Συνέντευξη: Yuval Zommer

Στην Ελλάδα τον γνωρίσαμε όταν κυκλοφόρησε το “Μεγάλο βιβλίο με τα ζουζούνια”, ένα μεγάλο σε μέγεθος και χορταστικό σε ύλη και εικόνες βιβλίο γνώσεων για παιδιά. Μετά ήρθε το Μεγάλο βιβλίο για τα θηρία και πριν μερικές εβδομάδες απολαύσαμε το Μεγάλο βιβλίο της θάλασσας. Λίγες ημέρες μετά την κυκλοφορία του στα ελληνικά, η Κόκκινη Αλεπού είχε την ευκαιρία να μιλήσει με τον δημιουργό τους, τον Yuval Zommer, έναν άνθρωπο που ξεκίνησε την καριέρα του ως εικονογράφος σε διαφημιστικές εταιρίες. Με σπουδές στο Βασιλικό Κολέγιο Τεχνών της Μεγάλης Βρετανίας, ο Yuval Zommer άφησε πίσω του τον ιλουστρασιόν κόσμο της διαφήμισης, για να ασχοληθεί με αυτό που τον ενδιέφερε τελικά περισσότερο, την εικονογράφηση παιδικών βιβλίων.

Προέρχεστε από ένα εντελώς διαφορετικό κομμάτι της εικονογράφησης, τη διαφήμιση. Γιατί αλλάξατε τομέα και επιλέξατε την εικονογράφηση παιδικών βιβλίων;
Αγαπούσα πάντα την παιδική λογοτεχνία. Η διαφήμιση αφορά κυρίως την προώθηση ενός προϊόντος και μετά από λίγο καιρό στον χώρο κατάλαβα πως ήθελα να κάνω κάτι πιο προσωπικό, όπου θα μπορούσα να εκφράσω τον εαυτό μου δημιουργικά.

Τι σας ενέπνευσε να δημιουργήσει τη σειρά «Μεγάλα Βιβλία» και τι είναι αυτό που κάνει τα βιβλία γνώσεων τόσο συναρπαστικά;
Ηθελα να δημιουργήσω βιβλία που θα ήθελα να διαβάζω και εγώ ως παιδί. Τα παιδιά είναι από τη φύση τους περίεργα να μάθουν για ό,τι συμβαίνει γύρω τους και ενστικτωδώς γοητεύονται από τo περιβάλλον. Ηθελα όμως παράλληλα να φτιάξω βιβλία που να μπορούν να διαβαστούν από όλο τον κόσμο, ειδικά τώρα που συνειδητοποιούμε όλοι μας πόσο εύθραυστος μπορεί να είναι ο πλανήτης μας. Τα βιβλία μου μεταφράζονται τώρα σε 27 γλώσσες και παρόλο που τα γράμματα και οι αλφαβήτες είναι διαφορετικές, το μήνυμα είναι πάντα το ίδιο. Το βρίσκω τουλάχιστον καθησυχαστικό να γνωρίζω ότι τα παιδιά στην Ελλάδα ή τη Ρωσία ή την Ιαπωνία ή την Αμερική εκτιμούν το περιβάλλον γύρω τους και θέλουν να μάθουν τα πάντα για τον φυσικό μας κόσμο. Η Μητέρα Φύση έχει πολλές ιστορίες να πει και υπάρχουν τόσα υπέροχα πλάσματα εκεί έξω που μπορώ να ζωγραφίσω, οπότε καλλιτεχνικά το διασκεδάζω κιόλας. Και επίσης μου αρέσει πολύ το μεγάλο μέγεθος που έχουν τα βιβλία γνώσεων.

