Ο Chris Haughton είναι ένας από τους πιο γνωστούς και αγαπητούς δημιουργούς στον χώρο της παγκόσμιας παιδικής λογοτεχνίας. Με βιβλία όπως τα Χάθηκα!, Ωχ όχι, Τζορτζ!, Σσσσ! Έχουμε σχέδιο!* και άλλα, έχει δημιουργήσει ένα ιδιαίτερο εικονογραφικό σύμπαν που ξεχωρίζει για την πρωτοτυπία, το χιούμορ αλλά και την ευαισθησία. Τα έργα του συνδυάζουν λιτές αλλά δυνατές αφηγήσεις με έντονα χρωματικά γεωμετρικά γραφικά, στοιχεία που έχουν κερδίσει μικρούς και μεγάλους σε ηλικία αναγνώστες σε όλο τον κόσμο.
Τον Φεβρουάριο του περασμένου έτους, ο Haughton ανακοίνωσε πως εργαζόταν πάνω σε ένα νέο, φιλόδοξο εγχείρημα. Το καινούριο του βιβλίο, όχι ένα εικονοβιβλίο όπως ίσως θα περιμέναμε, είναι ένα βιβλίο γνώσεων που απευθύνεται σε παιδιά και εφήβους. Στο The History of Information ο Haughton επιχειρεί κάτι εξαιρετικά τολμηρό: να αφηγηθεί την ιστορία της πληροφορίας με τρόπο εύκολα αντιληπτό και κατανοητό στους νεαρούς αναγνώστες, χωρίς όμως να απλοποιεί ούτε να χάνει την ουσία και την πολυπλοκότητα του θέματος.
Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο Chris Haughton μιλά στη Ζωή Κοσκινίδου για το πώς γεννήθηκε αυτή η ιδέα, τη σημασία της οπτικής αφήγησης, τις προκλήσεις της εικονογράφησης αφηρημένων εννοιών, αλλά και για την ευθύνη που φέρει το παιδικό βιβλίο όταν αγγίζει τόσο κρίσιμα και επίκαιρα ζητήματα, όπως η προπαγάνδα, η παραπληροφόρηση και ο έλεγχος της πληροφορίας και άρα της γνώσης. Ο Ιρλανδός δημιουργός μάς προ(σ)καλεί μέσα από τις σελίδες του βιβλίου του να ξανασκεφτούμε πώς διαμορφώνεται η ανθρώπινη σκέψη μέσα στους αιώνες, υπενθυμίζοντάς μας πως η πληροφορία υπήρξε ανέκαθεν ο καταλύτης της εξέλιξης των κοινωνιών.
Ας ξεκινήσουμε με την ιδέα που οδήγησε στη δημιουργία αυτού του βιβλίου: Τι σας ενέπνευσε να γράψετε και να εικονογραφήσετε ένα βιβλίο γνώσεων για παιδιά και να καταπιαστείτε με ένα τόσο εκτενές, σύνθετο και αφηρημένο θέμα;
Η ιδέα γεννήθηκε το 2006 όταν ανακάλυψα ένα μάθημα στο Πανεπιστήμιο του Berkeley με τίτλο The History of Information (Η Ιστορία της Πληροφορίας). Καθώς παρακολουθούσα τις διαλέξεις, άλλαξε ριζικά ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμουν την Ιστορία: δεν είναι απλώς μια αλληλουχία γεγονότων, έχει εξελικτική πορεία, όπου το ένα στοιχείο οδηγεί στο επόμενο. Η πληροφορία παίζει κεντρικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η κοινωνία. Κάθε εποχή ορίζεται από τους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι αποθηκεύουν και μοιράζονται τις πληροφορίες τους. Αυτές οι διαλέξεις με βοήθησαν να κατανοήσω τον κόσμο και ένιωσα αμέσως την ανάγκη να κάνω κάτι με αυτή τη γνώση. Μου φάνηκε βαθιά συγκινητικό, σχεδόν προφητικό και απολύτως ουσιαστικό στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί ο κόσμος, που ήθελα να το μοιραστώ, ιδιαίτερα με τους νεότερους. Για χρόνια αναρωτιόμουν αν το υλικό αυτό θα ταίριαζε καλύτερα σε μορφή βιβλίου ή ως ταινία κινουμένων σχεδίων. To “The history of information” είναι το είδος του βιβλίου που θα ήθελα να είχα διαβάσει όταν ήμουν έφηβος, κάτι που να εξηγεί πώς λειτουργεί ο κόσμος στο παρασκήνιο.
