Όταν ο Άγιος Βασίλης φτάνει στο σπίτι ενός παιδιού την παραμονή των Χριστουγέννων, κατεβαίνει από την καμινάδα πρώτα με το κεφάλι ή με τα πόδια; Κι αν σφηνώσει; Τι γίνεται αν στο σπίτι δεν υπάρχει καμινάδα; Μήπως γλιστράει κάτω από την πόρτα σαν λεπτό χαρτί; Ή είναι δυνατόν να τρυπώνει μέσα από τις σωληνώσεις και να βγαίνει από το στόμιο της βρύσης; Τελικά “Πώς κατεβαίνει ο Άγιος Βασίλης από τις καμινάδες”;
Το πιο καίριο και διαχρονικό παιδικό ερώτημα έχει για τίτλο του αυτό το υπέροχο βιβλίο, που αποτελεί μέρος της αφήγησης και κινητοποιεί τον αναγνώστη να κάνει υποθέσεις για την πλοκή. Εξώφυλλο, φόδρες, εσώφυλλα, χρωματική παλέτα, όλα εξυπηρετούν την ομαλή μετάβαση από το εξωκειμενικό στο εσωκειμενικό «Αη-Βασιλικό» σύμπαν, παρασύροντας τον αναγνώστη σε ένα παιχνίδι εξεύρεσης πιθανών απαντήσεων. Σε ένα παιχνίδι γέλιου και φαντασίας. Απολαυστική και αστεία όσο καμία η ιστορία, γεμάτη χιούμορ, έμπνευση, και σασπένς.
Η συνεργασία των δύο βραβευμένων δημιουργών Μακ Μπάρνετ και Τζο Κλάσεν είναι τόσο ταιριαστή που, όχι άδικα, θα υπέθετε κανείς ότι αυτό το βιβλίο είναι αποτέλεσμα δουλειάς ενός μόνο ατόμου. Εικόνες και κείμενο μας μεταφέρουν μέσα στο μυαλό ενός παιδιού και βρίσκονται σε τέτοια ισορροπία ώστε να υπάρχει χρόνος να παραμένει κανείς σε κάθε σκέψη, κάτι στο οποίο βοηθά και το μέγεθος της γραμματοσειράς. Οι εικόνες προσθέτουν τον κειμενικό λόγο – πως αλλιώς! Ακολουθούμε τις σκέψεις του παιδιού και ανάλογα με τη στιγμή άλλοτε οι εικόνες είναι ολοσέλιδες, άλλοτε καρέ, όταν βρισκόμαστε έξω από το σπίτι (πάνω στη σκεπή ή έξω από την πόρτα) παρατηρούμε με ευρυγώνιο φακό, όταν είμαστε μέσα στο σπίτι ζουμάρουμε.
Η φαντασία και των δύο οργιάζει όταν εισάγουν και τον προβληματισμό «Τι γίνεται αν δεν υπάρχει καμινάδα;» κλείνοντας το μάτι στους αναγνώστες, καλώντας τους παράλληλα να απελευθερώσουν και τη δική τους φαντασία. Δεν υπάρχει λάθος ή σωστό, οι υποθέσεις μπορούν να είναι όσο απλές, απίθανες, τρελές ή επικίνδυνες. Επιβάλλεται, μάλλον! Το θέμα εξάλλου δεν είναι να δοθεί μία απάντηση, επειδή δεν υπάρχει. Στην εποχή της εικονικής πραγματικότητας που ένας Άγιος Βασίλης μπορεί να εμφανιστεί παντού και οποιαδήποτε στιγμή, είναι ανάγκη να προστατευτεί η παιδική σκέψη και αθωότητα, η πίστη σε κάτι μαγικό. Ακόμα και αν ο Άγιος φοράει… γυαλιά νυχτερινής οράσεως ή θερμικής απεικόνισης! Πόσο ευρηματικός τρόπος να επικαιροποιήσουν το καίριο ερώτημα και να τονίσουν τη διαχρονικότητά του.