Ας μιλήσουμε για το τρίτο βιβλίο της σειράς «Μεγάλα Βιβλία», Το μεγάλο βιβλίο της Θάλασσας που μεταφράστηκε από την Ηλιάνα Αγγελή και κυκλοφόρησε πριν λίγο καιρό από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος. Θέλετε να μας πείτε μερικά πράγματα για αυτό;
Λοιπόν, το αγαπημένο μου χρώμα είναι το μπλε, το επίθετό μου σημαίνει «καλοκαίρι» και λατρεύω τον ωκεανό! Έτσι ήξερα από την αρχή ότι αυτό θα έπρεπε να είναι ένα πολύ ξεχωριστό βιβλίο. Μου θύμισε πολλά στιγμιότυπα από παιδικές καλοκαιρινές διακοπές δίπλα στη θάλασσα. Ήταν επίσης μάλλον η σωστή ώρα για να βγει, καθώς όλο το ζήτημα των πλαστικών και της ρύπανσης έχουν αρχίσει να αναφέρονται όλο και περισσότερο από τα Μέσα Ενημερωσης και ήθελα κάπως να συμπεριλάβω στο βιβλίο την οικολογική πτυχή της προστασίας των θαλασσών. Αυτό το βιβλίο είναι ένας μικρός φόρος τιμής σε μερικά θαυμάσια θαλάσσια πλάσματα, τις ιστορίες τους και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν.

Υπήρξαν προκλήσεις στη δημιουργία αυτού του βιβλίου;
Κάθε σελίδα αυτού του βιβλίου είναι σαν να βλέπει κανείς μέσα στο νερό, που σημαίνει ότι έπρεπε να φανταστώ τον εαυτό μου να κολυμπά ανάμεσα στους κοραλλιογενείς υφάλους και σε όλα τα διάφορα πλάσματα. Η πρόκληση είναι πάντα η έρευνα, αλλά είναι επίσης διασκεδαστικό να ανακαλύπτεις πράγματα που δεν ήξερες. Το αγαπημένο μου σχέδιο ήταν οι φάλαινες, αλλά το πιο σημαντικό ήταν ότι ανακάλυψα πόσο δύσκολο ήταν να ζωγραφίσω τα δελφίνια.   

Πώς βλέπετε την κατάσταση των θαλασσών και των ωκεανών και με ποιον τρόπο θεωρείτε πώς ένα εικονογραφημένο βιβλίο για τη θαλάσσια ζωή μπορεί να εκπαιδεύσει τα παιδιά και να τα βοηθήσει να αναλάβουν δράση για την προστασία της θαλάσσιας ζωής και κατά της ρύπανσης;
Τα παιδιά καταλαβαίνουν την ανάγκη προστασίας του πλανήτη μας, χρειάζονται απλώς ένα χέρι βοήθειας. Πράγματι, σε ορισμένα μέρη, η νέα γενιά είναι εκείνη που ηγείται τώρα και πιέζει τους πολιτικούς να αναλάβουν δράση. Αντί να χρησιμοποιώ μεγάλες λέξεις, ήθελα να δείξω μέσα από εικονογραφήσεις παραδείγματα των επιπτώσεων της ρύπανσης στις θάλασσές μας. Επίσης ήθελα να προκαλέσω το συναίσθημα. Η εικόνα της φάλαινας της οποίας το στομάχι είναι γεμάτο από πλαστικά απόβλητα χρησιμοποιείται από πολλά σχολεία για τα ευαισθητοποιήσει τα παιδιά και να προωθήσει τα έργα καθαρισμού που αναλαμβάνουν ως σχολικές μονάδες. Ακόμα και μικρότερα παιδιά που δεν μπορούν ακόμα να διαβάσουν μπορούν να σας πουν τι συμβαίνει σε αυτήν την εικόνα! Επίσης πρόσθεσα στις εικονογραφήσεις μου μερικές πλαστικές σακούλες μέσα στη θάλασσα και ρώτησα τους αναγνώστες αν μπορούν να εντοπίσουν τι δεν ανήκει στο περιβάλλον; Μπορούν πάντα να βρουν τι δεν ανήκει εκεί. Έτσι, ένα βιβλίο γνώσεων μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να αποκτήσουν επίγνωση του τι συμβάινει και να τα εκπαιδεύσει.