Πώς προσεγγίσατε την ερμηνεία σύνθετων ιδεών, όπως η «πληροφορία» χωρίς να υπεραπλουστεύσετε ή να χάσετε την ουσία ή να παραλείψετε σημαντικά πράγματα;
Ο στόχος δεν ήταν να απλοποιήσουμε τις ιδέες, αλλά να τις αποσαφηνίσουμε. Και σε αυτό η οπτική αφήγηση έπαιξε καθοριστικό ρόλο — ήταν μάλιστα το στοιχείο που με ενθουσίασε περισσότερο σε αυτό το βιβλίο. Όλη η ιστορία ξεδιπλώνεται οπτικά. Είναι η ιστορία της πληροφορίας που αφηγείται μέσα από… πληροφορίες: γραφικά, εικόνες, σχήματα. Όταν παρουσιάζεις σύνθετες έννοιες μέσω εικόνων, αυτές μπορούν να γίνουν πιο προσιτές στον αναγνώστη, χωρίς όμως να χάνουν το βάθος και τις λεπτομέρειές τους — εφόσον βέβαια αυτό γίνει με την απαραίτητη προσοχή. Οι εικόνες βοηθούν να εξηγήσεις κάτι δύσκολο χωρίς να το «ισοπεδώσεις». Αυτό επιδίωξα: να διατηρήσω την πολυπλοκότητα του περιεχομένου ανέπαφη, χρησιμοποιώντας τα οπτικά στοιχεία για να κάνουν τη «βαριά δουλειά» της κατανόησης.
Θα θέλατε να μας μιλήσετε για τη δημιουργική διαδικασία; Πώς καταλήξατε στη δομή του βιβλίου έτσι ώστε να επιτυγχάνεται ισορροπία ανάμεσα στο κείμενο και την εικονογράφηση;
Η δημιουργική διαδικασία κράτησε πολλά χρόνια — δεκαεπτά, για την ακρίβεια. Η βασική του δομή βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στο πλαίσιο που είχαν θέσει οι καθηγητές του Μπέρκλεϊ στο μάθημα τους. Ακολούθησα τη φυσική εξέλιξη της τεχνολογίας της πληροφορίας: από τη γλώσσα, στη γραφή, στον έντυπο λόγο, στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση και, τέλος, στο διαδίκτυο και την Τεχνητή Νοημοσύνη. Αυτή η χρονική ακολουθία έγινε και η αφηγηματική «ραχοκοκαλιά» του βιβλίου.
Από εκεί και πέρα, δούλεψα πολύ για να πετύχω τη σωστή ισορροπία ανάμεσα στο κείμενο και την εικόνα, με τρόπο που να επιτρέπει στους αναγνώστες —ειδικά στα παιδιά— να απορροφούν σύνθετες ιδέες γρήγορα και χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια. Η εικόνα, όταν χρησιμοποιείται σωστά, έχει τη δύναμη να μεταδώσει τις πληροφορίες χωρίς να κουράζει. Πρόσθεσα επίσης ένα δικό μου κεφάλαιο, αυτό για τη Ζωγραφική. Ίσως είμαι προκατειλημμένος ως εικονογράφος, αλλά πιστεύω ότι η ζωγραφική είναι το θεμέλιο της τεχνολογίας της πληροφορίας. Ήταν η απαρχή όλης της Ιστορίας — το πρώτο βήμα που οδήγησε στη γραφή. Πιστεύω ότι όταν εξηγείται η εφεύρεση της γραφής ως εξέλιξη της ζωγραφικής γίνεται πιο εύκολα κατανοητό το πώς και γιατί προέκυψε. Είναι ομολογουμένως και το αγαπημένο μου κεφάλαιο στο βιβλίο, γιατί είναι τόσο άμεσα οπτικό.
