σύνδεση με τα «προβλήματα κάποιων άλλων» και μπορεί να δώσει την έμπνευση για μια «ώριμη» στάση από τον αναγνώστη-μαθητή. Ωστόσο, έχω την αίσθηση ότι ο διδακτισμός δεν έχει αποφευχθεί πλήρως. Φράσεις όπως «να πάνε στο σχολείο και να μάθουν τόσα σημαντικά πράγματα» ή «ξεκινούσαν ενθουσιασμένα το ταξίδι τους στον κόσμο της γνώσης» περιγράφουν μια -όχι απλώς ιδανική, αλλά- ουτοπική παιδική πραγματικότητα, που η συγγραφέας στην προσπάθειά της να παρασύρει, πιθανώς να αποσυνδέσει αρκετούς αναγνώστες. Παρομοίως, ποιο παιδί θα διαβάσει την ώριμη φράση συνειδητοποίησης που λέει το τετράδιο στο μολύβι «Και για να καταφέρουμε να εξελιχθούμε, να γίνουμε καλύτεροι, χρειάζεται επιμονή, προσπάθεια…» και δεν θα θυμηθεί τους γονείς και τους δασκάλους του, όταν έχει κάνει βιαστικά τις ασκήσεις του;