Αυτό το ίδιο το ερώτημα του τίτλου συνδέει γενιές και γενιές. Νιώθεις, μάλιστα, ότι το εσωτερικό παιδί του ενήλικα είναι εκείνο που διαβάζει, απελευθερώνοντας το κέφι, το γέλιο, την έκπληξη και παρασύρει και το παιδί συν-αναγνώστη σ’ αυτό το μαγικό ταξίδι. Και είναι τόσο ωραίο και ανακουφιστικό να νιώθει ένα παιδί ότι έχει για συνοδοιπόρο του έναν μεγάλο σ’ αυτό το σουρεαλιστικό ταξίδι στο απίθανο και το μαγικό, χωρίς το άγχος της κριτικής.
Τα μικρά παιδιά δεν έχουν αίσθηση του χρόνου, ζουν το τώρα. Η βαθύτερη κατανόηση της έννοιας του χρόνου έρχεται στις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού. Πάνω σ’ αυτό το χαρακτηριστικό της παιδικής ηλικίας – όπως και στον εγωκεντρισμό – βασίζεται και το ταξίδι του «Αγίου». Οι μεγάλοι, αντίθετα, αξιοποιούμε το τώρα για να οργανώσουμε και να ζήσουμε το αύριο. Ένα παιδικό βιβλίο πάντα σταματάει τον χρόνο. Το συγκεκριμένο είναι το ιδανικό εργαλείο για να παγώσεις τον χρόνο και να ζήσεις το τώρα -και το χθες – με το σώμα και την ψυχή. Η διάθεση του προσωπικού μας χρόνου σε άτομα που αγαπάμε είναι το καλύτερο δώρο που μπορούμε να τους προσφέρουμε. Οι δύο δημιουργοί ξέρουν ότι απευθύνονται και στους μικρούς και στους μεγάλους αναγνώστες όπως και ότι οι δεύτεροι θα πιάσουν το μήνυμα. Δεν είναι πως θέλουν να μας μιλήσουν για τις ζωοφιλικές ευαισθησίες του «Αγίου», είναι γνωστές, έχει βοηθούς του ζώα. Είναι που σ’ αυτά τα δύο υπέροχα δισέλιδα μας θυμίζουν με τόσο γλυκό τρόπο ότι τα δώρα δεν έχουν πάντα σχήμα. Η αγάπη, το χάδι, το παιχνίδι στο πάτωμα μπορούν να κάνουν ευτυχισμένο όχι μόνο ένα παιδί αλλά κι έναν μεγάλο που έχει καιρό να ακούσει όμορφες λέξεις ή να νιώσει το ειλικρινές ενδιαφέρον κάποιου ή ακόμα να γίνει για λίγο παιδί. Να παγώσει δηλαδή τον χρόνο. Ο χρόνος, πάνω στον οποίο βασίζεται το μαγικό «Άη – βασιλικό ταξίδι» είναι το καλύτερο δώρο που μπορούμε να προσφέρουμε στα παιδιά μας. «Μεγάλο» χρόνο και μικρότερο παιχνίδι.
«Νομίζω ακόμη ότι στο γραμματόσημο, που έχει κολλημένο πάνω του, θα βρεις τη μορφή του Άγιου Βασίλη!» Και μόνο γι αυτές τις δύο σελίδες θα το χαρακτήριζα το φετινό διαμάντι των Χριστουγέννων. «Ο Άγιος Βασίλης ανεβαίνει όπως κατεβαίνει και δεν έχω ιδέα πως το κάνει. Αλλά χαίρομαι τόσο πολύ που τα καταφέρνει!» Εμείς να δείτε!
Υ.Γ. Όσο το διάβαζα ζωντάνευαν μπροστά μου ο Τιραμόλα και ο Ροζ Πάνθηρας. Κάτι το βλέμμα, κάτι οι κινήσεις… Το διάβαζα ακούγοντας Ηenri Mancini. Και το απόλαυσα πολύ!
Διαβάστε εδώ τη συνέντευξη που έδωσαν οι δυο δημιουργοί στην Κόκκινη Αλεπού.
Κείμενο: Mac Barnett
Eικονογράφηση: Jon Klassen
Μετάφραση: Φίλιππος Μανδηλαράς
Εκδόσεις: Μάρτης
Χρονιά έκδοσης: 2023
Ηλικία: 3+