Καλύπτετε τα πάντα στο βιβλίο, από τις σπηλαιογραφίες μέχρι το διαδίκτυο. Υπήρξε κάποια χρονική περίοδος ή κάποιο θέμα που βρήκατε ιδιαίτερα διασκεδαστικό ή και πιο δύσκολο να εικονογραφήσετε;
Η εξέλιξη του αλφάβητου — πώς τα σχέδια μετατράπηκαν σταδιακά σε γραφή — ήταν από τα πιο διασκεδαστικά και ενδιαφέροντα κομμάτια του βιβλίου για να αποδοθούν με εικόνες. Για παράδειγμα, το να δείξουμε πώς η εικόνα του κεφαλιού ενός βοδιού γυρίζει ανάποδα και καταλήγει να γίνει το γράμμα «Α» είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα της βασικής ιδέας του βιβλίου: της εξέλιξης της πληροφορίας μέσω των μορφών που παίρνει.
Αντίθετα, οι πιο αφηρημένες πτυχές της Τεχνητής Νοημοσύνης και της πληροφορικής ήταν πιο δύσκολο να αποδοθούν εικονογραφικά. Αλλά τελικά, όπως υποστηρίζω και στο ίδιο το βιβλίο, όλες αυτές οι έννοιες έχουν τις ρίζες τους στα γραφικά. Γι’ αυτό και η χρήση infographics για την αφήγηση της ιστορίας είναι απόλυτα ταιριαστή — είναι ο καταλληλότερος τρόπος να εξηγηθούν.
Αυτή είναι και η βασική ιδέα που διατρέχει ολόκληρο το βιβλίο: ο προσωπικός υπολογιστής μετατράπηκε σε πραγματικά επαναστατική τεχνολογία μόνο όταν άρχισε να προσφέρει γραφικά και μενού που επέτρεπαν στον χρήστη να καταλαβαίνει και να αλληλεπιδρά εύκολα με το σύστημα. Και οι σημερινές λειτουργίες τύπου «like», «share» «comment» και «play» είναι απλώς οι πιο πρόσφατες μορφές αυτής της μακράς εξελικτικής πορείας.
Υπήρχαν θέματα που έπρεπε να παραλείψετε είτε επειδή ήταν πολύ περίπλοκα είτε επειδή δεν ταίριαζαν στο βιβλίο;
Ναι, υπήρχαν αρκετά. Το βιβλίο θα μπορούσε εύκολα να έχει διπλάσια ή και τριπλάσια έκταση. Θα ήθελα, για παράδειγμα, να είχα συμπεριλάβει περισσότερα για την επικοινωνία με τα ζώα, μια σελίδα για την αρχαία Ινδία και τη συμβολή της στα Μαθηματικά, ίσως και για την ιστορία των αφισών. Θα ήθελα να υπάρχει και μια σελίδα αφιερωμένη στον κινηματογράφο. Αλλά έπρεπε κάπου να μπει ένα όριο. Όσο συναρπαστικά κι αν είναι αυτά τα θέματα, δεν προσέθεταν τίποτα καθοριστικό στην κεντρική αφήγηση — την ιδέα ότι η πληροφορία είναι η δύναμη που κινεί την κοινωνία και έχει διαμορφώσει τον σύγχρονο κόσμο. Ήθελα το βιβλίο να μπορεί να διαβαστεί ολόκληρο, από την αρχή μέχρι το τέλος. Και καθώς ήδη είχε αρχίσει να μεγαλώνει πολύ, ο στόχος ήταν να παραμείνει όσο το δυνατόν πιο περιεκτικό και συμπυκνωμένο, χωρίς περιττές παρεκκλίσεις.