Τι είναι πιο δημιουργικό: η διαφήμιση ή η εικονογράφηση παιδικών βιβλίων; Θεωρείτε πως το πρώτο βοήθησε στην εξέλιξή σας ως εικονογράφος παιδικών βιβλίων;
Και οι δύο αφορούν την επικοινωνία. Όμως η διαφήμιση επικεντρώνεται στην προσπάθεια αλληλεπίδρασης με διαφορετικούς τύπους καταναλωτών, κάτι που μερικές φορές δεν είχε καμία σχέση με τα δικά μου ενδιαφέροντα. Όταν δουλεύω πάνω σε παιδικά βιβλία, προσπαθώ να συνδεθώ με το παιδί μέσα μου και να μεταφέρω τις εμπειρίες μου στα βιβλία. Έτσι, το έργο είναι πολύ πιο προσωπικό και μου προσφέρει τεράστια ικανοποίηση.

Από τι αντλείτε έμπνευση; Υπάρχει μια στάνταρ διαδικασία στον τρόπο που εικονογραφείτε; 
Η έμπνευσή μου είναι πάντα η Μητέρα Φύση, που είναι η καλύτερη καλλιτέχνις και σχεδιάστρια που έχουμε! Οπου κι αν κοιτάξεις στη φύση, ένα απλό φύλλο, ένα μικρό βότσαλο ή ένα μικρό ζωύφιο, αν παρατηρήσεις καλά θα δεις πως υπάρχουν πολλά σχέδια, υφές και χρώματα. Για μένα όλα αφορούν τις υπέροχες λεπτομέρειες και τις αρμονικές παλέτες του φυσικού κόσμου.

Τι είδους έρευνα κάνετε για τα βιβλία σας; Συνεργάζεστε με επιστήμονες όταν δουλεύετε ένα βιβλίο γνώσεων;
Συνεργάζομαι πάντα με έναν επιστήμονα, ειδικό βιολόγο, συνήθως από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου, ο οποίος φροντίζει ώστε όλες οι πληροφορίες είναι σωστές. Ελέγχει τα πάντα, ακόμα και αν έβαλα τον σωστό αριθμό ποδιών σε ένα έντομο! Πάντα προηγείται πολλή έρευνα και μετά επιλέγω αυτό που θεωρώ εγώ ότι μπορεί να ενδιαφέρει τα παιδιά και έχει πλάκα να το σχεδιάσω.

Ποιο είναι το πιο ενδιαφέρον όταν δημιουργείτε ένα βιβλίο γνώσεων: να γράφετε το κείμενο, να προσθέτε όλες τις πληροφορίες που θέλετε να μεταφέρετε στους αναγνώστες σας ή η εικονογράφηση;
Για μένα το καλύτερο στα βιβλία γνώσεων είναι όταν το κείμενο και οι εικόνες συνυπάρχουν. Οι πληροφορίες που θέλω να μεταφέρω στα παιδιά είναι πάντα κάπου μέσα στις εικόνες που δημιουργώ, καθώς δεν μου αρέσει το κείμενο και η εικονογράφηση να είναι σε ξεχωριστά σημεία του βιβλίου. Με αυτόν τον τρόπο η εμπειρία ανάγνωσης μοιάζει περισσότερο με ένα ταξίδι μέσα στη σελίδα. Αυτή είναι η σύνδεση που προσπαθώ να επιτύχω και που κάνει την ανάγνωση του βιβλίου πιο ευχάριστη.

Εικονοβιβλία ή βιβλία γνώσεων; Ποιες οι διαφορές ανάμεσα στα δύο είδη όταν μιλάμε για την εικονογράφηση; 
Και τα δύο είναι υπέροχα, όμως μόνο εμείς οι ενήλικες χρησιμοποιούμε αυτούς τους όρους, τα παιδιά δεν τους χρησιμοποιούν. Απλώς τους αρέσει ένα βιβλίο ή δεν τους αρέσει! Δεν μπορώ να ξεχωρίσω τα είδη που αναφέρουμε, απλώς μου αρέσει αφηγούμαι και να ζωγραφίζω τις ιστορίες της φύσης.

