Πώς ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος οδήγησε στον Β’;
Τι προέβλεπε η Συνθήκη των Βερσαλλιών για την ηττημένη Γερμανία;
Τι είναι ο πληθωρισμός;
Πώς ζούσαν οι Γερμανοί στη διάρκεια του μεσοπολέμου; Πώς ένιωθαν; Τι φοβούνταν; Τι ονειρεύονταν;
Γιατί ακολούθησαν τον Αδόλφο Χίτλερ στη μεγάλη τους πλειοψηφία;
Υπήρχε αντίσταση στη ναζιστική Γερμανία;
Πώς ήταν η ζωή στη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής στην Ελλάδα;
Πώς έκαναν αντίσταση οι Έλληνες;
Τι ήταν οι δοσίλογοι και οι μαυραγορίτες;
Τι είναι αυτό που κάνει κάποιον να προδώσει την πατρίδα του;
Πολύ ενδιαφέροντα ερωτήματα για να τα θέσει κανείς σε μια από τις μεγαλύτερες τάξεις του Δημοτικού. Σχεδόν απαγορευτικές οι περισσότερες για μικρότερα παιδιά. Τουλάχιστον έτσι πίστευα κι εγώ μέχρι που συναντήθηκα με τους μαθητές που έχω φέτος.
Το ξεκίνημα της σχολικής μου χρονιάς ήταν πολύ δυναμικό, φορτωμένο από υπαρξιακά ερωτήματα και προβληματισμούς. Βλέπετε είχα να πάρω Δευτέρα Τάξη από την προ κόβιντ εποχή κι από τότε έχουν περάσει χίλια χρόνια. Φυσικά και αντέδρασα με ένταση και πάθος, πρωταγωνίστησα σε επικές, δραματικές σκηνές μα είναι γνωστό σε όλους: drama is a part of the process…
Κι αφού πέρασα από το στάδιο της άρνησης κι έφτασα αισίως σ’ εκείνο της αποδοχής, στάθηκα με θάρρος μπροστά στους μικρούς ανθρώπους που είχα απέναντί μου. Πάνω από όλα στάθηκα χωρίς προσδοκίες, πράγμα που αποτελεί τη μεγαλύτερή μου νίκη και είναι κάτι που μου το έμαθαν τα παιδιά, ο χρόνος και η ψυχοθεραπεία.
Έφτιαξα μια λίστα με βιβλία που θεώρησα ότι ταίριαζαν στα αεικίνητα τρελομπαλάκια μου κυρίως για να αρχίσουμε να χτίζουμε τη δική μας γλώσσα, τον κοινό μας κώδικα. Τα βιβλία στη λίστα μου ήταν κυρίως εικονοβιβλία ή βιβλία με μικρό κείμενο και σχετικά απλό λεξιλόγιο. Όταν καταφέρναμε να εξασφαλίσουμε ελεύθερο χρόνο, όχι συχνά είναι η αλήθεια, διαβάζαμε κάποιο από αυτά.
Ώσπου, γύρω στα μέσα του Οκτωβρίου, ξεκινήσαμε να συζητάμε για την επέτειο του «ΟΧΙ» ή μάλλον του “Αlors c’est la guerre” όπως θα με διόρθωναν τα παιδιά μου. Μια παρουσίαση μας βοήθησε να συνδέσουμε τα γεγονότα και μια άλλη να κατανοήσουμε το διάστημα του μεσοπολέμου. Παράλληλα διαβάζαμε αποσπάσματα από τα βιβλία της Βιβλιοθήκης, βιβλία γνώσεων και λογοτεχνικά. Όση ώρα διαβάζαμε και συζητούσαμε είχα μπροστά μου την τάξη που ονειρευόμουν να έχω! Ήσυχη, συγκεντρωμένη, ενεργή, γεμάτη ενδιαφέρουσες απορίες και εύστοχες παρατηρήσεις. Σχεδόν κάθε μέρα εξασφαλίζαμε χρόνο να διαβάσουμε και από τη μικρή εισαγωγική επανάληψη, διαπίστωνα για μια ακόμη φορά πόσο τα παιδιά είχαν κατανοήσει και συγκρατήσει στη μνήμη τους δύσκολες έννοιες και σημαντικές πληροφορίες χωρίς να έχει χρειαστεί να κάνουν καμία εργασία στο σπίτι ή να αποστηθίσουν οτιδήποτε.