Υπάρχει ένα κεφάλαιο όπου μιλάτε για την προπαγάνδα και στη συνέχεια εισάγετε τις έννοιες της Διαφήμισης και των Δημοσίων Σχέσεων. Είναι ένας αρκετά έξυπνος και χιουμοριστικός τρόπος να παρουσιάσει κανείς αυτές τις έννοιες στα παιδιά. Ποια ήταν η σκέψη σας πίσω από αυτήν την προσέγγιση;
Ναι, πολλοί το έχουν επισημάνει αυτό. Συνήθως βλέπουμε την προπαγάνδα ως κάτι τοξικό, μια διαφθορά των Μέσων Ενημέρωσης που συμβαίνει μόνο σε αυταρχικά καθεστώτα, όπως στη ναζιστική Γερμανία, την Πρώην Σοβιετική Ένωση ή τη Βόρεια Κορέα. Όμως αυτό πιστεύω πως είναι το μεγαλύτερο ψέμα της κοινωνίας μας. Όπως λέω στο βιβλίο, όπου υπάρχει πληροφόρηση, υπάρχει και παραπληροφόρηση. Αυτό ισχύει σε κάθε εποχή και σε κάθε κοινωνία, ακόμα και στη δική μας. Ενώ στον Δυτικό κόσμο δεν δολοφονούνται δημοσιογράφοι με τον τρόπο που συνέβαινε στη ναζιστική Γερμανία, τα Μέσα Ενημέρωσής μας είναι παρόλα αυτά διαστρεβλωμένα με άλλους, πιο ύπουλους τρόπους. Σε πολλές περιπτώσεις η προπαγάνδα στην κοινωνία μας ξεπερνά αυτήν που υπάρχει σε πολλά αυταρχικά καθεστώτα. Όπως λέει ο Νοάμ Τσόμσκι «Η προπαγάνδα είναι για μια δημοκρατία ό,τι το ρόπαλο για ένα ολοκληρωτικό κράτος».
Πολλοί άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν πόσο στενά συνδεδεμένη είναι η διαφήμιση με την προπαγάνδα. Σε πολλές γλώσσες, μάλιστα, οι έννοιες αυτές είναι ταυτόσημες. Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο πολλοί από τους ανθρώπους που εργάζονταν στα γραφεία Προπαγάνδας στη Βρετανία και τις ΗΠΑ μετακινήθηκαν στον χώρο της διαφήμισης και των δημόσιων σχέσεων για ιδιωτικές εταιρείες. Για παράδειγμα, η κυβέρνηση των ΗΠΑ είχε προσλάβει περίπου 150.000 άτομα για να εργαστούν στα γραφεία προπαγάνδας μέσα στον πρώτο χρόνο της πολεμικής προσπάθειας. Μετά τον πόλεμο, αυτοί οι κειμενογράφοι και εικονογράφοι συνέχισαν να χρησιμοποιούν τις δεξιότητές τους στον εμπορικό τομέα, αντί να εργάζονται πλέον για το κράτος.
Η διαφήμιση σήμερα μας περιβάλλει. Μπορεί να τη βλέπουμε ως κάτι ενοχλητικό που διακόπτει τα προγράμματα που παρακολουθούμε πχ στην τηλεόραση ήσ το διαδίκτυο, αλλά για τους παρόχους περιεχομένου δεν αποτελεί καμία ενόχληση, αφού είναι το ίδιο τους το αφεντικό. Η διαφήμιση αποτελεί τη βασική χρηματοδότηση των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Πληρώνει για τα προγράμματα και καθορίζει ποια θα προβάλλει. Ο «ελεύθερος» Τύπος δεν είναι πραγματικά ελεύθερος, γιατί πληρώνεται και έτσι βλέπουμε μόνο το περιεχόμενο που επιθυμούν οι διαφημιστές και άρα οι εταιρείες.