Η σειρά «Μεγάλα Βιβλία» αποτελείται από τα Bugs, Beasts, Blue, Birds και Blooms (Ζουζούνια, Θηρία, Θάλασσα, Πουλιά και Λουλούδια). Υπήρχε κάποιος λόγος που όλα ξεκινούν από το δεύτερο γράμμα της αγγλικής αλφάβητου; 
Ναι υπάρχει. Ξέρω ότι δεν λειτουργεί πάντα στη μετάφραση, αλλά ήθελα πολύ να χρησιμοποιήσω τον αλλιματισμό στις αγγλικές εκδόσεις και όλα τα βιβλία θα πρέπει να αφορούν κάτι που αρχίζει με το γράμμα «Β». Το φανταστικό είναι ότι τα παιδιά το παρατηρούν αμέσως αλλά οι ενήλικες συνήθως όχι.

Ποια ήταν τα πιο αγαπημένα σας βιβλία όταν ήσασταν μικρός; Υπήρχε κάποιο βιβλίο που διαβάσατε που σας έκανε να θέλετε να γίνετε καλλιτέχνης και να ασχοληθείτε με την εικονογράφηση;
Διάβασα βιβλία όπως το «Νησί των Θησαυρών», «Ο μικρός πρίγκιπας» και «Ο άνεμος στις ιτιές», οπότε μάλλον διάβαζα πολλά για ταξίδια και περιπέτειες. Αλλά θυμάμαι επίσης τα βιβλία Τέχνης που είχαν οι γονείς μου για τους μεγάλους κλασικούς και μοντέρνους ζωγράφους. Για μένα αυτά τα βιβλία ήταν τα εικονογραφημένα μου βιβλία, με τοπία και μια ιστορία σε κάθε ζωγραφικό έργο!

Τι δουλεύετε τώρα; Υπάρχει κάποιο βιβλίο στα σκαριά;
Μόλις τελείωσα ακόμα ένα βιβλίο της σειράς «Μεγάλα Βιβλία», το οποίο θα ήθελα πολύ να δω να μεταφράζεται στα ελληνικά. Επίσης, δουλεύω πάνω σ’ ένα βιβλίο για παιδιά σχετικά με τη χρήση της φύσης και των ανακυκλωμένων υλικών με δημιουργικό τρόπο, καθώς πιστεύω πραγματικά ότι κάθε παιδί είναι καλλιτέχνης!

Ολα τα βιβλία της σειράς “Μεγάλα βιβλία” κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος σε μετάφραση Ηλιάνας Αγγελή.

ΜΟΙΡΑΣΕ ΤΟ

ΜοΜΑ: Curtis Scott

Ο Curtis Scott (αριστερά), υπεύθυνος του εκδοτικού του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης (MoMA), βρέθηκε τον Οκτώβριο στην Αθήνα και στο πλαίσιο των επισκέψεών του σε σχολεία μίλησε με τη Ζωή Κοσκινίδου για τα βιβλία Τέχνης που απευθύνονται σε παιδιά.

Anna Wilson

Η Anna Wilson γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αυστραλία, σπούδασε και ακολούθησε ακαδημαϊκό δρόμο, ταξίδεψε πολύ και γνώρισε πολλά μέρη. Όμως πάντα αγαπούσε να ζωγραφίζει. Ένα συμβάν στη ζωή της έπαιξε καταλυτικό ρόλο, ώστε να παρατήσει την ακαδημαϊκή της ενασχόληση και να αφιερωθεί σε αυτό που πάντα αγαπούσε αλλά φοβόταν να τολμήσει: να ζωγραφίζει. Κάπως έτσι ξεκίνησε να εικονογραφεί παιδικά βιβλία. Κάπως έτσι συνεργάστηκε με τη συγγραφέα Holly Hughes και μαζί δημιούργησαν αυτό το συγκινητικό και πολύ ατμοσφαιρικό βιβλίο που μιλάει για τη φιλία, τη σημασία της προσφοράς και τη μαγεία του χειμώνα… Με αφορμή την κυκλοφορία στα ελληνικά του βιβλίου “Το αγόρι που έφερε το χιόνι” (εκδ. Μάρτης) η Ζωή Κοσκινίδου μίλησε με την εικονο-γράφο.