Μουσικός, θεατροπαιδαγωγός, μέλος της θεατρικής ομάδας HIPPO και συγγραφέας, ο Φώτης Δούσος συστήθηκε πριν λίγο καιρό στο παιδικό αναγνωστικό κοινό μέσα από το πρώτο του εικονογραφημένο βιβλίο, που ήταν συνάμα και η πρώτη ελληνική παραγωγή της “Μικρής Σελήνης”. Ο φάλτσος τζίτζικάς του, ο Παβ, αγαπήθηκε από την πρώτη στιγμή για το χιούμορ του και την επιμονή να κυνηγήσει το όνειρό του ακόμα κι αν αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να ξεβολευτεί. Η Κόκκινη Αλεπού μίλησε με τον δημιουργό για το βιβλίο, το θέατρο και την ευκολία με την οποία επιλέγουμε να μιλάμε στα παιδιά απλοϊκά.
Πότε γεννήθηκε ο Παβ στο μυαλό σου και πώς από τον χαρακτήρα που έπλασες στο μυαλό σου φτάσαμε στην επική περιπέτεια με τα μυρμήγκια;
Η αλήθεια είναι ότι ενώ ήθελα πάντα να γράψω για παιδιά, θεωρούσα ότι δεν μπορώ να το κάνω. Αν και ασχολούμαι καιρό με τη λογοτεχνία, πίστευα ότι δεν ήμουν ικανός να απευθυνθώ σε παιδιά μέσα από αυτή. Βέβαια, δεν το είχα προσπαθήσει κιόλας. Η ιδέα του Παβ άρχισε να σχηματίζεται όταν η γυναίκα μου έμεινε έγκυος και στο μυαλό μου άρχισαν να ξεπετάγονται ιδέες, μοτίβα αφηγηματικά, ιστορίες για, ας πούμε, μεγαλύτερα παιδιά, με χιούμορ, με ζώα ομιλούντα, με πλοκή, με λόγο λίγο πιο ιδιαίτερο. Αν και θεωρώ πώς δεν προέκυψε συνειδητά – επειδή θα γίνω πατέρας να έχω να λέω στο δικό μου το παιδί ιστορίες – το αναφέρω όμως σαν γεγονός γιατί θεωρώ ότι έπαιξε ρόλο, έχει απόλυτη σχέση με το πώς γεννήθηκε αυτή η συγκεκριμένη ιστορία και ο ήρωάς της.
Τι διαφορά έχει να γράφεις για παιδιά; Τι ήταν αυτό που σε δυσκόλεψε να ξεκινήσεις να γράφεις ιστορίες που έχουν τελικούς αποδέκτες μικρούς σε ηλικία αναγνώστες;
Δεν ήξερα αν θα τα καταφέρω. Νόμιζα ότι δεν θα έχω έμπνευση, ότι δεν θα ξέρω τι να γράψω, που να κινηθώ θεματολογικά. Στο θέατρο βέβαια είχα δοκιμάσει να γράψω και όσα έγραψα λειτουργούσαν, αλλά άλλο πράγμα το θέατρο και άλλο η λογοτεχνία. Στο θέατρο έχεις και την κίνηση, τη μουσική, έχεις παράγοντες που βοηθούν στην επικοινωνία, ενώ το κείμενό σου πρέπει να είναι σχετικά απλό και να κρατάς τη δομή της ιστορίας. Ο Παβ για την ακρίβεια είχε ξεκινήσει σαν θεατρικό και στο βιβλίο έχω κρατήσει τον σκελετό της ιστορίας και κάποιους διαλόγους.
Το θεατρικό απευθύνεται σε πιο μικρά παιδιά από ότι το βιβλίο;
Είχαμε ακριβώς το ίδιο πρόβλημα όπως και με το βιβλίο, δεν μπορούσαμε να το κατατάξουμε κάπου ηλικιακά. Η βασική μας αρχή σαν θεατρική ομάδα είναι ότι άλλα πράγματα θα καταλάβει ένα παιδί μικρό κι άλλα ένα ίσως λίγο μεγαλύτερο. Εμείς νομίζαμε ότι λόγω θέματος και λόγω ιστορίας το θεατρικό απευθύνεται σε παιδιά προσχολικής ηλκίας, αλλά το έχουν δει και μεγαλύτερα παιδιά, δημοτικού, κι έχουν εκφραστεί θετικά. Εχουν πιάσει όμως και τα βαθύτερα νοήματα της ιστορίας, ενώ τα μικρά έχουν ακούσει την ιστορία του Παβ. Άλλα πράγματα “πιάνουν” τα μικρά παιδιά κι άλλα τα μεγαλύτερα. Το ίδιο ακριβώς πιστεύω και για το βιβλίο, πώς άλλα συναισθήματα θα προκαλέσει σε ένα μεγαλύτερο παιδί που το διαβάζει μόνο του κι άλλο ένα παιδί μικρότερο που του το διαβάζει κάποιος.