Μέσα από το κεφάλαιο αυτό ήθελα οι αναγνώστες να καταλάβουν πως ο έλεγχος της αφήγησης συνδέεται άμεσα με τον έλεγχο της πληροφόρησης. Η έννοια των «δημόσιων σχέσεων» ανάγεται σε τεχνικές που χρησιμοποιούνταν στην προπαγάνδα και η ίδια η λέξη «δημόσιες σχέσεις» επινοήθηκε από τον Edward Bernays, ανιψιό του Sigmund Freud, ο οποίος υπήρξε πρωτοπόρος στην προπαγάνδα κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Υπάρχει επίσης ένα δυνατό δισέλιδο για τον ναζισμό, το οποίο μου έκανε εντύπωση, καθώς πρόκειται για ένα κομμάτι της Ιστορίας που δεν συζητείται αρκετά με τα παιδιά (σε βιβλία, στην τάξη, με τους γονείς κ.λπ.). Τι σας οδήγησε να συμπεριλάβετε αυτό το θέμα στο βιβλίο και γιατί πιστεύετε ότι είναι σημαντικό για τα παιδιά να κατανοήσουν πώς τα Μέσα Ενημέρωσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον απόλυτο έλεγχο των μαζών;
Για μένα αυτή η ενότητα είναι πραγματικά το πιο σημαντικό κεφάλαιο ολόκληρου του βιβλίου. Όχι μόνο η σελίδα για τον ναζισμό, αλλά και οι σελίδες που προηγούνται και εκείνες που ακολουθούν. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα Μέσα Ενημέρωσης σήμερα ελέγχονται με παρόμοιους τρόπους. Ο ναζισμός αποτελεί ένα από τα πιο ξεκάθαρα ιστορικά παραδείγματα χρήσης των Μέσων Ενημέρωσης για τη χειραγώγηση ενός ολόκληρου λαού. Κατάφεραν να αιχμαλωτίσουν τα μεγαλύτερα ακροατήρια της εποχής τους. Πιστεύω ότι οι νεαροί αναγνώστες μπορούν να κατανοήσουν αυτό το γεγονός, εφόσον βέβαια παρουσιαστεί με προσοχή. Η αποφυγή των δύσκολων θεμάτων δεν προστατεύει τα παιδιά· αντίθετα, τα αφήνει απροετοίμαστα. Στόχος του βιβλίου είναι να προσφέρει στους νεαρούς αναγνώστες το αναγκαίο πλαίσιο για να κατανοήσουν τι συμβαίνει στον κόσμο και να τους εφοδιάσει με κριτική σκέψη.
Η αφήγηση αρχίζει και τελειώνει με τον ανθρώπινο εγκέφαλο- ξεκινώντας από τη νόηση, τη γλώσσα και τη ζωγραφική και καταλήγοντας στο μυαλό και την κατανόηση. Γιατί αποφασίσατε να ξεκινήσετε και τελειώσετε την αφήγηση με τη λειτουργία του μυαλού;
Η βασική ιδέα είναι ότι όλα ξεκινούν και καταλήγουν στον τρόπο που επεξεργαζόμαστε τις πληροφορίες. Η ζωγραφική, η γραφή, η πληροφορική – όλα είναι επεκτάσεις της ανθρώπινης σκέψης. Το να ξεκινά και να τελειώνει η ιστορία του βιβλίου με τον ανθρώπινο εγκέφαλο ήταν ένας φυσικός τρόπος να δέσει η αφήγηση και να αναδειχθεί το γεγονός ότι η πληροφορία είναι κάτι που διαμορφώνει τον τρόπο που σκεφτόμαστε, που δρούμε και που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο.
