O μικρός αρκούδος της Minarik και η αναλλοίωτη αξία των ιστοριών

Εικονογράφηση του Sendak από το βιβλίο της Minarik “Ο μικρός αρκούδος και η φίλη του”.

Το ελληνικό κοινό άργησε πολύ να γνωρίσει την Else Holmelund Minarik (Ελς Χόλμλουντ Μίναρικ) και τις ιστορίες της με ήρωα τον Μικρό Αρκούδο. Όμως χάρη στην αγορά των δικαιωμάτων του έργου του Maurice Sendak, που έντυσε με τις εικόνες του τα κείμενά της, για την ελληνική αγορά από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος, έχουμε επιτέλους την ευκαιρία να διαβάζουμε έστω και με 60 χρόνια καθυστέρηση τις περιπέτειες του αγαπημένου αρκούδου, που αγαπήθηκε τόσο πολύ από τα παιδιά στην Αμερική.

Το πρώτο από τα συνολικά έξι βιβλία της σειράς κυκλοφόρησε το 1957 και ήταν αυτό που έθεσε τις βάσεις για τη σειρά “I Can Read!”, που προοριζόταν για παιδιά που τώρα μάθαιναν να διαβάζουν μόνα τους. Μόνο 250 λέξεις χρειάζονταν για να μαγευτούν οι μικροί αναγνώστες. Από τα έξι βιβλία με ήρωα τον μικρό ανθρωπόμορφο αρκούδο και τη μαμά του, τα πέντε εικονογραφήθηκαν από τον σπουδαίο Maurice Sendak, ενώ το έκτο, που κυκλοφόρησε το 2010, δύο χρόνια πριν τον θάνατο της Minarik, το εικονογράφησε η Αμερικανίδα Dorothy Doubleday.

Ένας από τους λόγους που έκαναν τα βιβλία με πρωταγωνιστή τον μικρό αρκούδο να αγαπηθούν τόσο πολύ από τα παιδιά αναγνώστες ήταν ο συνδυασμός των παιχνιδιάρικων διαλόγων, της απλότητας των ιστοριών και της εμπνευσμένης εικονογράφησης του Sendak, που παρέπεμπε σε παλιότερης εποχής βιβλία. Ο Μικρός Αρκούδος είναι ένα γλυκύτατο αρκουδάκι με καλές προθέσεις που μερικές φορές η φήμη του αμαυρώνεται από την έλλειψη εμπειρίας και την αδεξιότητά του. Μοιάζει δηλαδή πολύ με τα παιδιά ηλικίας νηπιαγωγείου. Ο ασφαλής του ενήλικας είναι η μητέρα του, που τον παρατηρεί και τον διορθώνει, ενώ ο πατέρας Αρκούδος εμφανίζεται μεν, αλλά μόνο περιστασιακά, ενώ και ως χαρακτήρας είναι μικρότερης σημασίας.

Οι ιστορίες της Minarik ξεχώριζαν για την απλότητά τους, όμως μέσα από την απλότητα αυτή κατάφερνε να μιλήσει για την ανάγκη που έχουν τα μικρά παιδιά τόσο για ασφάλεια όσο όμως και για ανεξαρτησία, τη σημασία της οικογένειας και την ανάγκη να μπορείς να κάνεις φίλους.

Έμπνευση για τη δημιουργία αυτών των ιστοριών, σύμφωνα με την ίδια τη συγγραφέα, ήταν η κόρη της, η Brooke, η οποία ξεκίνησε πολύ νωρίς να διαβάζει και την έσπρωξε ουσιαστικά να δοκιμαστεί στη συγγραφή, για να μπορεί να της παρέχει ιστορίες για να διαβάζει. Η Minarik είχε παρατηρήσει, ψάχνοντας στα βιβλιοπωλεία της εποχής, ότι υπήρχε έλλειψη ωραίων βιβλίων που θα μπορούσε να αγοράσει για την κόρης της, έτσι έγραψε μερικά δικά της, τα οποία διάβασε αρχικά στους μικρούς μαθητές της. Μερικές από αυτές τις ιστορίες τις έστειλε στην Ursula Nordstrom, τη θρυλική editor και υπεύθυνη του παιδικού τμήματος στον εκδοτικό Harper & Bros (αργότερα Harper & Row και σήμερα HarperCollins). Η Nordstrom βρήκε στο χειρόγραφο του Μικρού Αρκούδου της Minarik το ιδανικό υλικό για να ξεκινήσει τη σειρά βιβλίων πρώτης ανάγνωσης “I Can Read” (Μπορώ να διαβάσω) και ζήτησε από τον επισης νεαρό και άσημο τότε Maurice Sendak να τις εικονογραφήσει. Το δίδυμο Minarik-Sendak δημιούργησε συνολικά πέντε βιβλία, συμπεριλαμβανομένου του Little Bear’s Visit (Ο Μικρός Αρκούδος πάει επίσκεψη, μτφρ. Γ. Παλαβός), το οποίο τιμηθηκε με Caldecott Honor το 1962 (το σπουδαιότερο βραβείο εικονογράφησης στην Αμερική).

Τα τέσσερα από τα έξι βιβλία με ήρωα τον μικρό αρκούδο κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος σε μετάφραση Γιάννη Παλαβού, που έχει κάνει και τη μετάφραση και στο βιβλίο του Maurice Sendak “Η χώρα των τεράτων” από τις ίδιες εκδόσεις

Για την ιστορία, η Else Holmelund γεννήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 1920, στη Δανία και από εκεί ξεκίνησε η αγάπη της για τις ιστοριες, όταν της διάβαζαν έργα του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. Μάλιστα σε μια συνέντευξή της είχε πει πως ο Μικρός Αρκούδος ήταν εκείνη την περίοδο της διαμονής της στη Δανία, τότε που αισθανόταν ότι την αγκάλιαζαν και την αγαπούσαν. Στα τέσσερά της χρόνια μετακόμισε με την οικογένειά της στις Ηνωμένες Πολιτείες και εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη. Σπούδασε Ψυχολογία και Τέχνη στο Queens College στο Flashings, εργάστηκε ως ρεπόρτερ για την εφημερίδα The Daily Sentinel of Rome στη Νέα Υορκη, προτού τελικά γίνει δασκάλα δημοτικού.

Τα χειρόγραφα με πρωταγωνιστή τον Μικρό Αρκούδο δεν τα είδε πρώτη η Nordstrom, αλλά ένας άλλος εκδότης (η Random House), που μάλιστα της είχε προτείνει να αλλάξει τη μορφή του ήρωα και να τον κάνει από αρκούδα μικρό παιδί. Όμως εκείνη αρνήθηκε, έχοντας στο μυαλό της ότι τις ιστορίες του μικρού αρκούδου θα τις διαβάσουν παιδιά ανεξαρτήτως φυλής και χρώματος δέρματος. Τα παιδιά αγαπούν τα ζώα και αυτό το ήξερε καλά η Minarik από την εμπειρία της και ως δασκάλα και η αρκούδα αντιπροσώπευε για εκείνη την οικογενειακή αγάπη, εικόνα που της έμεινε για πάντα χαραγμένη στο μυαλό από τις καθημερινές της επισκέψεις ως παιδί στον Ζωολογικό Κήπο του Μπρονξ, εκεί όπου για πρώτη φορά είδε αρκουδάκια με τη μαμά τους.



ΜΟΙΡΑΣΕ ΤΟ