Στο συμβούλιο της τάξης προέκυψε η επιθυμία να συνεχιστούν τα μαθήματα Ιστορίας, αφού άρεσαν σε όλες και όλους. Κι έτσι αποφάσισα να συνεχίσω με την περίοδο της Κατοχής και βιβλία ή αποσπάσματα από βιβλία που αφορούσαν την εποχή αυτή. Τα δάκρυα της δασκάλας, το ταψί με τις πατάτες, ο Λουκάς η κούκλα της Κατοχής, ο Λευτέρης, ο μικρός καραγκιοζοπαίχτης* έγιναν κομμάτι του ιστορικού βιώματος των παιδιών. Συχνά ανέφεραν τις ιστορίες που είχαμε διαβάσει ως παραδείγματα για να εξηγήσουν κάτι.
Τα μαθήματα Ιστορίας συνεχίζονται καθώς είναι κοινή απαίτηση της ομάδας. Άλλωστε σε λίγες μέρες η Ιστορία θα τους εκπλήξει καθώς θα ξεδιπλώνει τις σπείρες της. Η Δικτατορία του 1967 ως συνέχεια του εμφυλίου και μια μεγάλης περιόδου αναταραχών και ανασφάλειας, η απαγόρευση της κυκλοφορίας, τα συνθήματα στους τοίχους και οι προκηρύξεις η δύναμη και ο ρόλος των εφημερίδων και του ραδιοφώνου, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τα θανατονήσια της Γυάρου και της Μακρονήσου. Η Σοφία Βέμπο της Κατοχής θα συναντηθεί με τον μεγαλύτερο εαυτό της και θα ανοίξει το σπίτι της στους κατατρεγμένους του Πολυτεχνείου. Ο νεαρός Μανώλης Γλέζος, που κατέβασε τη σβάστικα από τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης, θα σταθεί δίπλα στον ενενηντάχρονο εαυτό του για να προσφέρει ένα στεφάνι στη μνήμη όσων αντιστάθηκαν στη χούντα. Ο αντιστασιακός Σπύρος Μουστακλής, που το όνομά του έχει την τιμή να φέρει το σχολείο μας, θα συναντήσει τον παρασημοφορεμένο στρατιωτικό και θα αναμετρηθεί με τη μοίρα του όταν θα αψηφήσει τους ανωτέρους του για να υπερασπιστεί τη Δημοκρατία και τη Δικαιοσύνη υπακούοντας στον δικό του ηθικό κώδικα. Ο θάνατος και οι κηδείες δυο ποιητών, του Κωστή Παλαμά στην Κατοχή και του Γιώργου Σεφέρη στη Δικτατορία θα συσπειρώσουν τον λαό και θα οδηγήσουν στα δυο μεγαλύτερα συλλαλητήρια δυο διαφορετικών εποχών.
Η τάξη μου τις υπόλοιπες ώρες εξακολουθεί να είναι δύσκολη. Στην καθημερινότητα μας οι αλλαγές είναι μικρές και αργές. Όμως έχουμε βρει έναν κοινό τόπο για να συναντιόμαστε όλοι μαζί.
Πριν λίγες μέρες ξεκινήσαμε να διαβάζουμε ιστορίες από τον «Καιρό τα σοκολάτας» όταν Ο Γ. με διέκοψε για να μου πει κάτι στο αυτί. «Κυρία, να πάω να φωνάξω τον Μ. που μαθαίνει τα γράμματα με την κυρία Άννα (τη δασκάλα της Παράλληλης Στήριξης) στη Βιβλιοθήκη; Του αρέσει πολύ η Ιστορία, είναι κρίμα να τη χάσει…»
Ο καιρός της σοκολάτας, Λότη Πέτροβιτς Ανδρουτσοπούλου, εκδόσεις Πατάκη
Άλλοι καιροί άλλα παιδιά, Ζωρζ Σαρή και Άλκη Ζέη, Φωτεινή Στεφανίδη (εικον.), εκδόσεις ΕΨΥΠΕ
Οι κούκλες του μουσείου, Γλυκερία Γκρέκου και Κατερίνα Χαδουλου (εικον.) , εκδόσεις Ψυχογιός
Όταν παίζαμε για τη νίκη, Καραγκιόζη μου, Γιώτα Αλεξάνδρου και Αχιλλέας Ραζής (εικον.), εκδόσεις Ελληνοεκδοτική