Υπήρξε κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της έρευνάς σας κατά την οποία εκπλαγήκατε από κάτι που μάθατε για την ιστορία της πληροφορίας;
Μία που ξεχώρισα ήταν η ιστορία της σφραγίδας του Κινέζου αυτοκράτορα. Ο Κινέζος αυτοκράτορας χρησιμοποιούσε μια σφραγίδα για να πιστοποιεί τις εντολές του και να αποδεικνύει ότι οι οδηγίες είχαν προέλθει από το αυτοκρατορικό παλάτι. Η Κίνα ήταν η μεγαλύτερη αυτοκρατορία στον αρχαίο κόσμο και το Παλάτι χρησιμοποιούσε 50.000 άλογα για να στέλνει τακτικά οδηγίες σε όλη τη χώρα. Το ενδιαφέρον είναι ότι αυτή η απόδειξη του αυτοκράτορα εξελίχθηκε με την πάροδο του χρόνου και σύντομα έφτασε να αντιπροσωπεύει την ίδια την αυτοκρατορική εξουσία. Εάν η σφραγίδα κλεβόταν από κάποιον αντίπαλο του αυτοκράτορα, τότε το πρόσωπο που κατάφερνε να την κλέψει γινόταν ο νέος αυτοκράτορας. Αυτό έγινε γνωστό ως «εντολή του ουρανού»: όποιος ήλεγχε τη σφραγίδα του αυτοκράτορα ήταν ο αυτοκράτορας. Αυτού του είδους η μετατόπιση, όταν ο έλεγχος των πληροφοριών γίνεται η ίδια η εξουσία, είναι ένα επαναλαμβανόμενο θέμα σε όλη την ανθρώπινη ιστορία και ισχύει και σήμερα. Κλείνω το βιβλίο με αυτό το επιχείρημα. Σε ένα συναρπαστικό βιβλίο με τίτλο «Cybernetics» ο μεγάλος μαθηματικός και θεωρητικός της πληροφορίας Νόρμπερτ Βάινερ υποστήριξε ότι στην πραγματικότητα η πληροφορία είναι έλεγχος. Ήταν αυτός που επινόησε τη λέξη «κυβερνοχώρος», την ιδέα ότι η πληροφορία και ο έλεγχος είναι το ίδιο πράγμα.
Το εικονογραφικό σας στυλ είναι έντονο, πολύχρωμο, παιχνιδιάρικο και με χιούμορ – στοιχεία που το κάνουν να ξεχωρίζει. Πώς συμβάλλει όμως στην κατανόηση και τη μετάδοση των ιδεών του συγκεκριμένου βιβλίου;
Το στυλ μου είναι αρκετά τολμηρό και παιχνιδιάρικο, το οποίο – ελπίζω – κάνει το υλικό πιο προσιτό. Ήθελα οι εικόνες να αφηγούνται την ιστορία με τον ίδιο τρόπο που το κάνει και το κείμενο. Δεν είναι απλώς διακοσμητικές – έχουν επεξηγηματικό ρόλο, ειδικά όταν πρόκειται για αφηρημένες έννοιες. Έκανα όλες τις «πληροφορίες» σε όλο το βιβλίο έγχρωμες, ενώ οι χαρακτήρες και οι πόλεις είναι ασπρόμαυρες. Επίσης, τα σχέδια στην αρχή του βιβλίου είναι σχεδιασμένα πρόχειρα, όπως θα ήταν αν τα έκαναν προϊστορικοί καλλιτέχνες σε τοίχους σπηλαίων και τα σχέδια αυτά εξελίσσονται καθώς τα εργαλεία και τα υλικά γραφής βελτιώνονται όσο ο χρόνος περνάει.
Στη σύγχρονη εποχή, τα παιδιά εκτίθενται σε τεράστιο όγκο πληροφοριών από πολύ μικρή ηλικία. Πώς πιστεύετε ότι αυτό διαμορφώνει την κατανόησή τους για τη γνώση, την ορθή πληροφόρηση και ακόμη και για την ανθρώπινη ιστορία;
Τα παιδιά καλούνται να πλοηγηθούν σε ένα περιβάλλον πληροφορίας που συχνά τα κατακλύζει, χωρίς να έχουν πλήρη επίγνωση του πλαισίου. Νομίζω ότι αυτή η οπτική (σ.σ. που παρουσιάζεται στο βιβλίο) θα ωφελούσε και τους ενήλικες, οι οποίοι και αυτοί αντιμετωπίζουν το ίδιο θέμα. Όλοι μιλάμε για “δεξιά” και “αριστερά”, αλλά πώς προέκυψε αυτή η παράξενη ιδέα να χωρίζεται η σκέψη σε δύο στρατόπεδα; Υποψιάζομαι ότι πολλοί ενήλικες δεν θα μπορούσαν να απαντήσουν σε αυτή την ερώτηση. Πότε ξεκίνησαν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης; Και γιατί; Και ποια επίδραση είχαν στην κοινωνία; Γιατί ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες η χώρα που άρχισε να προωθεί την ελευθερία του λόγου; Πότε ξεκίνησε η διαφήμιση να χρηματοδοτεί τα ΜΜΕ; Και ποια ήταν η συνέπεια αυτής της αλλαγής; Το να κατανοούμε από πού προέρχονται οι πληροφορίες και πώς έχουν διαμορφώσει την κοινωνία είναι πιο σημαντικό από ποτέ. Όλοι μας πρέπει να πάρουμε τις αποστάσεις μας, να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να εξετάσουμε το πλαίσιο όσων διαβάζουμε, βλέπουμε ή ακούμε στα ΜΜΕ.
