Συγγραφείς: Μαρία Αγγελίδου, Ειρήνη Βοκοτοπούλου
Εικονογράφηση: Φοίβος Χαλκιόπουλος
Εκδόσεις: Ίκαρος
Χρονιά έκδοσης: 2021
Ηλικίες: 9+
Ένα βιβλίο που συνθέτει τα κομμάτια της Ιστορίας προσφέροντας στον κάθε αναγνώστη του πολλαπλά πρίσματα για να δει μια πιο μεγάλη εικόνα της εποχής εκείνης, των γεγονότων, των συνθηκών και των πρωταγωνιστών της, επώνυμων και ανώνυμων, Ελλήνων και ξένων, κατακτητών και επαναστατημένων. Η ραχοκοκαλιά της σημαντικής αυτής περιόδου της Ιστορίας μας στήνεται στο βιβλίο με δέκα κεφάλαια, τα οποία έχουν την εξής τριπλή δομή: Λίγη Ιστορία, Μια ιστορία, Με τη φωνή τους. Δέκα κεφάλαια – δέκα θέματα ουσίας, καθώς αναφέρονται στα συστατικά εκείνα που καθόρισαν τη δική μας Επανάσταση και της έδωσαν την ταυτότητα της, για παράδειγμα Πατρίδα, Γλώσσα, Και Ανατολή και Δύση, Στρατός, Εχθροί, Ξένοι , Διπλωματία…
Κάθε κεφάλαιο αρχίζει με την ελκτική δύναμη των λέξεων, λίγες αλλά σημαντικές, οι λέξεις – κλειδιά οριοθετούν ένα ελάχιστο αλλά δυναμικό πλαίσιο, επισημαίνοντας το κέντρο βάρους του κάθε θέματος. Στο κεφάλαιο «Χρήματα» μας δίνονται οι λέξεις: λεφτά, γρόσια, λίρες, δάνεια, δημόσιο ταμείο, εμφύλιοι πόλεμοι, διαχείριση. Μετρημένη σε έκταση, σε λόγο αφηγηματικό η «Λίγη Ιστορία» περιγράφει όσα πρέπει να γνωρίζουμε γύρω από το θέμα που διαπραγματεύεται το εκάστοτε κεφάλαιο. Με λέξεις διαλεγμένες μας δίνονται η γενική εικόνα, το ιστορικό πλαίσιο, τα δεδομένα της εποχής, οι συσχετισμοί. Στο κεφάλαιο «Ξένοι» διαβάζουμε: τον πρώτο χρόνο της Επανάστασης έρχονται κατά κύματα, φορτωμένοι σε πλοία από τη Μασσαλία, το μόνο ανοιχτό λιμάνι που επικοινωνεί με τους επαναστατημένους. Προσπαθούν να μάθουν τη γλώσσα, να κατανοήσουν τις συμπεριφορές. Έρχονται σ’ έναν κόσμο που δεν μπορούν να καταλάβουν, και τους υποδέχεται ένας λαός στην αρχή με ενθουσιασμό, μέχρι η δυσκολία στην επικοινωνία να γίνει καχυποψία και πολλές φορές εχθρότητα. Είναι οι φιλέλληνες».Ακολουθεί «Μια ιστορία». Και τι πιο ωραίο να μαθαίνεις την Ιστορία μέσα από ιστορίες. Να διαβάζεις τα Ιστορία γεγονότα μέσα από τα μικρά καθημερινά των απλών ανθρώπων ή από τις σημαντικές αλλά όχι τόσο γνωστές λεπτομέρειες των βιογραφιών των ανθρώπων που πρωταγωνίστησαν (για παράδειγμα η ιστορία για την ξύλινη ταμπακιέρα που χάρισε ο Ρήγας στον Ναπολέοντα). Οι ιστορίες της μεγάλης Ιστορίας είναι πάντα οι πιο «οικείες» μας, είναι αυτές που μας φέρνουν, από άλλη πόρτα, πιο κοντά στο συμβάν, είναι οι πιο γοητευτικές γιατί μας «εκμυστηρεύονται» αυτά που δεν μας είπαν, ίσως γιατί θεωρούνται «λεπτομέρειες». Τελικά όμως είναι αυτές που μας μένουν.
Και οι ερωτήσεις; Οι ερωτήσεις πλαισιώνουν τη «Λίγη Ιστορία» και τη «Μια ιστορία» κάθε κεφαλαίου. Βρίσκονται σαν χειρόγραφες σημειώσεις στα περιθώρια των κειμένων, έτσι όπως ίσως σιωπηλά θα μπορούσαμε να τις έχουμε θέσει στον εαυτό μας. Για παράδειγμα : τελειώνει ποτέ ένα λεξικό ή είναι εύκολο για έναν λαό να αλλάξει τρόπο ζωής ή σε τι διαφέρει η βοήθεια από τη διπλωματία;
Οι ερωτήσεις βρίσκουν την απάντησή τους μέσα από τα κείμενα. Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι θα μπορούσε ο κάθε αναγνώστης να θέσει και δικές του ερωτήσεις. Να διαβάσει τις ιστορίες και να αναζητήσει απαντήσεις σε άλλα βιβλία, να κάνει με τη σειρά του τη δική του έρευνα, συμπληρώνοντας μια ακόμα μεγαλύτερη εικόνα.
Κάθε κεφάλαιο του βιβλίου κλείνει «Με τη φωνή τους». Ήρωες και περιηγητές, Έλληνες και Οθωμανοί, λόγιοι και έμποροι, απομνημονεύματα, τύπος και κείμενα της εποχής μαρτυρούν και επαληθεύουν τα κείμενα που προηγήθηκαν, δίνοντας με την υπογραφή τους τον προσωπικό τόνο, τη φωνή τους σε όσα διαδραματίστηκαν.
Ένα χρονολόγιο, οι συγκινητικές «ευχαριστίες στα βιβλία» στο τέλος, και οι ανάλαφρες εικόνες του Φοίβου Χαλκιόπουλου, σχεδιασμένες με πενάκι και εμπνευσμένες κυρίως από έργα και φωτογραφικό υλικό της εποχής, συμπληρώνουν ένα βιβλίο με ρυθμό, που δείχνει έναν άλλον τρόπο προσέγγισης των ιστορικών γεγονότων και εποχών, που οδηγεί σε μια κριτική ανάγνωση της ιστορίας αλλά και λειτουργεί ως οδηγός «για να καταλάβουμε το χθες και το σήμερα».
Το βιβλίο “1821: ερωτήσεις μόνο!” περιλαμβάνεται στα καλύτερα βιβλία του 2021 σύμφωνα με τους συντάκτες της Κόκκινης Αλεπούς.
