Λένε πως ένα βιβλίο αλλάζει κάθε φορά που διαβάζεται από έναν διαφορετικό αναγνώστη. Ακόμη κι ένα βιβλίο που διαβάσαμε σε κάποια στιγμή της ζωής μας είναι ένα εντελώς διαφορετικό βιβλίο όταν το ξαναδιαβάζουμε σε άλλη περίσταση.
Δεν υπάρχει πιο όμορφος τρόπος για να το συνειδητοποιήσει κανείς παρά διαβάζοντας μεγαλόφωνα στην τάξη ή στη Βιβλιοθήκη. Η δυναμική του βιβλίου αλλάζει ολότελα, καθώς προστίθεται η οπτική γωνία, οι σκέψεις και το διαφορετικό υπόβαθρο του κάθε παιδιού, της κάθε τάξης. Μοιάζει σαν εικόνα από ένα καλειδοσκόπιο που συνεχώς αλλάζει και εμπλουτίζεται.
Το θυμήθηκα όταν ξαναδιάβασα στη Βιβλιοθήκη ένα από τα πιο αγαπημένα μου βιβλία την «Πηνελόπη της θάλασσας» (εκδ. Μικρή Σελήνη). Αυτή τη φορά κάτω από το βάρος όσων συνταρακτικών συμβαίνουν αυτή τη στιγμή στο Ιράν. Δε θα μπορούσε η φωνή της Πηνελόπης της Gema Sirvent να μην ενωθεί με τη φωνή των χιλιάδων γυναικών και ανδρών που αγωνίζονται αυτή τη στιγμή στο Ιράν, το Αφγανιστάν και αλλού για δικαιώματα που είναι αυτονόητα. Η Πηνελόπη του Raul Guridi, μικροσκοπική, κρυμμένη στη σκιά κι όμως τόσο αποφασιστική και δυναμική φιγούρα δε θα μπορούσε να είναι ξεκομμένη από τις λογής Πηνελόπες που βγαίνουν καθημερινά στο φως μέσα από τις, συχνά εφιαλτικές, προσωπικές τους ιστορίες.
Πριν ανοίξουμε το βιβλίο κάναμε ένα σύντομο brainstorming. Στο άκουσμα του ονόματος του Οδυσσέα γεμίσαμε έναν πίνακα με λέξεις και εικόνες. Η Πηνελόπη πάλι έμεινε γνωστή ως πιστή και αφοσιωμένη σύζυγος κυρίως, αν και εύστροφη και γενναία. Έπειτα αναζητήσαμε στο Διαδίκτυο τον Οδυσσέα και την Πηνελόπη όπως αποτυπώθηκαν στην Τέχνη. Ο Οδυσσέας να ταξιδεύει, να πολεμά, να ρισκάρει, ν’ απολαμβάνει, μόνος ή με τους συντρόφους του. Η Πηνελόπη σχεδόν πάντα μόνη, σκυφτή μπροστά στον αργαλειό της ή απέναντι από ένα ανοιχτό παράθυρο με το ένα χέρι να στηρίζει το κεφάλι της.
Την «Πηνελόπη» του Thomas Seddon επέλεξα για να ξεκινήσω την ανάγνωση του βιβλίου. Όποιος/α το έχει διαβάσει θα καταλάβει γιατί… Το κείμενο λιτό, με ρυθμό, χωρίς περιττά στολίδια, καθήλωσε, όπως πάντα, τα παιδιά. Η εικονογράφηση τα έβαλε σε σκέψεις, τους γέννησε απορίες, πυροδότησε συζητήσεις. Στην ερώτηση «Ποια πιστεύετε πως είναι η Πηνελόπη της θάλασσας;» οι απαντήσεις πολλές: η φωνή της Πηνελόπης του Οδυσσέα, η κόρη της, όλες οι καταπιεσμένες γυναίκες, τα λόγια όσων τόλμησαν να σπάσουν τα δεσμά τους και οι σκέψεις και οι ελπίδες όσων δεν τόλμησαν. Απολαύσαμε τόσο την ανάγνωση του βιβλίου όσο και την εικονογράφησή του. Εξαιρετικές ήταν οι απαντήσεις στην ερώτηση «Γιατί ο εικονογράφος χρησιμοποίησε τα συγκεκριμένα χρώματα;».
Κι ύστερα ήρθε τόσο φυσικά ή ώρα για την Πηνελόπη να βγει από τις σελίδες του βιβλίου, να καθίσει ανάμεσά μας και να συζητήσει μαζί μας για όσα βομβαρδίζουν καθημερινά τα παιδιά μέσα από την τηλεόραση και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ήρθε η ώρα να αναγνωρίσουμε και να σπάσουμε στερεότυπα, να μιλήσουμε για τους κανόνες και τους όρους της πατριαρχίας, για τους θρησκευτικούς κανόνες που επιβάλλονται από τα τελετουργικά (συχνά απαγορευτικά για τις γυναίκες) κάθε θρησκείας και είναι ανεξάρτητοι από την πίστη.
«Η Πηνελόπη της θάλασσας» της Gema Sirvent και του Raul Guridi, από τις εκδόσεις Μικρή Σελήνη, είναι από τα βιβλία που γίνονται κομμάτι σου, που σε διαμορφώνουν. Δύσκολο να ξεφύγει κανείς από τη γοητεία του. Διαβάζεται έτσι ή αλλιώς και καθηλώνει τους αναγνώστες του.