Ελπίζετε ότι αυτό το βιβλίο βοηθάει τα παιδιά να σκέφτονται πιο κριτικά για τις πληροφορίες που συναντούν;
Αυτή είναι η βασική πρόθεση. Όχι να τους δώσουμε απαντήσεις, αλλά να τους δώσουμε την ικανότητα να κάνουν καλύτερες ερωτήσεις. Ποιος το έφτιαξε αυτό; Γιατί; Τι λείπει; Αν οι αναγνώστες τελειώνοντας την ανάγνωηση του βιβλίου γίνουν πιο περίεργοι και σκεπτικιστές -με την καλύτερη έννοια- τότε το βιβλίο έχει κάνει τη δουλειά του.
Με βάση την εμπειρία σας, τα παιδιά αντιλαμβάνονται καλύτερα σε σχέση με τους ενήλικες ευρείες έννοιες, όπως για παράδειγμα η πληροφορία;
Τα παιδιά δεν είναι δεσμευμένα από προκαθορισμένες, οριοθετημένες αφηγήσεις. Είναι ανοιχτά σε νέους τρόπους σκέψης και δεν διστάζουν να αμφισβητήσουν ό,τι θεωρείται δεδομένο. Αντιλαμβάνονται επίσης πολύ γρήγορα την οπτική επικοινωνία. Αυτή η ευελιξία τούς δίνει μια καθαρότητα στη σκέψη και την ικανότητα να βλέπουν μοτίβα και συνδέσεις που συχνά οι ενήλικες δεν αντιλαμβάνονται καν.
Για να κλείσουμε, θα ήθελα να ρωτήσω για την αφιέρωση στην πρώτη σελίδα του βιβλίου: «Στον Geoff Nunberg». Θα μπορούσατε να μας πείτε περισσότερα γι’ αυτόν και γιατί επιλέξατε να αφιερώσετε το βιβλίο σε αυτόν τον καθηγητή;
Ο Geoff Nunberg ήταν ο καθηγητής που, μαζί με τον Paul Duguid, δίδαξε το μάθημα «Η ιστορία της πληροφορίας» στο Πανεπιστήμιο του Berkeley, το οποίο αποτέλεσε την έμπνευση για αυτό το βιβλίο. Ήρθα σε επαφή με τον Geoff και τον Paul το 2009, και καθ’ όλη τη διάρκεια των χρόνων μοιράστηκαν απλόχερα μαζί μου λίστες ανάγνωσης και σκέψεις, καθώς ανταλλάσσαμε διάφορα προσχέδια. Δυστυχώς, ο Geoff έφυγε από τη ζωή το 2020. Αυτό το βιβλίο δεν θα υπήρχε χωρίς την επιρροή του, γι’ αυτό και θεώρησα σωστό να του το αφιερώσω. Επίσης, είμαι βαθιά ευγνώμων στον Paul Duguid, ο οποίος συνέβαλε σημαντικά στην επιμέλεια και την τελική επεξεργασία του βιβλίου.
Το βιβλίο The History of Information κυκλοφορεί από την DK Kids (Dorling Kindersley). Έχει ήδη μεταφραστεί σε γερμανικά, ισπανικά και εσθονικά και πρόκειται να εκδοθεί σε Βιετναμ, Πολωνία, Γαλλία, Ιταλία, Κορέα, Ιαπωνία και Κίνα.
Η φωτογραφία του Chris Haughton καθώς και τα μέρη του βιβλίου του που παρουσιάζονται στο άρθρο ανήκουν στον ίδιο τον δημιουργό.
*Στα ελληνικά τα βιβλία του Haughton κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Κόκκινο.
