“Ποίηση είναι ένας ξεχωριστός τρόπος να συνειδητοποιείς τον κόσμο, να συνδέεσαι με την πραγματικότητα. Η ποίηση λοιπόν γίνεται φιλοσοφία που καθοδηγεί τον άνθρωπο όλη του τη ζωή”. (Αντρέι Ταρκόφσκι)
Είμαι παιδί της εποχής που στο σχολείο «ανατέμναμε» τα ποιήματα. Κάθε φορά που στη διδασκαλία του γλωσσικού μαθήματος συναντούσαμε ένα ποίημα, έψαχνα να βρω «τι θέλει να πει ο ποιητής;» κι αλοίμονό μου αν δεν ήμουν μέσα στο μυαλό του, αν λοξοδρομούσα κι έδινα λάθος απάντηση στο δάσκαλο και ας ήμουν εγώ σίγουρη μέσα μου πως αυτή ήταν η σωστή. Ίσως γι’ αυτό αγάπησα την ποίηση αφού πια έφυγα από το σχολείο. Στα μαθητικά μου χρόνια ποίηση σήμαινε αποστήθιση, απαγγελία, βαρύγδουπες σχολικές γιορτές.
Η μεγαλόφωνη ανάγνωση ποίησης στην τάξη είναι μια πολύ ιδιαίτερη συνθήκη. Θέλει τη δική της ιεροτελεστία για να μπορέσει να σκορπίσει τη μαγεία της. Με σβηστά φώτα, με μάτια ανοιχτά προς τον κόσμο μέσα μας, με εύγλωτες σιωπές ανάμεσα στις αναγνώσεις που βοηθούν να βρουν τον τόπο τους οι λέξεις μέσα στον καθένα και στην καθεμιά από εμάς. Δεν ψάχνουμε ποτέ για άγνωστες λέξεις, για «καλολογικά στοιχεία», δε διαβάζουμε καν για να καταλάβουμε, αλλά πρωτίστως για να νιώσουμε.
Ο τρόπος που προτιμώ για την ανάγνωση ενός ποιήματος είναι εκείνος του Artful Thinking: Κοιτάζουμε και παρατηρούμε ένα ποίημα όπως θα κάναμε αν είχαμε μπροστά μας έναν πίνακα ζωγραφικής. Στην πρώτη ανάγνωση απλά νιώθουμε, αφηνόμαστε στον ρυθμό, στη μουσική των λέξεων, στην αίσθηση που μας αφήνει. Απομακρυνόμαστε για λίγο, μένουμε στη σιωπή και ξαναγυρίζουμε. Στη δεύτερη ανάγνωση παρατηρούμε, φτιάχνουμε εικόνες, αναρωτιόμαστε. Στην τρίτη, συνομιλούμε και μοιραζόμαστε όσα το ποίημα, κι όχι απαραίτητα ο ποιητής, μας λέει. Αναμνήσεις, εμπειρίες, συναισθήματα, σκέψεις, ιδέες, υποθέσεις και ερμηνείες πέφτουν στο τραπέζι της συζήτησης και είναι όλες σωστές, γιατί για κάθε αναγνώστη το ποίημα είναι διαφορετικό. Μπορούμε στη συνέχεια να δουλέψουμε μ’ αυτό με πολλούς τρόπους: με δημιουργική γραφή, θέατρο, αυτοσχεδιασμό, μουσική, χορό, εικαστικά. Μπορούμε να κεντήσουμε πάνω του ακόμη και τη γραμματική ή την ορθογραφία με πολύ πιο ευχάριστο για τα παιδιά τρόπο.
Αν κάποιο ποίημα έχει πίσω του μια δική του ιστορία, κάτι που αφορά τον άνθρωπο που το ποίησε ή την εποχή του το μαθαίνουμε αφού πρώτα έχουμε συνδεθεί μαζί του με τον δικό μας, προσωπικό τρόπο.
Ένα βιβλίο που αγαπώ να δουλεύω κάθε χρόνο στη Βιβλιοθήκη με όλες τις τάξεις είναι το «Να ένα ποίημα που γιατρεύει ψάρια» από τις εκδόσεις Μικρή Σελήνη. Το κείμενο του Jean Pierre Simeon, η μετάφραση της Αργυρώς Πιπίνη και οι εικόνες του Olivier Tallec φτιάχνουν τη μαγική συνταγή που βοηθά κάθε μικρό ή μεγάλο αναγνώστη να ανακαλύψει τον ποιητή ή την ποιήτρια που κρύβουν μέσα τους. Μπορεί να διαβαστεί από όλες τις τάξεις του σχολείου και καθεμιά να συνθέσει το δικό της ποίημα. Μπορεί όμως και να διαβαστεί από μια τάξη μόνο στο πλαίσιο ενός project, όπως κάναμε με τη φετινή μου τάξη. Διαβάσαμε πολλά και διαφορετικά είδη ποίησης, συνήθως στο ξεκίνημα ή στο τέλος της μέρας. Γνωρίσαμε πολλούς και διαφορετικούς ποιητές, καλέσαμε μια ποιήτρια και συνομιλήσαμε στην τάξη, επικοινωνήσαμε διαδικτυακά με άλλους. Φτιάξαμε το «ερωτηματολόγιο του ποιητή/της ποιήτριας» και συζητήσαμε τις απαντήσεις τους. Και βέβαια, γράψαμε το δικό μας συλλογικό ποίημα, με κομμάτια από τον καθένα και την καθεμιά από εμάς.