Τι συμβολίζει ο Παβ;
Εχει να κάνει με μια πλευρά του εαυτού μας που πιστεύει πολύ στην τέχνη και στη ζωή μας μέσα σε αυτή. Συμβολίζει τα νεανικά μου χρόνια, την ανεμελιά του να είσαι καλλιτέχνης. Όμως δεν είναι κι ένας ήρωας που δημιούργησα βάζοντας έναν καθρέφτη απέναντί μου. Ο Πάβ έχει να κάνει με τη ζωή του ανθρώπου μέσα από την τέχνη. Κι αυτό δεν έχει ηλικία: εγώ ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη μουσική όταν ήμουν παιδί, συνέχισα στα νεανικά μου χρόνια και αργότερα. Άλλα παιδιά σταματούν απότομα κάποια στιγμή, ενώ – ας μην ξεχνάμε – όλοι μας γεννιόμαστε καλλιτέχνες. Ολα τα παιδιά ζωγραφίζουν, όλα τα παιδιά παίζουν θέατρο, εμείς οι ενήλικες τους το σταματάμε αυτό. Αρα, ο Παβ είναι το παιδί – καλλιτέχνης.
Διαβάζοντας κανείς το βιβλίο, αυτό που αντιλαμβάνεται από τις πρώτες κιόλας σελίδες είναι η ομορφιά της γλώσσας και το γεγονός ότι σαν συγγραφέας δεν υποτάχθηκες στην ευκολία της απλοϊκής εκφρασης.
Αυτό είναι κάτι που το αντιμετώπισα και στο θέατρο. Το κατά πόσο μπορούμε να χρησιμοποιούμε δύσκολες λέξεις και εκφράσεις που δεν ακούγονται παιδικές. Οπως ακριβώς υπάρχουν άγνωστες λέξεις για τα παιδιά έτσι ακριβώς υπάρχουν άγνωστες λέξεις και για τους ενήλικες. Μια δύσκολη λέξη συνοδεύεται από άλλες λέξεις δίπλα της που μπορούν να σε κάνουν να καταλάβεις τι είναι αυτό που θέλει να πει ο συγγραφέας. Από την άλλη, οι δύσκολες λέξεις ειναι εκεί για να σε μάθουν κάτι, τη σημασία τους, τον τρόπο που χρησιμοποιούνται μέσα σε μια πρόταση. Τα παιδιά μπορούν πολύ εύκολα να αποκωδικοποιήσουν άγνωστες λέξεις από τα συμφραζόμενα. Εμείς, οι ενήλικες, είμαστε αυτοί που νομίζουμε πως τα παιδιά δεν καταλαβαίνουν.
Οταν παρέδωσες το κείμενό σου στη “Μικρή Σελήνη” φαντάζομαι πως είχες μια εικόνα του πώς θα ήθελες εσύ να είναι το βιβλιο σου. Το τελικό αποτέλεσμα σε “δικαίωσε”;
Αν και δεν είχα κάτι πολύ συγκεκριμένο στο μυαλό μου, παρόλα αυτά ήθελα η εικονογράφηση να έχει μια πρωτοτυπία, να μην θυμίζει κάτι άλλο, να απευθύνεται αισθητικά και σε πιο μεγάλο σε ηλικία κοινό, ακόμα και σε ενήλικες. Και το αποτέλεσμα, η δουλειά της Αγγελικής Μπόζου και της Στέλλας Δημητρακοπούλου με δικαίωσε 100%.
Το βιβλίο “Παβ, ο φάλτσος τζίτζικας και η περιπέτεια με τα τυφλά μυρμήγκια” κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μικρή Σελήνη. Μπορείτε να διαβάσετε το πρώτο κεφάλαιο εδώ και την κριτική για το βιβλίο εδώ.
Στη Θεσσαλονίκη, στον Πολυχώρο Ενώ, παρουσιάζεται μέχρι και την Κυριακή, 3 Φεβρουαρίου η παράσταση “Οι περιπέτειες του Παβ“, σε κείμενο Φώτη Δούσου, σκηνοθεσία – παραγωγή Hippo Theatre Group (Φώτης Δούσος, Αλέξανδρος Ράπτης) με τους Βασίλη Βασιλείου και Ευτέρπη Μανιάτη. Η παράσταση αυτή μεταφέρεται την επόμενη θεατρική σεζόν και στην Αθήνα.
